Słowa kluczowe
tożsamość ponadnarodowa
tożsamość regionalna i lokalna
potencjał aplikacyjny
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono zarys aktualnych problemów teoretycznych i aplikacyjnych w geograficznych badaniach nad tożsamością terytorialną w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej po 1990 r. Uwzględniono zarówno uwarunkowania społeczno-ekonomiczne i kulturowe w krajach pokomunistycznych, jak procesy zachodzące na poziomie ogólnoeuropejskim i globalnym. Wybrane aktualne aspekty transformacji tożsamości terytorialnej zostały przeanalizowane w globalnym, ponadnarodowym, narodowym, regionalnym i lokalnym wymiarze. Szerzej omówiono województwo śląskie, przede wszystkim konurbację katowicką jako przykład stosunkowo niewielkiej przestrzeni, w której krzyżuje się i współistnieje szereg tożsamości regionalnych i lokalnych. Szczególną uwagę zwrócono na możliwość zastosowania aplikacyjnego badań nad tożsamością w różnych dyscyplinach naukowych, m.in. w stosunkach międzynarodowych, gospodarce przestrzennej, polityce regionalnej, w marketingu i gospodarce turystycznej.Bibliografia
Agnew J. 1994. The territorial trap: The geographical assumptions of international relations theory. Review of International Political Economy, 1: 53–80.
Banini T., Pollice F. 2015. Territorial identity as a strategic resource for the development of rural areas. Semestrale di Studie Ricerche di Geografia, 2: 7–16.
Bauman Z. 2000. Liquid Modernity. Polity Press, Cambridge.
Bierwiaczonek K. 2008. Percepcja i waloryzacja przestrzeni miasta. Studium porównawcze z socjologii przestrzeni na przykładzie Będzina, Cieszyna, Mikołowa i Żywca. Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Kardynała Augusta Hlonda, Mysłowice.
Bierwiaczonek K. 2013. Wokół tożsamości przestrzennej mieszkańców województwa śląskiego. Górnośląskie Studia Socjologiczne, Seria Nowa, 4: 15–28.
Bujak P. 2016. Tożsamość śląska. Rzeczywistość czy XX-wieczna kreacja? Pogranicze. Polish Borderlands Studies, 4(1): 61–74.
Brzezinski Z. 2004. The Choice: Global Domination or Global Leadership. Basic Books.
Castells M. 2010. The Power of Identity. Wiley–Blackwell.
Charles A. 2012. Identity, Norms, and Ideals. [W:] A. Charles (red.), Exchange Entitlement Mapping/Theory and Evidence. Palgrave Macmillan, New York, s. 33–52.
Chojnicki Z. 1996. Region w ujęciu geograficzno-systemowym. [W:] T. Czyż (red.), Podstawy regionalizacji geograficznej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 7–43.
Chromý P., Janu H. 2003. Regional identity, activation of territorial communities and the potential of the development of the peripheral regions. Acta Universitatis Carolinae, Geographica, 1: 105–117.
de Rivera J., Carson H.A. 2015. Cultivating a Global Identity. Journal of Social and Political Psychology, 3(2): 310–330.
Davutoğlu A. 2001. Stratejik Derinlik/Türkiye’nin Uluslararası Konumu. Küre Yayınları, İstanbul.
Dragan W. 2016. Przemiany funkcjonalno-przestrzenne Starego Miasta w Mysłowicach w latach 1913–2013. Prace Naukowe UŚ, Katowice.
Dugin A. 2004. Projekt Ewrazija. Eksmo, Jauza, Moskwa.
Dylus A. 2005. Globalizacja. Refleksje etyczne. Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Eberhardt P. 2017. Słowiańska geopolityka. Arcana, Kraków.
Giddens A. 2001. Nowoczesność i tożsamość: „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Grzybowski M. 2001. Marketing regionów. Baltic Cruise – studium przypadku z regionu Morza Bałtyckiego. [W:] Marketing przyszłości. Trendy. Strategie. Instrumenty. Wybrane aspekty marketingu terytorialnego. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 311–322.
Güney A., Gökcan F. 2010. The „Greater Middle East” as a „Modern” Geopolitical Imagination in American Foreign Policy. Geopolitics, 15(1): 22–38.
Huntington S.P. 1997. The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. Penguin Books.
Jezernik B. 2004. Wild Europe: the Balkans in the gaze of Western travellers. Saqi.
Juroszek J. 2016. Tożsamość miejsca w kontekście rewitalizacji centralnej przestrzeni miasta na przykładzie KWK „Mysłowice”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, 8: 45–62.
Kaplan D.H. 1999. Territorial Identities and Geographic scale. [W:] G.H. Herb, D.H. Kaplan (red.), Nested Identities. Nationalism, Territory and State. Rowman & Littlefield, s. 31–52.
Ker-Lindsay J., Berg E. 2018. Introduction: A Conceptual Framework for Engagement with de facto States. Ethnopolitics, 17(4): 335–342.
Lewicka M. 2008. Place attachment, place identity, and place memory: Restoring the forgotten city past. Journal of Environmental Psychology, 28: 209–231.
Lis A. 2011. Rola inicjatyw klastrowych w kreowaniu wizerunku regionu. [W:] Marketing przyszłości. Trendy. Strategie. Instrumenty. Wybrane aspekty marketingu terytorialnego. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 213–227.
Lisiecki S., Kubera J. 2015. O zasadności badań nad tożsamością dzielnic miast. Poszukiwanie nowych – starych tożsamości. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 54: 127–139.
Lisowski A. 2003. Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Madurowicz M. 2007. Miejska przestrzeń tożsamości Warszawy. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Marković I., Fuerst-Bjeliš B. 2015. Prostorni identitet kao pokretačka snaga razvoja turizma: komparativna analiza regija Bjelovara i Čakovca. Hrvatski Geografski Glasnik, 77(1): 71–88.
