Słowa kluczowe
metropolizacja
innowacje społeczne
partycypacja
rozwój zrównoważony
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł podejmuje tematykę roli, jaką w procesie rewitalizacji odgrywają miejsca innowacyjne. Określenie to w autorskiej koncepcji łączy klasyczne i dynamiczne ujęcie miejsca z procesem metropolizacji, co daje szansę na kreowanie innowacji, szczególnie istotnych w kontekście radzenia sobie ze współczesnymi wyzwaniami rozwojowymi miast. Analiza funkcjonowania miejsc innowacyjnych pozwoliła na postawienie tezy, że istnienie miejsca tego typu stanowi zasób pozytywnie wpływający na powodzenie procesu rewitalizacji. Szczególnie wyraźnie sytuacja taka jest widoczna w miejscach, które powstają oddolnie i potrafią włączyć społeczność lokalną w realizację procesu rewitalizacji. Prawidłowość taką zaobserwowano w pięciu z sześciu miejsc innowacyjnych analizowanych w artykule, w którym wykorzystano wyniki badań jakościowych prowadzonych w latach 2020–2021 w metropoliach Lyonu, Saint-Etienne oraz w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
Bibliografia
Bierwiaczonek K. 2010. Między entuzjazmem i sceptycyzmem: „Metropolia śląsko-zagłębiowska” w świetle badań socjologicznych z lat 2006–2008. [W]: R. Pyka (red.), Sposób na metropolię: idee a społeczne oczekiwania wobec projektu utworzenia śląsko-zagłębiowskiej metropolii. Urząd Miasta Katowice, Katowice, s. 91–104.
Bierwiaczonek K., Gawron G., Pyka R., Suchacka M. 2020. Innovation places: theoretical and methodological remarks for analysing metropolitan creativity and innovations. Creativity Studies, 2: 532–551. DOI: https://doi.org/10.3846/cs.2020.11992
Bogunia-Borowska M. 2021. Wprowadzenie. Odpowiedzialność i nieodpowiedzialność w kulturze. [W:] M. Bogunia-Borowska (red.), Kultura (nie)odpowiedzialności. Społeczne konteksty zaniechanej cnoty. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 7–12.
Bukowski A., Rudnicki S., Strycharz J. 2012. Społeczny wymiar innowacji. Zarządzanie Publiczne, 2/20: 13–23.
Canter D.V. 1977. The psychology of place. The Architectural Press Ltd., London.
Castells M. 2000. The rise of the network society. Blackwell Publishers, Oxford.
Brossaud C., Fiori S., Simay P. 2019. Les communs urbains: nouveau droit decité? (https://metropolitiques.eu; dostęp: 8.02.2021).
Diercks G., Larsen H., Steward F. 2019. Transformative innovation policy: Addressing variety in an emerging policy paradigm. Research Policy, 48: 880–894. DOI: https://doi.org/10.1016/j.respol.2018.10.028
Drozda Ł. 2017. Pułapka gentryfikacji? Związki „uszlachetniania” przestrzeni z programami rewitalizacji polskich miast. Studia Regionalne i Lokalne, 4/70: 5–22.
Erbel J. 2022. Wychylone w przyszłość. Jak zmieniać świat na lepsze. Wysoki Zamek, Kraków.
Florida R. 2002. The Rise of the Creative Class. And How It’s Transforming Work, Leisure and Everyday Life. Basic Books, New York.
Fukuyama F. 2003. Kapitał społeczny. [W]: L.E. Harrison, S.P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, przeł. Sławomir Dymczyk. Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań, s. 169–187.
Gądecki J. 2012. I love NH. Gentryfikacja starej części Nowej Huty. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Gołębiewski J.I. 2017. Znaczenie tymczasowego użytkowania przestrzeni i inicjatyw społecznych w procesach rewitalizacji. Doświadczenia szczecińskie. [W:] P. Trzepacz, A. Warchalska-Troll (red.), Rewitalizacja miast. Teorie narzędzia doświadczenia. Instytut Rozwoju Miast, Kraków, s. 85–101.
Grandadam D., Cohendet P., Suire R. 2021. Building and nurturing grassroots innovation: A policy framework based on the local commons, European Planning Studies. DOI: https://doi.org/10.1080/09654313.2021.1998385
Jadach-Sepioło A. 2009. Gentryfikacja w kontekście rewitalizacji. [W:] A. Zborowski (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce. Rewitalizacja miast polskich. T. 5. Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Miast, Kraków, s. 125–135.
Jadach-Sepioło A. 2021. Wprowadzenie. [W:] A. Jadach-Sepioło (red.), Ewaluacja systemu zarządzania i wdrażania procesów rewitalizacji w Polsce. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków, s. 5–6.
Jarczewski W. (red.) 2009. Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe. Rewitalizacja miast polskich. T. 4. Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Miast, Kraków.
Klekotko M. 2012. Rozwój po śląsku. Procesy kapitalizacji kultury w śląskiej społeczności górniczej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kołsut B. 2017. Główne problemy i wyzwania rewitalizacji miast w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 39: 29–46.
