Słowa kluczowe
trwały rozwój społeczno-ekonomiczny
województwa
Jak cytować
Abstrakt
Zasoby środowiskowe stanowią część bogactwa narodowego, są uwarunkowaniem rozwoju lokalnego i regionalnego, umiejscawianym na płaszczyźnie elementów wpływających na jakości życia mieszkańców oraz ożywienie regionu. W odpowiedzi na globalne wyzwania związane z zasobami środowiskowymi tworzone są odrębne polityki środowiskowe, wdrażane i powiązane z innymi politykami rozwojowymi. Celem artykułu jest identyfikacja zróżnicowania gospodarowania zasobami środowiskowymi w polskich województwach. Zakres czasowy badań obejmuje 2004 i 2019 r., a zakres przestrzenny 16 województw. W postępowaniu badawczym wyodrębniono cztery dziedziny ładu środowiskowego: (1) zasoby wody i gospodarka odpadami, (2) użytkowanie gruntów i bioróżnorodność, (3) energia oraz (4) ochrona powietrza i klimatu, w ramach których dokonano pomiaru ich zróżnicowania. Zaproponowana metoda TOPSIS umożliwiła liniowe uporządkowanie województw w każdej dziedzinie. W ogólnym założeniu można przyjąć, że nastąpił progres w poziomie gospodarowania zasobami środowiskowymi w obrębie każdej z dziedzin. Zaproponowana metoda badawcza w połączeniu z uporządkowaniem w ramach klas typologicznych ujawniła w wielu przypadkach stabilny poziom gospodarowania we wskazanych obszarach, który nie uległ wyraźnym zmianom w badanych latach. Realizacja założonego celu badawczego pozwoliła dostrzec zróżnicowane podejście w gospodarowaniu zasobami środowiskowymi w województwach, co można uznać za zjawisko korzystne. Świadczyć to może o zdywersyfikowanym podejściu do kwestii środowiskowych i równoważenia skali gospodarowania.
Bibliografia
Akadiri A., Bekun F., Sarkodie S. 2019. Contemporaneous interaction between energy consumption, economic growth and environmental sustainability in South Africa: What drives what? Science of The Total Environment, 686: 468-475.
Baker S., Eckerberg K. 2009. In Pursuit of Sustainable Development New governance practices at the sub-national level in Europe. Routledge, London.
Bal-Domańska B., Wilk J. 2011. Gospodarcze aspekty zrównoważonego rozwoju województw – wielowymiarowa analiza porównawcza. Przegląd Statystyczny, 3(4): 300-322.
Balas A., Molenda A. 2016. Koncepcja doboru wskaźników zrównoważonego rozwoju Polski oraz narzędzie ich udostępniania i prezentacji. Optimum, Studia Ekonomiczne, 80(2): 97-114.
Bank Danych Lokalnych, GUS – https://stat.gov.pl/ (dostęp: 10.12.2021).
Bartkowiak-Bakun N. 2017. Uwarunkowania peryferyjności obszarów wiejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 466: 32-38.
Baum R. 2019. Antropocen jako wyzwanie dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Intercathedra, 4(41): 313-320.
Bąk I., Szczecińska B. 2014. Przestrzenne zróżnicowanie województw Polski pod względem jakości środowiska naturalnego. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, 74: 5-14.
Bluszcz K., Jackson-Inderberg T., Zerka P. 2015. Obywatele zasobni w zasoby. Biała Księga zarządzania zasobami naturalnymi w Polsce. DEMOS EUROPA, Warszawa.
Borys, T. 2011. Zrównoważony rozwój – jak rozpoznać ład zintegrowany. Problemy Ekorowzoju, 6(2): 75-81.
Bosselmann K. 2008. The Principle of Sustainability: Transforming Law and Governance (1st ed.). Routledge – https://doi.org/10.4324/9781315553962
Cieślak I., Pawlewicz K., Pawlewicz A. 2019. Sustainable development in Polish Regions: a shift-share analysis. Polish Journal of Environmental Studies, 28(2): 565-575.
Drabarczyk K. 2017. Zrównoważony rozwój województw – analiza porównawcza. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, 25(2): 23-34.
Erechemla A. 2006. Wieloletnie programy środowiskowe jako akty tworzące wspólnotową politykę i praco ochrony środowiska. III Konferencja Naukowo-Techniczna „Błękitny San”, s. 263-273.
European Commission. 2018. A Clean Planet for all. A European strategic long-term vision for a prosperous, modern, competitive and climate neutral economy. Bruksela.
Ginsbert-Gebert A. 1984. Rozwój społeczno-gospodarczy a ochrona środowiska. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 4: 188-205.
Górka K. 2014. Zasoby naturalne jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 3(36): 35-52.
Herodowicz T. 2014. Wpływ polityki spójności na realizację celów środowiskowych strategii Europa 2020 na przykładzie Poznania. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 27: 81-99.
Herodowicz T. 2016. Interwencja środowiskowa polityki spójności. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 33: 95-116.
Jakubowski E. 2018. Zasoby kopalin województwa lubuskiego jako przyszłość dla rozwoju regionu. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 129: 155-168.
Józefowicz K., Sadowski A., Hadyński J. 2020. Rozwój obszarów wiejskich w gminach o zróżnicowanym potencjalne społeczno-gospodarczym w województwie wielkopolskim. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
Kluza K., Zioło M., Bąk I., Spoz A. 2021. Achieving environmental policy objectives through the implementation of sustainable development goals. The case for European Union countries. Energies, 14: 2129.
