Słowa kluczowe
gmina
powiat
problemy
Jak cytować
Abstrakt
Polskie zagospodarowanie przestrzenne dotknięte jest wieloma problemami, wśród których najważniejszy jest chaos zabudowy. Przyczyny tych problemów leżą głównie w wadach sytemu planowania przestrzennego. Gmina, która jest kluczowym podmiotem planowana przestrzennego, działa w uwarunkowaniach organizacyjnych, ekonomicznych i społeczno-politycznych obniżających standard planowania. Jednocześnie samorząd powiatowy, funkcjonujący na marginesie planowania przestrzennego, jest wolny od tych uwarunkowań, Celem artykułu jest zatem wskazanie, dlaczego i w jaki sposób silniejsze zaangażowanie powiatu może ułatwić realizację zasadniczych celów planowania przestrzennego.
Bibliografia
Asarpota K., Nadin V. 2020. Energy Strategies, the Urban Dimension, and Spatial Planning. Energies, 13(14): 3642. https://doi.org/10.3390/en13143642 DOI: https://doi.org/10.3390/en13143642
Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M. 2020. Historia ustroju i prawa polskiego. LexisNexis, Warszawa.
Bekendtgørelse af lov om planlægningL BK nr 813 af 21/06/2007.
Błaszczuk D.J., Koza I. 2013. Sens istnienia powiatów ziemskich w świetle ich dochodów i wydatków. Zeszyty Naukowe WSEI, Ekonomia, 8(3): 95-127.
Budner W.W. 2019. Gospodarka przestrzenna miast i aglomeracji. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Buitelaar E., Sorel N. 2010. Between the rule of law and the quest for control: Legal certainty in the Dutch planning system. Land Use Policy, 27: 983-989. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2010.01.002 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2010.01.002
Campbell S. 1996. Green Cities, Growing Cities, Just Cities? Urban Planning and the Contradictions of Sustainable Development. Journal of the American Planning Association, 62, 3: 296-312. https://doi.org/10.1080/01944369608975696 DOI: https://doi.org/10.1080/01944369608975696
Caparros-Midwood D., Barr S., Dawson R. 2015. Optimised spatial planning to meet long term urban sustainability objectives. Computers, Environment and Urban Systems, 54: 154-164. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2015.08.003 DOI: https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2015.08.003
Chudek M. 2008. O nowy kształt planowania przestrzennego w powiecie. Samorząd Terytorialny, 3: 18-34.
Dekret z dnia 2 kwietnia 1946 r. o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju (Dz.U. nr 16, poz. 109).
Eggenberger M., Rosário Partidário M. 2000. Development of a framework to assist the integration of environmental, social and economic issues in spatial planning. Impact Assessment and Project Appraisal, 18, 3: 201-207. https://doi.org/10.3152/147154600781767448 DOI: https://doi.org/10.3152/147154600781767448
Friedmann J. 2004. Strategic planning and the longer range. Planning Theory and Practice, 5(1): 49-67. https://doi.org/10.1080/1464935042000185062 DOI: https://doi.org/10.1080/1464935042000185062
Gorzym-Wilkowski W. 2016a. Planowanie przestrzenne jako czynnik kształtujący atrakcyjność rynkową nieruchomości - skuteczny i niebezpieczny. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, B, 2: 223-232. https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.223 DOI: https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.223
Gorzym-Wilkowski W. 2016b. Planowanie przestrzenne - narzędzie realizacji ładu przestrzennego czy interesów? Gospodarka lokalna w teorii i praktyce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 432: 54-60. https://doi.org/10.15611/pn.2016.432.05 DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2016.432.05
Grange K. 2007. Planners - A Silenced Profession? The Politicisation of Planning and the Need for Fear-less Speech. Plan. Theory, 16(3): 275-295. https://doi.org/10.1177/1473095215626465 DOI: https://doi.org/10.1177/1473095215626465
Greed C. 2000. Introducing Planning. The Athlone Press, London.
Grêt-Regamey A., Altwegg J., Sirén E.A., van Strien M.J., Weibel B. 2017. Integrating ecosystem services into spatial planning - A spatial decision suport tool. Landscape and Urban Planning, 165: 206-219. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.05.003 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.05.003
Izdebski H., Nelicki A., Zachariasz I. 2007. Zagospodarowanie przestrzenne: polskie prawo na tle standardów demokratycznego państwa prawnego. Ernst & Young, Warszawa.
Jagoda J. 2017. Podział kompetencji między jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Studia Iuridica Agraria, 15: 19-31. https://doi.org/10.15290/sia.2017.15.02 DOI: https://doi.org/10.15290/sia.2017.15.02
Jędraszko A. 2005, Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce. Drogi i bezdroża regulacji ustawowych. Unia Metropolii Polskich, Warszawa
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483).
Kopeć A. 2011. Słabości i skutki prawnych regulacji związanych z procedurą sporządzania projektu decyzji o warunkach zabudowy. [W:] T. Markowski, P. Żuber (red.), System planowania przestrzennego i jego rola w strategicznym zarządzaniu rozwojem kraju. Studia KPZK PAN, 134: 123-138.
Larsson G. 2006. Spatial planning systems in western Europe: an overview. IOS Press, Amsterdam, Washington, DC.
Law 4269/2014 (142/Α/28.6.2014). Spatial and Urban Planning Reform - Sustainable Development.
