Słowa kluczowe
krajobraz kulturowy
województwo łódzkie
Jak cytować
Abstrakt
Kwestie przemian krajobrazu kulturowego wsi w województwie łódzkim są nieczęsto podejmowanym zagadnieniem badawczym. O ile proces ewolucji układów morfogenetycznych jest stosunkowo dobrze rozpoznany, o tyle problematyka materialne- go dziedzictwa kulturowego wsi pozostaje sprawą otwartą, której należy poświęcić więcej zainteresowania. Podjęte prace nie dotyczyły kwestii zachowania obiektów zabytkowych oraz dziedzictwa kulturowego traktowanego fragmentarycznie, ale odnosiły się do próby całościowej oceny krajobrazowej wybranych osiedli wiejskich. Autor podejmuje się identyfikacji istotnych walorów krajobrazowych wsi na podstawie 10 wyróżnionych aspektów. Istotność całościowego (ogólnego) waloru krajobrazowego utożsamiana jest z pojęciem zasobu rzadkiego. Rzadkość zasobu wynika przede wszystkim z reliktowego charakteru materialnego dziedzictwa kulturowego, tj. koncentracji pozostałości krajobrazu czasów minionych w określonym miejscu. Wyniki prac pozwalają stwierdzić, że wsie, w których występują istotne walory krajobrazu kulturowego, są nieliczne i należy je traktować jako relikty minionych czasów. Stan zachowania takich walorów w województwie łódzkim jest w większości przypadków niski oraz następuje zanik ostatnich tradycyjnych krajobrazów osadnictwa wiejskiego.
Bibliografia
Cepil M., Figlus T. 2018. Parcelacja wsi w okresie międzywojennym i jej reperkusje osadnicze na przykładzie folwarków Orzeszków, Wielenin i Zieleń. Biuletyn Uniejowski, 7: 29-45. DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.07.03
Dmochowska-Dudek K. 2020. Przemiany morfologiczne i funkcjonalno-przestrzenne wsi zapisane w geokompozycjach. [W:] M. Wójcik (red.), Reprezentacje przestrzenne wsi w Polsce. Wyd. UŁ, Łódź, s. 21-38.
Dylik J. 1948. Rozwój osadnictwa w okolicach Łodzi. ŁTN, Łódź.
Dylik J. 1971 Województwo ze stolicą bez antenatów. Geografia historyczna województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź.
Figlus T. 2013. Morfogeneza wsi na obszarze Polski Środkowej. Maszynopis pracy doktorskiej. UŁ, Łódź.
Idziak W., Wilczyński R. 2013. Odnowa wsi. Przestrzeń, ludzie, działania. FAPA, Warszawa.
Jagielska E., Kulesza-Szerniewicz E., Makowska B., Stieler E., Welc-Jedrzejewska J. 2011. Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Poradnik dla planistów i samorządów lokalnych. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa.
Koter M. 1976. Relikty osadnictwa średniowiecznego w planie współczesnej Łodzi. Przegląd Geograficzny, 48, 4: 667-687.
Koter M., Liszewski S., Suliborski A. 2001. Łódź i region Polski Środkowej. ŁTN, Łódź.
Kulesza M. 2001. Morfogeneza miast na obszarze Polski Środkowej w okresie przedrozbiorowym. Wyd. UŁ, Łódź.
Myga-Piątek U., Chmielewski T.J., Solon J. 2015. Rola cech charakterystycznych, wyróżników i wyznaczników krajobrazu w klasyfikacji i audycie krajobrazów aktualnych. Problemy Ekologii Krajobrazu, 40: 177-185.
Niedźwiedzka-Filipiak I. 2009. Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej. Wyd. UP we Wrocławiu, Wrocław.
Niedźwiedzka-Filipiak I. 2015. Walory miejscowości - tworzywem sieci najciekawszych wsi. Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole.
Raszeja E., Szczepańska M., Gałecka-Drozda A., de Mazer E., Wilkaniec A. 2022. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego w zintegrowanym planowaniu rozwoju. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Sołtys J. 2016. Zasoby rzadkie w planach strategicznych peryferyjnych gmin wiejskich. Studia Obszarów Wiejskich, 44: 39-54. DOI: https://doi.org/10.7163/SOW.44.3
Staszewska S. 2018. Przestrzenny rozwój obszarów wiejskich. Zasady kształtowania przestrzeni wsi wielkopolskich. Ekspertyzy i Raporty, 3. Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni.
Suliborski A. 2001. Funkcje i struktura funkcjonalna miast. Studia empiryczno-teoretyczne. Wyd. UŁ, Łódź.
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2030. Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi.
Wilczyński R. 2007. Specyfika opolskiego programu odnowy wsi. [W:] M. Kłodziński, M. Błąd, R. Wilczyński (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie. IRWiR PAN, Warszawa, s. 181-193.
Wolski O. 2018. Problem (nie)innowacyjności w projektach odnowy wsi. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 31: 17-37. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.31.02
Wolski O., Wójcik M. 2021. How do EU beneficiaries perform rurality and rural development?: The case of the Polish countryside. [W:] A. Kratzer, J. Kister (red.), Rural-Urban linkages for sustainable development. Routledge, New York, s. 207-233. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429288111-13
Woźniak K. 2013. Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII w. do 1866. Wyd. UŁ, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-960-5
Wójcik M. 2008a. Rozwój osadnictwa wiejskiego w województwie łódzkim. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 9: 115-122.
Wójcik M. 2008b. Identyfikacja terenów suburbanizacji w strukturze przestrzennej obszarów wiejskich regionu łódzkiego. Studia KPZK PAN, 69: 140-149.
Wójcik M. (red.) 2016a. Tożsamość i „miejsce”. Budzenie uśpionego potencjału wsi. Wyd. UŁ, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.28.01
Wójcik M. 2016b. Uwarunkowania tworzenia sieci najciekawszych wsi. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 25: 109-129.
Wójcik M. (red.) 2020. Reprezentacje przestrzenne wsi w Polsce. Wyd. UŁ, Łódź.
Wójcik M. 2021. Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka. Wyd. UŁ, Łódź.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Wójcik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.