Słowa kluczowe
cisza
krajobraz dźwiękowy
badania sondażowe
Lublin
Radom
Jak cytować
Abstrakt
Ochrona przed hałasem stanowi jedno z ważniejszych wyzwań współczesnego świata. Problem oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku podejmuje Dyrektywa 2002/49/WE. Jednym z zaproponowanych w niej instrumentów jest tworzenie obszarów cichych na terenie aglomeracji oraz poza aglomeracją. Instrument ten został wprowadzony także do obowiązującej w Polsce ustawy Prawo ochrony środowiska (2001). Wyznaczenie obszarów cichych należy do kompetencji rad powiatów i jest wiążą[1]ce dla instrumentów planowania i zagospodarowania przestrzennego. Choć identyfikacja obszarów cichych w Europie nadal trwa, to zauważalny jest różny stopień zaawansowania poszczególnych krajów Europy. W Polsce instrument ten jest traktowany marginalnie. Celem badań jest identyfikacja obszarów cichych w dwóch miastach Polski: Lublinie i Radomiu. Dla nich przeprowadzono analizę dokumentów strategiczno-planistycznych oraz badania sondażowe wśród mieszkańców. Na koniec przedstawiono wyzwania planistyczne i projektowe w zakresie wyznaczenia i zagospodarowania obszarów cichych. Odniesiono się też do idei krajobrazu dźwiękowego i projektowania akustycznego.
Bibliografia
Alvarsson J.J., Wiens S., Nilsson M.E. 2010. Stress recovery during exposure to nature sound and environmental noise. International Journal of Environmental Research and Public Health, 7(3): 1036–1046. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph7031036
Anastasopoulos C., Bose S., Bristow A., Rowcroft P., Shields P., Skinner C., Woodin S. 2011. The Economic Value of Quiet Areas. URS Scott Wilson Ltd., Defra.
Berglund B., Lindvall T., Schwela D.H. 1999. Guidelines for community noise. World Health Organization, Geneva.
Bernat S. 2015. Dźwięk w krajobrazie. Podejście geograficzne. Wyd. UMCS, Lublin.
Blanes N., Sáinz de la Maza M., Fons-Esteve J., Peris E. 2019. Potential quiet areas in Europe inside urban areas. INTER-NOISE and NOISE-CON Congress and Conference Proceedings, InterNoise, 19, Madrid, Spain, s. 4423–4434.
Booi H., van den Berg F. 2012. Quiet Areas and the Need for Quietness in Amsterdam. International Journal of Environmental Research and Public Health, 9, 4: 1030–1050. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph9041030
Buxton R.T., Person A.L., Allou C., Fristrup K., Wittemyer G. 2021. A synthesis of health benefits of natural sounds and their distribution in national parks. PNAS, 118, 14: e2013097118. DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.2013097118
Cerwén G. 2017. Sound in Landscape Architecture. A Soundscape Approach to Noise. Doctoral Thesis, Department of Landscape Architecture, Planning and Management, SLU Alnarp.
Cerwén G., Mossberg F. 2019. Implementation of Quiet Areas in Sweden. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16, 1: 134. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph16010134
Dymiter M. 2021. Przewodnik dla audiokulturalnych. Wyd. ADAMADA, Gdańsk.
Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dyrektywa Hałasowa) (http://www.ukie.gov.pl/www/serce.nsf/($PrintView)/DD63587E243729D4C1256F95003D1210?Open ; dostęp: 1.12.2022).
Environmental noise in Europe. 2020 (https://www.eea.europa.eu/publications/environmental-noise-in-europe ; dostęp: 1.12.2022).
Frydryczak B. 2020. Zmysły w krajobrazie. Wyd. Officyna, Łódź.
Gidlöf-Gunnarsson A., Öhrström E. 2007. Noise and well-being in urban residential environments: The potential role of perceived availability to nearby green areas. Landscape and Urban Planning, 83: 115–126. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2007.03.003
Good practice guide on quiet areas EEA Technical report. 2014 (http://www.eea.europa.eu/publications/good-practice-guide-on-quiet-areas ; dostęp: 1.12.2022).
ISO 12913-1:2014 Acoustics – Soundscape. Pt 1: Definition and Conceptual Framework. 2014. ISO, Geneva, Switzerland (https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso:12913:-1:ed-1:v1:en ; dostęp: 1.12.2022).
Jaszczak A., Małkowska N., Kristianova K., Bernat S., Pochodyła E. 2021. Evaluation of Soundscapes in Urban Parks in Olsztyn (Poland) for Improvement of Landscape Design and Management, Land, 10, 1: 66. DOI: https://doi.org/10.3390/land10010066
Kang J., Schulte-Fortkamp B. (red.) 2016. Soundscape and the Built Environment. CRC Press, Boca Raton.
Lipowczan A. 2019. Akustyka ciszy. Bezpieczeństwo Pracy, 5: 6–10. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.1975
Lisicki P. 2010. Obszary ciche – warszawskie doświadczenia. [W:] Problem hałasu w mieście. Od map akustycznych do programów ochrony środowiska przed hałasem. Polskie Towarzystwo Akustyczne, Firma Abrys, s. 35–39.
Liu F., Jiang S., Kang J., Wu Y., Yang D., Meng Q., Wang Ch. 2022. On the definition of noise. Humanit. Soc. Sci. Commun., 9: 406. DOI: https://doi.org/10.1057/s41599-022-01431-x
Łachowski W., Łęczek A. 2020. Tereny zielone w dużych miastach Polski. Analiza z wykorzystaniem Sentinel 2. Urban Development Issues, 68(1): 77–90.