Kolda G., Łapuszyńska P. 2014. Analiza zagrożeń środowiska podkarpacia. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, 31(61): 101-117.
Kozłowski S. 1993. Konferencja „Środowisko i rozwój” w Brazylii w roku 1992. Kosmos, 42(1): 15-22.
Krajewski P. 2018. Biogospodarka – rozwój gospodarczy i ochrona zasobów w kontekście ochrony człowieka. Studia Prawnoustrojowe, 39: 31-46.
Klóska R. 2017. Rozwój zrównoważony regionów w Polsce w ujęciu statystycznym. Progress in Economic Sciences, (4): 159-175.
Kryk B. 2015. Środowiskowe uwarunkowania jakości życia w województwie zachodniopomorskim na tle Polski. Ekonomia i Środowisko, 3(54): 170-181.
Lira J. 2019. Metody taksonomii relatywnej w badaniach społeczno-ekonomicznych. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Poznaniu, Poznań.
Łojewski S. 2008. Ekonomia zasobów a zrównoważony rozwój. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 8(23): 115-134.
Łuszczyk M. 2010. Spowolnienie wykorzystania zasobów naturalnych. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 16: 423-434.
Marszałek-Kotzur I. 2019. Zrównoważony rozwój a Józefa Tischnera idea gospodarowania. Etyka Biznesu i Zrównoważony Rozwój. Interdyscyplinarne Studia Teoretyczno-Empiryczne, 2: 27-37.
Matuszczak A. 2009. Koncepcja zrównoważonego rozwoju w obszarze ekonomicznym, środowiskowym i społecznym. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 2: 125-141.
Mazur-Wierzbicka E. 2011. Skutki i wyzwania integracji Polski z Unią Europejską w dziedzinie ochrony środowiska. Problemy Zarządzania, 1(31): 274-294.
Ministerstwo Środowiska i Klimatu. 2019. Polityka Ekologiczna Państwa 2030. Warszawa.
Miškinis V., Galinis A., Konstantinavičiūtė I., Lekavičius V., Neniškis E. 2021. The role of renewable energy sources in dynamics of energy-related GHG emissions in the Baltic States. Sustainability, 13(18): 10215.
OECD. 2008. Sustainable Development: Linking Economy, Society, Environment.
Pakulska J. 2000. Środowisko jako czynnik warunkujący trwały i zrównoważony rozwój gospodarczy. Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, 66: 45-56.
Pakulska J. 2002. Środowisko przyrodnicze w rozwoju gospodarczym. Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego, 72: 295-308.
Piotrowska P. 2008. Ochrona środowiska kontra rozwój gospodarczy. Teorie środowiskowe i ich wykorzystanie w polityce gospodarczej. Studia Lokalne i Regionalne, 9(31): 96-110.
Pretty J. 1999. O zrównoważonym rozwoju gospodarki lokalnej org. Sustainable Development for Local Economies. Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa.
Rosicki R. 2010. Międzynarodowe i europejskie koncepcje zrównoważonego rozwoju. Przegląd Naukowo-Metodyczny, 4: 44-56.
Roszkowska E., Filipowicz-Chomko M. 2016. Ocena realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju województw Polski w zakresie poziomu rozwoju społecznego w roku 2005 oraz 2013. Optimum, Studia Ekonomiczne, 3(81): 94-118.
Roszkowska E., Karwowska R. 2014. Wielowymiarowa analiza poziomu zrównoważonego rozwoju województw Polski w 2010 roku. Economics and Management, 1: 9-37.
Sarkis J., Zhu Q. 2017. Environmental sustainability and production: taking the road less travelled. International Journal of Production Research, 56(1-2): 743-759.
Skowroński A. 2006. Zrównoważony rozwój perspektywą dalszego postępu cywilizacyjnego. Problemy Ekorozwoju: Studia Filozoficzno-Sozologiczne, 1(2): 47-57.
St. Flour P., Bokhoree C. 2021. Sustainability assessment methodologies: implications and challenges for SIDS. Ecologies, 2: 285-304.
Suchożebrski J. 2018. Zasoby wodne Polski. Discussion Paper, 9: 92-96.
Sulich A. 2018. Znaczenie koncepcji ekonomii zrównoważonego rozwoju. Rynek-Społeczeństwo- Kultura, 4(30): 24-27.
Sulich A., Grudziński A., Kulhánek L. 2020. Zielony wzrost gospodarczy – analiza porównawcza Czech i Polski. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 64(5): 192-207.
Szostak M. Ewolucja międzynarodowego ładu ekonomicznego i meandry negocjacji Północ -Południe. International Journal of Management and Economics, 14: 43-67.
Sztumski W. 2006. Idea zrównoważonego rozwoju a możliwości jej urzeczywistniania. Problemy Ekorozwoju, 1(2): 73-76.
Śpiewak-Szyjka M., Skotarczak T. 2015. Potencjał turystyczny województwa zachodniopomorskiego a kreowanie jego wizerunku. Europa Regionum, 24: 151-160.
Telega I. 2011. Rozwój zrównoważony regionów Polski – próba oceny. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 225: 77-92.
Wysocki F. 2010. Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
Wysocki F., Lira J. 2007. Statystyka opisowa. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań.