Słowa kluczowe
polityka klimatyczna
transformacja energetyczna
Jak cytować
Abstrakt
Przedstawiony tekst koncentruje się na identyfikacji przedmiotów sporów politycznych na poziomie globalnym, Unii Europejskiej oraz Polski, które dotyczą przeciwdziałania zmianom klimatu. Tłem do analizy jest syntetyczna prezentacja stanu wiedzy odnoszącej się do zmian klimatu, a także pokazanie przykładów różnych ocen tego zagadnienia, jakie docierają do społeczeństwa w debacie publicznej. Wykonana analiza pokazuje, że argumenty w sporze politycznym odzwierciedlają status ekonomiczny państw, ich miks energetyczny oraz zaawansowanie technologiczne. W debacie krajowej przeważa kwestia tempa transformacji energetycznej i rozłożenia jej kosztów między różne grupy społeczne. W konkluzji wskazuje się na argumenty społeczne, gospodarcze i polityczne, które skłaniają do ukierunkowania polityki rozwoju na energooszczędną i niskoemisyjną.
Bibliografia
Allan R.P., Hawkins E., Bellouin N., Collins B. 2021. IPCC, 2021. Summary for Policymakers. [W:] V. Masson-Delmotte, P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, B. Zhou (red.), Climate Change 2021. The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Oxford.
Bel G., Teixidó J.J. 2020. The political economy of the Paris Agreement: Income inequality and climate policy. Journal of Cleaner Production, 258: 121002.
Brunekreeft G., Buchmann M., Dänekas Ch., Guo X., Mayer Ch., Merkel M., Rehtanz Ch., Göring A., Herrmann A., Kodali R., Stadler M., Uslar M., Vogel N., Luhmann T., Menz T., Müller S.-U., Recknagel P. 2015. Conceptual framework and background. [W:] G. Brunekreeft, T. Luhmann,
T. Menz, S.-U. Müller, P. Recknagel (red.), Regulatory pathways for smart grid development in China. Springer Vieweg, Wiesbaden.
Crippa M., Guizzardi D., Muntean M., Schaaf E., Solazzo E., Monforti-Ferrario F., Olivier J., Vignati E. 2020. Fossil CO2 emissions of all world countries – 2020 Report. Publications Office of the European Union. Luksemburg.
data.worldbank.org; https://data.worldbank.org/indicator – dostęp: 18.02.2022.
Dechezleprêtre A., Glachant M., Haščič I., Johnstone N., Ménière Y. 2011. Invention and transfer of climate change – mitigation technologies: a global analysis. Review of Environmental Economics and Policy, 5(1): 109-130.
Delreux T., Ohler F. 2019. Climate Policy in European Union Politics. [W:] Oxford Research Encyclopedia of Politics. Oxford University Press; https://oxfordre.com/politics/view/10.1093/acrefore/9780190228637.001.0001/acrefore-9780190228637-e-1097 – dostęp: 1.01.2022.
Dudała J. 2022. Wolą węgiel niż gaz, bo bardziej stabilny. Popyt na czarne złoto będzie wzrastał; https://www.wnp.pl/gornictwo/wola-wegiel-niz-gaz-bo-bardziej-stabilny-popyt-na-czarne-zloto-bedzie-wzrastal,534110.html – dostęp: 1.01.2022.
Ecke J., Steinert T., Bukowski M., Śniegocki A. 2017. Polski sektor energetyczny 2050. 4 scenariusze.
Forum Energii; http://forum-energii.eu/files/file_add/file_add-78.pdf – dostęp: 12.12.2021.
Grubišić M.S.E., Flora A. 2022. Transformacja energetyczna w Polsce: między lobbingiem a zdroworozsądkowym podejściem do gospodarki. IEEFA Europe; https://ieefa.org/wp-content/uploads/2022/01/Polands-Energy-Transition-Caught-Between-Lobbying-and-Common-Economic-Sense_January-2022_PO.pdf – dostęp: 14.01.2022.
Hansen M.C., Wang L., Song X.P., Tyukavina A., Turubanova S., Potapov P.V., Stehman S.V. 2020. The fate of tropical forest fragments. Science Advances, 6(11).
Haug C., Jordan A. 2010. Burden sharing: Distribution burdens or sharing efforts? [W:] A.J. Jordan,
D. Huitema, H. van Asselt, T. Rayner, F. Berkout (red.), Climate Change Policy in the European Union: Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation. Cambridge University Press, Cambridge.
Heather W.C., Leigh R. 2018. Does climate denialism still matter? The prevalence of alternative frames in opposition to climate policy. Environmental Politics, 27(3): 433-454.
Houghton J.T., Jenkins G.J., Ephraums J.J. 1990. Climate change: the IPCC scientific assessment. American Scientist, 80(6).
Janik W. 2013. Polityka klimatyczna UE jako czynnik kosztotwórczy produkcji energii elektrycznej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 297: 118-126.
Juszczak A., Szpor A. 2020. Wskaźnik wrażliwości regionów górniczych na transformację energetyczną – obraz na podstawie danych z powiatów. Working Paper 2020(4). Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Karlsson M., Alfredsson E., Westling N. 2020. Climate policy co-benefits: a review. Climate Policy, 20(3): 292-316.
Kitt S., Axsen J., Long Z., Rhodes E. 2021. The role of trust in citizen acceptance of climate policy: comparing perceptions of government competence, integrity and value similarity. Ecological Economics, 183: 106958.
Klimat Polski 2020. 2021. IMGW-PIB;https://www.imgw.pl/wydarzenia/raport-imgw-pib-klimat-polski-2020 – dostęp: 20.12.2021.
