Słowa kluczowe
waloryzacja przestrzeni
audyt krajobrazowy
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest ocena jakości krajobrazów województwa pomorskiego oraz zmian w nich zachodzących, jak również poziomu świadomości znaczenia jakości krajobrazów wśród mieszkańców regionu. Ocena ta bazuje na badaniu percepcji krajobrazów i waloryzacji przestrzeni wśród mieszkańców województwa, przeprowadzonym w 2021 r. w ramach realizowanego w województwie audytu krajobrazowego. W badaniu udział wzięło 2455 respondentów, pochodzących ze wszystkich 20 powiatów województwa pomorskiego. Wyniki badania wskazały na poczucie silnego związku mieszkańców województwa pomorskiego z miejscem zamieszkania, przy relatywnie niskiej aktywności społecznej na rzecz swojej miejscowości. Jednocześnie liczna grupa respondentów negatywnie oceniła zmiany zachodzące w ich otoczeniu, wyrażając chęć posiadania większego wpływu na kształtowanie przestrzeni i wygląd miejsca zamieszkania. Przeprowadzone badanie było pierwszym tego typu w województwie.
Bibliografia
Aktualizacja opracowania ekofizjograficznego do planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. 2007. Pomorskie Biuro Planowania Regionalnego w Gdańsku, mnsc (https://pbpr.pomorskie.pl/ekofizjografia/ ).
Bernat S. 2012. Percepcja a planowanie krajobrazu wiejskiego. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 11(2): 29–39.
Błaszczyk M., Suchocka M., Maksymiuk G. 2017. Kultura czy natura? Mechanizmy percepcji i preferencji wobec krajobrazu i form roślinnych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 36: 21–32.
Böhm M. 2009. Percepcja krajobrazu zamieszkania – obraz wyznawanych wartości i cech osobowych. Architektura Krajobrazu, 2: 73–83.
Bródka S., Macias A., Płaczek P. 2017. Ocena jakości krajobrazu na obszarze miasta Poznania. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 38: 171–180.
Bubalo M., van Zanten B.T., Verburg P.H. 2019. Crowdsourcing geo-information on landscape perceptions and preferences: A review. Landscape and Urban Planning, 184: 101–111. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2019.01.001
Chmielewski T.J. 2012. Systemy krajobrazowe: struktura, funkcjonowanie, planowanie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chmielewski T.J. 2020. Audyt krajobrazów Polski: geneza i oczekiwania. Warsztaty z Geografii Turyzmu, 10: 33–53. DOI: https://doi.org/10.18778/8220-355-4.04
Chmielewski T.J., Chmielewski S., Kułak A. 2019. Percepcja i projekcja krajobrazu: teorie, zastosowania, oczekiwania. Przegląd Geograficzny, 91(3): 365–384. DOI: https://doi.org/10.7163/10.7163/PrzG.2019.3.4
Europejska Konwencja Krajobrazowa z dnia 20 października 2000 r. (Dz.U. z 2006 r., nr 14, poz. 98).
Gałecka-Drozda A., Szczepańska M., Wilkaniec A., de Mezer E. 2018. Aspekty kulturowe, kompozycyjne i percepcyjne w opracowaniach dotyczących identyfikacji charakteru krajobrazu na poziomie lokalnym. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 33: 63–76. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.33.04
Getzner M. 2020. Visitors’ preferences for landscape conservation in Alpine environments: Differences across regions, conservation programmes, and socio-economic groups. Landscape Research, 45(4): 503–519. DOI: https://doi.org/10.1080/01426397.2019.1677881
Hedblom M., Hedenås H., Blicharska M., Adler S., Knez I., Mikusiński G., Svensson J., Sandström S., Sandström P., Wardle D.A. 2020. Landscape perception: linking physical monitoring data to perceived landscape properties. Landscape Research, 45(2): 179–192. DOI: https://doi.org/10.1080/01426397.2019.1611751
Janeczko E. 2008. Możliwość kształtowania krajobrazu leśnego w kontekście potrzeb i oczekiwań społeczeństwa. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 3(19): 130–138.
Kalivoda O., Vojar J., Skřivanová Z., Zahradník D. 2014. Consensus in landscape preference judgments: The effects of landscape visual aesthetic quality and respondents’ characteristics. Journal of Environmental Management, 137: 36–44. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2014.02.009
Mazur M., Bednarek-Szczepańska M., Bański J., Mazurek D. 2020. Waloryzacja przyrodniczo-krajobrazowa a ruch turystyczny na obszarach wiejskich w Polsce – próba metodyczna. Czasopismo Geograficzne, 91(12): 59–85.
Myga-Piątek U. 2001. Spór o pojęcie krajobrazu w geografii i dziedzinach pokrewnych. Przegląd Geograficzny, 1–2: 163–176.
Nijnik M., Zahvoyska L., Nijnik A., Ode A. 2008. Public evaluation of landscape content and change: several examples from Europe. Land Use Policy, 26: 77–86. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2008.03.001
Ozimek I., Gralak K., Pomianek I. 2019. Atrakcyjność turystyczna województw w Polsce – wybrane aspekty. Wyd. SGGW, Warszawa.
Pawłowska K. 2008. Idea i metody partycypacji społecznej w architekturę krajobrazu. Zarządzanie Krajobrazem Kulturowym, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 10: 617–624.
Polska A. 2011. Oceny estetyczne krajobrazu. Niematerialne Wartości Krajobrazów Kulturowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 15: 185–192.
Pukowiec-Kurda K. 2018. Świadomość krajobrazowa mieszkańców. Przykład Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 40(2): 131–148.
Pytka P. 2014. Meandry percepcji krajobrazu. Badania empiryczne wśród młodzieży gimnazjalnej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 69, 2: 119–130. DOI: https://doi.org/10.1515/umcsgeo-2015-0007
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz.U. z 2019 r., poz. 394).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 października 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych (Dz.U. z 2022 r., poz. 2308).
Senetra A. 2016. Badania ankietowe jako element konstrukcji metody bonitacyjnej oceny wartości estetyczno-widokowych krajobrazów na przykładzie wiejskich obszarów pojeziernych. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 15(4): 111–121. DOI: https://doi.org/10.31648/aspal.662
Skiba M. 2008. Rozmyte miary percepcji krajobrazu. Zarządzanie Krajobrazem Kulturowym, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 10: 123–130.
Śleszyński P. 2007. Ocena atrakcyjności wizualnej mezoregionów Polski. [W:] K. Ostaszewska (red.), Znaczenie badań krajobrazowych dla zrównoważonego rozwoju. Profesorowi Andrzejowi Richlingowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecie pracy naukowej. Uniwersytet Warszawski, WGiSR, Warszawa, s. 697–714.
Śleszyński P., Kistowski M. 2010. Presja turystyczna na tle walorów krajobrazowych Polski. Krajobraz a turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 14: 36–51.
Śleszyński P., Kukołowicz P. 2021. Społeczno-gospodarcze skutki chaosu przestrzennego. Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Torowska J. 2020. Kontakt z krajobrazem jako obszar edukacji kulturowej. Roczniki Ludowego Towarzystwa Naukowo-Kulturalnego, Oddział w Krakowie, 18/19: 55–75.
Uchwała nr 940/360/18 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 4 września 2018 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia projektu audytu krajobrazowego dla województwa pomorskiego.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717).
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U. z 2015 r., poz. 774).
Yoshimura N., Hiura T. 2017. Demand and supply of cultural ecosystem services: use of geotagged photos to map the aesthetic value of landscapes in Hokkaido. Ecosystem Services, 24: 68–78. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.02.009
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Joanna Stępień, Jarosław Czochański
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.