Legge Urbanistica Statale 17 agosto 1942, n. 1150.
LOI no 99-533 du 25 juin 1999 d'orientation pour l'aménagement et le développement durable du territoire.
Markowski T. 2011. Funkcjonowanie gospodarki przestrzennej - założenia budowy modelu zintegrowanego planowania i zarządzania rozwojem. [W:] T. Markowski, P. Żuber (red.), System planowania przestrzennego i jego rola w strategicznym zarządzaniu rozwojem kraju. Studia KPZK PAN, 134: 25-44.
Nadin V., Stead D., Dąbrowski M., Fernandez-Maldonado A.M. 2021. Integrated, adaptive and participatory spatial planning: trends across Europe. Regional Studies, 55, 5: 791-803. https://doi.org/10.1080/00343404.2020.1817363 DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2020.1817363
Niewiadomski Z. 1994. Planowanie przestrzenne w systemie zadań samorządu terytorialnego: zagadnienia administracyjnoprawne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
NIK pod wiatr. Z tysięcy działek najbardziej wieje na działce wójta? (https://samorzad.pap.pl/kategoria/prawo/nik-pod-wiatr-z-tysiecy-dzialek-najbardziej-wieje-na-dzialce-wojta?; dostęp: 15.10.2021).
Nowak M.J., Szlachta J. 2021. Agenda Terytorialna Unii Europejskiej 2030 a lokalne polityki przestrzenne w Polsce. Samorząd Terytorialny, 12: 7-18.
Nowakowski M. 2013. Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910-2010). Oficyna Naukowa, Warszawa.
Planning (Scotland) Act 2019 (asp 13).
Prognoza ludności gmin na lata 2017-2030 (opracowanie eksperymentalne) (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-gmin-na-lata-2017-2030-opracowanie-eksperymentalne,10,1.html; dostęp: 28.01.2022).
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. z 2021 r., poz. 2404). https://doi.org/10.33226/0137-5490.2021.12.5 DOI: https://doi.org/10.33226/0137-5490.2021.12.5
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz.U. z 2021 r., poz. 2405).
Rozporządzenie Ministrów Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Odbudowy z dnia 16 lipca 1947 r. w sprawie miejscowych planów zagospodarowania terenowego obszarów, objętych przebudową ustroju rolnego (Dz.U. nr 52, poz. 284).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (Dz.U. nr 23, poz. 202).
Senetra A. 2011. Cele i zasady planowania przestrzennego. [W:] R. Cymerman (red.), Podstawy planowania przestrzennego i projektowania urbanistycznego. Wyd. 3. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, s. 41-46.
Śleszyński P., Markowski T., Kowalewski A. 2018. Studia nad chaosem przestrzennym. T. 3. Synteza. Uwarunkowania, skutki i propozycje naprawy chaosu przestrzennego. Studia KPZK PAN, 182.
Śleszyński P., Komornicki T., Deręgowska A., Zielińska B. 2015. Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2013 roku. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Traktat o Unii Europejskiej (Wersja skonsolidowana) (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C 202, 7 czerwca 2016).
Uchwała nr 148 Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1976 r. w sprawie zasad i trybu sporządzania, uzgadniania i zatwierdzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (M.P. z 1976 r., nr 31, poz. 135).
Ustawa z dnia 12 lipca 1984 r. o planowaniu przestrzennym (Dz.U. z 1984 r., nr 35, poz. 185).
Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1672).
Ustawa z dnia 14 lipca 1936 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (Dz.U. nr 56, poz. 45).
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2021 r., poz. 1990).
Ustawa z dnia 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1983 r., nr 41, poz. 185).
Ustawa z dnia 22 maja 1958 r. o terenach dla budownictwa domów jednorodzinnych (Dz.U. nr 31, poz. 138).
Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. z 1998 r., nr 106, poz. 668).
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2021 r., poz. 741 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych (Dz.U. z 1994 r., nr 127, poz. 627).
Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1975 r., nr 16, poz. 91).
Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1972 r., nr 49, poz. 312 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym (Dz.U. z 1961 r., nr 7, poz. 47).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1999 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 1998 r., nr 91, poz. 578).
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r., nr 21, poz. 112).
Ustawa z dnia 6 lipca 1972 r. o terenach budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz o podziale nieruchomości w miastach i osiedlach (Dz.U. nr 27, poz. 192).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2351).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 1994 r., nr 89, poz. 415).
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1372).
Wet Ruimtelijke Ordening (Wro, 2008).
Wilson E. 2006. Adapting to Climate Change at the Local Level: The Spatial Planning Response. Local Environment, 11, 6: 609-625. https://doi.org/10.1080/13549830600853635 DOI: https://doi.org/10.1080/13549830600853635
Wong C., Watkins C. 2009. Conceptualising Spatial Planning Outcomes: towards an integrative measurement framework. Town Planning Review, 80, 4-5: 481-516. https://doi.org/10.3828/tpr.2009.8 DOI: https://doi.org/10.3828/tpr.2009.8
Woźniak M. 2021. Konstrukcja prawna planowania przestrzennego w Polsce w latach 1945-1989. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, 43, 3: 141-153. https://doi.org/10.19195/2300-7249.43.3.11 DOI: https://doi.org/10.19195/2300-7249.43.3.11
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Waldemar A. Gorzym-Wilkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.