Matsinos G., Tsaligopoulos A., Economou C. 2017. Identifying the Quiet Areas of a Small Urban Setting: The Case of Mytilene. Global NEST Journal, 19/1. DOI: https://doi.org/10.30955/gnj.002201
Muras W. 2020. Pejzaż dźwiękowy centrum Wrocławia wobec zagadnień ochrony dźwiękowego dziedzictwa kulturowego. Audiosfera, Koncepcja–Badania–Praktyki, 7: 30–42.
NSCA. 2007. Noise Policy Briefing – Quiet Area (https://www.environmental-protection.org.uk/assets/library/documents/Quiet_Areas_Briefing.pdf ; dostęp: 1.12.2014).
Ochrona mieszkańców dużych miast przed hałasem. Informacja o wynikach kontroli NIK. 2014 (https://www.nik.gov.pl/plik/id,7116,v,artykul_10179.pdf ; dostęp 1.12.2022).
Olearczyk T. 2016. Cisza w edukacji szkolnej. Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
Payne S.R., Bruce N. 2019. Exploring the Relationship between Urban Quiet Areas and Perceived Restorative Benefits. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16, 9: 1611. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph16091611
Öhrström E., Skånberg A., Svensson H., Gidlöf-Gunnarsson A. 2006. Effects of road traffic noise ant the benefit of access to quietness. Journal of Sound and Vibration, 295: 40–59. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jsv.2005.11.034
Peeters H.M., Nusselder R.J. 2021. Quiet areas, soundscaping and urban sound planning. European Network of the Heads of Environment Protection Agencies (EPA Network). Interest Group on Noise Abatement (https://environnement.public.lu/content/dam/environnement/documents/bruit/quiet-areas-soundscaping-urban-sound-planning.pdf ; dostęp: 30.12.2022).
Polska w decybelach. Raport o stanie akustycznym największych aglomeracji w Polsce. 2020. Saint-Gobain (https://www.saint-gobain.pl/sites/sgpl.master/files/Raport-Polska-w-Decybelach.pdf ; dostęp: 25.10.2022).
Potential quiet areas in END agglomerations. 2018 (https://www.eionet.europa.eu/etcs/etc-atni/products/etc-atni-reports/etc-atni-report-4-2021-potential-quiet-areas-in-end-agglomerations-population-accessibility-to-quiet-green-urban-areas-using-road-and-air-traffic-noise-contour-maps-and-urban-atlas-2018/@@download/file/ETC-ATNI%202021-4%20Task_3.2.5.1_Potential%20quiet%20areas%20and%20accessibility%20in%20END%20agglomerations_FINAL.pdf ; dostęp: 25.10.2022).
Przewodnik po ekologii akustycznej. 2021. Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie (https://plgbc.org.pl/wp-content/uploads/2021/02/przewodnik-po-ekologii-akustycznej.pdf ; dostęp: 30.06.2022).
Quiet areas in Europe. 2016. EEA Report, 14 (https://www.eea.europa.eu/publications/quiet-areas-in-europe ; dostęp: 30.06.2022).
Radicchi A. 2017. Beyond the noise: open source soundscapes. A mixed methodology to analyze and plan small, quiet areas on the local scale, applying the soundscape approach, the citizen science paradigm, and open source technology. The Journal of the Acoustical Society of America, 141(5): 3622. DOI: https://doi.org/10.1121/1.4987777
Radicchi A. 2018. Everyday Quiet Areas: What They Are and How They Can Be Integrated in Noise Action Plans, Berlin. Inter-Noise 2018, Chicago, Illinois.
Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 26 lipca 2021 r. w sprawie programu ochrony środowiska przed hałasem (Dz.U. z 2021 r., poz. 1409).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2012 r., poz.1109).
Schafer R.M. 1977. The tunning of the world. Mc Clelland and Stewart, Toronto.
Schafer R.M. 1995. Poznaj dźwięk. 100 ćwiczeń w słuchaniu i tworzeniu dźwięków. Brevis, Poznań.
Shepherd D., Welch D., Dirks K.N., McBride D. 2013. Do Quiet Areas Afford Greater Health-Related Quality of Life than Noisy Areas? International Journal of Environmental Research and Public Health, 10, 4: 1284–1303. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph10041284
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I. i in. 2018. Physico-Geographical Mesoregions of Poland: Verification and Adjustment of Boundaries on the Basis of Contemporary Spatial Data. Geogr. Pol., 91: 143–170. DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.0115
Stevens M. 2010. Quieting Open Spaces. Environmental Protection, UK.
Strumidło Z. 2015. Ile kosztuje cisza? Audiosfera, Koncepcja–Badania–Praktyki, 1: 52–61.
Szczepańska A., Senetra A., Wasilewicz-Pszczółkowska M. 2020. The Influence of Traffic Noise on Apartment Prices on the Example of a European Urban Agglomeration. Sustainability, 12, 3: 801. DOI: https://doi.org/10.3390/su12030801
The Guide to Silence (http://www.guidetosilence.org/ ; dostęp: 1.12.2022).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r., nr 62, poz. 627).
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 1991 r., nr 101, poz. 444).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r., nr 92, poz. 880).
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r., nr 162, poz. 1568).
Wójcik M., Żak R. 2018. Cisza. PWN, Warszawa.
Zachowanie i zwiększanie terenów zielonych w miastach. Informacja o wynikach kontroli NIK. 2022 (https://www.nik.gov.pl/plik/id,25648,vp,28421.pdf ; dostęp: 30.12.2022).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Sebastian Bernat, Martyna Andrzejewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.