Matykowski R. 2017. Zbiorowości społeczno-przestrzenne i ich związki z terytorium: formy i czynniki regionalizmu w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Mihaylov V. 2013. Balkany kak prostranstvo problematicheskoi nadnacional’noi identichnosti. Kul’turnaia i gumanitarnaia geografia. Kul’turnaya i Gumanitarnaya Geografia, 4: 140–152.
Mihaylov V. 2014. Territorial consciousness as an Identity Component of the National and Ethnic Communities. [W:] V. Mihaylov (red.), Territories and Identities in Central, Eastern and Southeastern Europe. Institute of Geopolitics, Częstochowa, s. 19–34.
Murzyn-Kupisz M., Gwosdz K. 2011. The changing identity of the Central European city: the case of Katowice. Journal of Historical Geography, 37(1): 113–126.
Mitchell K. 2007. Geographies of identity: the intimate cosmopolitan. Progress in Human Geography, 31: 706–720.
Nagorna L. 2008. Regional’na identichnost’: ukrainskii kontekst. Kyiv, IPiEND imeni I.F. Kurasa NAN Ukraini.
Newman D. 1994. Geopolitics Renaissant: Territory, Sovereignty and the World Political Map. [W:] D. Newman (red.), Boundaries, Territory and Postmodernity. Frank Cass Publishers, London, s. 1–16.
NSP 2002. Spis powszechny ludności i mieszkań. Powszechny Spis Rolny, 7. Migracje ludności. 2004. Województwo Śląskie, Urząd Statystyczny, Katowice.
Odoj G. 2007. Tożsamość kulturowa społeczności małomiasteczkowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Okunev I. 2008. Tsentrostremitel’nye i tsentrobezhnye sily na politicheskoi karte mira. Kosmopolis, 1: 169–179.
Paasi A. 2003. Region and Place: Regional Identity in Question. Progress in Human Geography, 27(4): 475–485.
Paleczny T. 2008. Socjologia tożsamości. Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
Parysek J.J., Stryjakiewicz T. 2004. Globalny a lokalny wymiar badań geograficzno-ekonomicznych. [W:] Z. Chojnicki (red.), Geografia wobec problemów teraźniejszości i przyszłości. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 95–102.
Pashayeva G. 2018. Security Alliances in Eurasia through the Lens of Identity. [W:] C. Frappi, G. Pashayeva (red.), Cooperation in Eurasia: Linking Identity, Security, and Development. Ledizioni-LediPublishing, Milano, s. 53–78.
Potocki R. 2009. Geopolityka Oceanii: Anglosfera? Geopolityka, 1(2): 59–76.
Raszkowski A. 2014. Tożsamość terytorialna w odniesieniu do rozwoju lokalnego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 332: 34–43.
Raagmaa G. 2002. Regional identity in regional development and planning. European Planning Studies, 10(1): 55–76.
Runge A., Runge J. 2015. Modele przestrzeni społecznej złożonych układów osadniczych (wybrane aspekty teoretyczno-empiryczne). [W:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Miasto w badaniach geografów. T. 2. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Kraków, s. 207–226.
Runge J. 2014. Selected problems of regional consciousness and identity in the areas of historical-geographical borderland – a case of the Silesian Province (Poland). [W:] V. Mihaylov (red.), Territories and Identities in Central, Eastern and Southeastern Europe. Institute of Geopolitics, Częstochowa, s. 329–326.
Rykiel Z. 2010. Tożsamość terytorialna jako uczestnictwo w kulturze. [W:] Z. Rykiel (red.), Tożsamość terytorialna w różnych skalach przestrzennych. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 17–31.
Said E. 1978. Orientalism. Penguin, London.
Siwek T., Kaňok J. 2000. Mapping Silesian identity in Czechia. Geografie, 105(2): 190–200.
Skarzyński R. 2010. Stosunki międzynarodowe, system międzynarodowy i poliarchia.
Stosunki Międzynarodowe, 1–2: 9–29.
Stanley L. 2013. A European Supra-National Identity: The Solution to the European Union’s Crisis of Legitimacy? The Bruges Group, London.
Szczepański M. 1991. Miasto socjalistyczne Tychy i świat społeczny jego mieszkańców. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Szul R. 2013. Regionalizm w Europie. Czynniki i ewolucja. MAZOWSZE Studia Regionalne, 12: 107–134.
Świątkiewicz-Mośny M. 2015. Konstruowanie nowych tożsamości w warunkach globalizacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Todorova M. 1997. Imagining the Balkans. Oxford University Press.
Wódz J. 2010. Górny Śląsk jako problem polityczny: spojrzenie socjologiczne. Górnośląskie Studia Socjologiczne, Seria Nowa, 1: 34–51.
Zamyatin D. 2004. Vlast’ prostranstva i prostranstvo vlasti: Geograficheskie obrazy v politike i mezhdunarodnykh otnosheniakh. Rosspen, Moskwa.
Zamyatin D. 2011. Identichnost’ i territoriia: gumanitarno-geograficheskie podkhody i diskursy. [W:] Identichnost’ kak predmet politicheskogo analiza. IMEMO RAN, Moskwa, s. 186–203.
Zarycki T. 2008. Wybrane dylematy budowy tożsamości regionalnej. [W]: A. Kasińska-Metryka, R. Miernik (red.), Tożsamość województwa świętokrzyskiego w kontekście kraju i Unii Europejskiej. Unikat, Kielce–Katowice, 2: 37–47.
Zimmerbauer K. 2018. Supranational identities in planning. Regional Studies, 52: 911–921.