Kotus J., Rzeszewski M., Ewertowski W., Sowada T., Piekarska J. 2018. Komunikacyjna koncepcja miejsca: propozycja podejścia. Biuletyn KPZK PAN, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk, 271: 28–41.
Lenartowicz K. 1992. O psychologii architektury. Próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków
Lewicka M. 2012. Psychologia miejsca. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Majer A. 2014. Odrodzenie miast. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Łódź–Warszawa. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-232-3
Massey D. 1991. A global sense of place. Marxism Today, June 24–29.
Mulgan G. 2006. Social Innovation: What it is, why it matters, how it can be accelerated. Basingstoke Press, London.
Murray R., Caulier-Grice J., Mulgan G. 2010. The open book of social innovation. Series: Social Innovator Series: Ways to Design, Develop and Grow Social Innovation. Nesta/Innovating Public Services.
Oldenburg R. 1989. The great good place: Cafés, coffee shops, community centers, beauty parlors, general stores, bars, hangouts, and how they get you through the day. Paragon House, New York.
Oosterlynck S., Kazepov Y., Novy A., Cools P., Barberis E., Wukovitsch F., Sarius T., Leubolt B. 2013. The butterfly and the elephant: local social innovation, the welfare state and new poverty dynamics. ImPRovE Discussion Paper, 13/03. Herman Deleeck Centre for Social Policy – University of Antwerp, Antwerp.
Parysek J. 2015. Rewitalizacja miast w Polsce: wczoraj, dziś i być może jutro. Studia Miejskie, 17: 9–25.
Parysek J. 2016. Rewitalizacja jako problem i zadanie własne polskich samorządów lokalnych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 33: 17–35.
Pyka R. 2016. Ewolucja władzy miejskiej we Francji na początku XXI wieku. Nowe wymiary, nowe poziomy na przykładzie metropolii Lyonu. Studia Regionalne i Lokalne, 3, 65: 31–49.
Pyka R. 2018. Kultura jako czynnik miejskiej rezyliencji na przykładzie dawnych miast przemysłowych należących do sieci miast kreatywnych Unesco. Przypadek dwóch miast: Katowice i Saint-Etienne. Kultura i Społeczeństwo, 3: 3–27. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.3.1
Pyka R. 2021. A la recherche de nouveaux modèles de »lieux d’innovation« dans les métropoles de Lyon et de Saint-Étienne. De lieux totems aux nouvelles formes des hétérotopies métropolitaines, seminarium autorskie w ramach cyklu »À la rencontre des mondes urbains« zorganizowanego przez LABEX IMU Uniwersytetu w Lyonie, dnia 15 czerwca 2021 r. ( https://www.youtube.com/watch?v=184EhVEnC4M ).
Rajek-Kwiatek M. 2020. Partycypacja i inkluzja społeczna jako wymiary polityki rewitalizacji miejskiej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, 27, 1, sectio K: 111–129. DOI: https://doi.org/10.17951/k.2020.27.1.111-129
Relph E. 2008. Place and placelessness. Series: Research in Planning and Design. Pion Limited, London.
Rogatka K. 2019. Rewitalizacja i gentryfikacja w wymiarze społecznym. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Romańczyk K. 2018. Pułapki rewitalizacji. Przypadek Krakowa. Studia Regionalne i Lokalne, 4/74: 5–25.
Rose J.F.P. 2019. Dobrze nastrojone miasto. Czego współczesna nauka, pradawne cywilizacje i ludzka natura mogą nas nauczyć o przyszłości życia w miastach. Tłum. Dariusz Żukowski. Karakter, Kraków.
Sagan I. 2017. Miasto. Nowa kwestia i polityka miejska. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Seamon D. 2012. Place, place identity, and phenomenology: a triadic interpretation based on J.G. Bennett’s systematics. [W:] H. Casakin, F. Bernando (red.), The role of place identity in the perception, understanding, and design of built environments. Bentham Books, s. 3–21. DOI: https://doi.org/10.2174/978160805413811201010003
Sztompka P. 2007. Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Wallis A. 1990. Socjologia przestrzeni. Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Welzer H. 2016. Samodzielne myślenie. Tłum. V. Grotowicz. Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk.
Zborowski A. (red.) 2009. Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce. Rewitalizacja miast polskich. T. 5. Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Miast, Kraków.
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 2020 r., poz. 802 z późn. zm.).
Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/70/1 z 21 października 2015 r.
Nowa Karta Lipska. Transformacyjna siła miast na rzecz wspólnego dobra. Przyjęta na nieformalnym spotkaniu ministrów państw członkowskich UE ds. miejskich w dniu 30 listopada 2020 r.
Towards a sustainable Europe by 2030. Komisja Europejska COM(2019) 22 z dnia 30 stycznia 2019 r.
historia – Fabryka Porcelany ( https://fabryka-porcelany.pl ; dostęp: 30.09.2022).
Filove ( https://nikiszowiec.com.pl ; dostęp: 30.09.2022).
Oś Czasu – Fabryka Pełna Życia ( https://fabrykapelnazycia.eu ; dostęp: 30.09.2022).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Bierwiaczonek, Robert Pyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.