Köhl M., Neupane P.R., Mundhenk P. 2020. REDD+ measurement, reporting and verification – A cost trap? Implications for financing REDD+ MRV costs by result-based payments. Ecological Economics, 168: 106513.
MAP – Ministerstwo Aktywów Państwowych. 2021. Umowa społeczna dotycząca transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego; https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/umowa-spoleczna – dostęp: 7.01.2022.
Markkanen S., Anger-Kraavi A. 2019. Social impacts of climate change mitigation policies and their implications for inequality. Climate Policy, 19(7): 827-844.
Metcalf G.E., Weisbach D. 2012. Linking policies when tastes differ: global climate policy in a heterogeneous world. Review of Environmental Economics and Policy, 6(1): 110-129.
Michalak J. 2016. Strategia niskoemisyjnego rozwoju UE a polityka energetyczna Polski do 2050 r. Biuletyn PISM. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa; https://pism.pl/publikacje/Strategia_niskoemisyjnego_rozwoju_UE_a_polityka_energetyczna_Polski_do_2050_r – dostęp: 10.01.2022.
Mikołajuk H., Zatorska M., Stępniak E., Wrońska I. 2021. Informacja statystyczna o energii elektrycznej. Biuletyn Miesięczny. Agencja Rynku Energii, Warszawa.
Morawiecka M. 2017. Perspektywy przemian systemowych górnictwa i energetyki w świetle polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej. Energetyka-Społeczeństwo-Polityka, 6: 7-22.
MKiŚ – Ministerstwo Klimatu i Środowiska. 2020. Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców w Polski. Raport z badania trackingowego; https://www.gov.pl/web/klimat/badania-swiadomosci-ekologicznej – dostęp: 20.01.2020.
MKiŚ – Ministerstwo Klimatu i Środowiska. 2021. Polityka energetyczna Polski do 2040 r. (Monitor Polski z 2021 r., poz. 264).
Olhoff A., Christensen J.M. 2018. Emissions gap report 2018. UNEP DTU Partnership; https://www. unep.org/resources/emissions-gap-report-2018 – dostęp: 12.01.2022.
Pindyck R.S. 2020. The climate policy dilemma. Review of Environmental Economics and Policy.
Polityka klimatyczna – fakty i mity 2018. Polski Klub Ekologiczny oraz Fundacja im. Heinricha Bölla; https://pl.boell.org/sites/default/files/2018.07.06_1530_polityka_klimatyczna_fakty_i_mity_web.pdf – dostęp: 20.12.2021.
Popczyk J. 2011. Energetyka rozproszona. Od dominacji energetyki w gospodarce do zrównoważonego rozwoju, od paliw kopalnych do energii odnawialnej i efektywności energetycznej. Polski Klub Energetyczny Okręg Mazowiecki, Warszawa.
Protection of global climate for present and future generations of mankind: resolution/adopted by the General Assembly, A/RES/43/53, 06.12.1988; https://digitallibrary.un.org/record/54234 – dostęp: 28.01.2022.
Rey Christen D., García Espinosa M., Reumann A., Puri J. 2020. Results based payments for REDD+ under the green climate fund: Lessons learned on social, environmental and governance safeguards. Forests, 11(12): 1350.
Rockström J., Steffen W., Noone K., Persson Å., Chapin III FS., Lambin E., Lenton T.M., Scheffer M., Folke C., Schellnhuber H.J., Nykvist B. 2009. Planetary boundaries: exploring the safe operating space for humanity. Ecology and Society, 14(2): 1-33.
Sawicki B. 2022a. Polska odejdzie od węgla do 2040 roku? Rzeczpospolita; https://www.rp.pl/biznes/art19297331-polska-odejdzie-od-wegla-do-2040-roku – dostęp: 20.01.2022.
Sawicki B. 2022b. Węgiel nadal daje zarobić bardziej niż gaz. Rzeczpospolita; https://energia.rp.pl/surowce-i-paliwa/art19294791-wegiel-nadal-daje-zarobic-bardziej-niz-gaz – dostęp: 30.01.2022.
Schnell C., Sawicki B., Rzędowska A., Roszkowski M., Jakóbik W. 2017. Mapa drogowa polskiej elektroenergetyki 2030+. Związek Przedsiębiorców i Pracodawców Sektora Energii; https://jagiellonski.pl/files/other/1536001275.pdf – dostęp: 2.01.2022.
Skoczkowski T., Bielecki S., Węglarz A., Włodarczak M., Gutowski P. 2018. Impact assessment of climate policy on Poland’s power sector. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 23(8): 1303-1349.
Taylor K. 2021. EU’s proposed social climate fund comes under fire from all sides. Euractiv; https://www.euractiv.com/section/energy-environment/news/eu-social-climate-fund-comes-under-fire-from-environment-ministers/ – dostęp 23.01.2022
Victor D. 2015. Embed the social sciences in climate policy. Nature, 520(7545): 27-29. Warzecha Ł. 2021. Klimatyzm obnażony. Do Rzeczy, 19(424): 10-16.
Wpływ pakietu Fit for 55 na polską gospodarkę. 2021. Teraz środowisko. Bank Pekao; https:// www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/11316-Pekao-Wplyw-Fit-for-55-na-polska-gospodarke.pdf – dostęp: 10.01.2022.
Żółciak T., Osiecki G., Kowalczyk G. 2022. Temat polityki klimatycznej znajduje się na szczycie koalicyjnej agendy. Dziennik Gazeta Prawna; https://serwisy.gazetaprawna.pl/ekologia/artykuly/8330331,polityka-klimatyczna-polska-unia-europejska-fit-for-55.html – dostęp: 15.01.2022.