Słowa kluczowe
badania ankietowe
sytuacja społeczno-gospodarcza
analiza czynnikowa danych mieszanych
Jak cytować
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest identyfikacja zróżnicowanej sytuacji społeczno-gospodarczej nowych miast na podstawie subiektywnych opinii mieszkańców oraz próba określenia czynników objaśniających zależności w przedmiotowym zakresie. Ramy przestrzenne pracy obejmują 62 ośrodki, które uzyskały status miasta w latach 2009–2021. W pracy zastosowano postępowanie badawcze składające się z następujących etapów: 1) ogólna charakterystyka zbioru nowych miast, 2) prezentacja wyników badań ankietowych na temat sytuacji społeczno-gospodarczej nowych miast, 3) identyfikacja i określenie czynników objaśniających zależności zgromadzonych danych, 4) porównanie wybranych regionów ze względu na sytuację społeczno-gospodarczą nowych miast.
Bibliografia
Bagiński E. 1992. Rodowód nowego miasta Jelcz-Laskowice. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Bartosiewicz B., Marszał T. (red.) 2011. Kierunki i uwarunkowania rozwoju małych miast z perspektywy 20 lat transformacji. Studium przypadków. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Chojnicki Z., Czyż T. 2000. Nowa organizacja terytorialna Polski i układ regionalny. Czasopismo Geograficzne, 71, 3-4: 261-277.
Churski P., Herodowicz T., Konecka-Szydłowska B., Perdał R. 2021. Spatial Differentiation of the Socio-Economic Development of Poland – “Invisible” Historical Heritage. Land, 10(11): 1-20. DOI: https://doi.org/10.3390/land10111247
Cudo M. 2021. Miejskość w aspekcie fizjonomicznym na przykładzie nowych miast w Polsce. Studium przypadku województwa zachodniopomorskiego. Studia Regionalne i Lokalne, 1(83): 112-128.
Cudo M. 2022. Development of new towns in Poland. A case study of local labor markets. Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 58(58): 129-139. DOI: https://doi.org/10.12775/bgss-2022-0038
Dolata M., Konecka-Szydłowska B., Perdał R. 2009. Świadomość regionalna młodego pokolenia Wielkopolan. [W:] T. Czyż (red.), Regionalny wymiar województwa wielkopolskiego. Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 9: 21-42.
Drobek W. 1996. Tryb formalny i praktyka nadawania praw miejskich w Polsce. [W:] S. Czaja (red.), Gospodarka, środowisko przyrodnicze, informacja. Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Pokrzywna 15-17.12.1995, Wrocław, s. 211-215.
Drobek W. 1999. Rola małych miast zdegradowanych w sieci osadniczej Śląska. PIN Instytut Śląski w Opolu, Opole.
Drobek W. 2002. Polskie nowe miasta (1977-2001). [W:] J. Słodczyk (red.), Przemiany bazy ekonomicznej i struktury funkcjonalnej miast. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 71-84.
Drobek W., Dawidejt-Jastrzębska E. 2011. Przekształcenia krajobrazu kulturowego Korfantowa. [W:] B. Bartosiewicz, T. Marszał (red.), Kierunki i uwarunkowania małych miast z perspektywy 20 lat transformacji. Studium przypadków. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 83-101. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-584-3.05
Fan J., Guo J., Zheng S. 2022. Estimating Number of Factors by Adjusted Eigenvalues Thresholding. Journal of the American Statistical Association, 117: 538, 852-861. DOI: https://doi.org/10.1080/01621459.2020.1825448
Fogel P., Godula E. 2011. Struktura przestrzenna małego miasta na obszarze metropolitalnym Warszawy na przykładzie Halinowa. [W:] B. Bartosiewicz, T. Marszał (red.), Kierunki i uwarunkowania małych miast z perspektywy 20 lat transformacji. Studium przypadków. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 71-81. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-584-3.04
Graczyk R. 2014. Wpływ odzyskania statusu miasta na rozwój miast wielkopolskich: Nekli i Obrzycka. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Architektura i Urbanistyka, 31: 11-18.
Hauke J. 2021. Metody statystyczne w geografii społeczno-ekonomicznej: szkic historyczny oraz ograniczenia i korzyści stosowania w dobie cyfryzacji. Czasopismo Geograficzne, 92(1): 73-93. DOI: https://doi.org/10.12657/czageo-92-04
Heffner K. 2008. Funkcjonowanie miast małych w systemie osadniczym Polski w perspektywie 2033 r. – rekomendacje dla KPZK. Ekspertyza wykonana w ramach Eksperckiego Projektu Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2033 (EP KPZK). Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Jałowiecki B. 1996. Przestrzeń historyczna, regionalizm, regionalizacja. [W:] B. Jałowiecki (red.), Oblicza polskich regionów. Euroreg, 17(50): 9-88.
Jelonek A. 1989. Nowe miasto w badaniach geograficznych. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 11: 289-293.
Kahle D., Wickham H. 2013. ggmap: Spatial Visualization with ggplot2. The R Journal, 5(1): 144-161 (https://journal.r-project.org/archive/2013-1/kahle-wickham.pdf). DOI: https://doi.org/10.32614/RJ-2013-014
Kassambara A. 2017. Practical Guide To Principal Component Methods in R. Data Novia.
Kassambara A., Mundt F. 2020. factoextra: Extract and Visualize the Results of Multivariate Data Analyses. R package version 1.0.7 (https://CRAN.R-project.org/package=factoextra).
Kołtuniak J. 2002. Piotrków Kujawski. Zarys dziejów miasta i parafii. Wydawnictwo ATLAS, Bydgoszcz.
Konecka-Szydłowska B. 2011. Małe miasta nowo utworzone w procesie urbanizacji. [W:] B. Bartosiewicz, T. Marszał (red.), Przemiany przestrzeni i potencjału małych miast w wybranych regionach Polski – z perspektywy 20 lat transformacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9-25. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-565-2.02
Konecka-Szydłowska B. 2012. Szanse i zagrożenia rozwoju nowo utworzonych małych miast. Studia Miejskie, 7: 123-134.
Konecka-Szydłowska B. 2013. Percepcja przestrzeni małego miasta na przykładzie Gościna. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 15: 225-336.
Konecka-Szydłowska B. 2019. Nowe miasta w systemie osadniczym województwa wielkopolskiego. Space–Economy–Society, 28: 7-27. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.28.01
Konecka-Szydłowska B., Hauke J. 2011. Małe miasta jako lokalne bieguny wzrostu w przestrzeni województwa wielkopolskiego. Ujęcie dynamiczne. [W:] W. Gulczyński (red.), Lokalne i regionalne problemy gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu w Gorzowie Wlkp., s. 189-205.
Konecka-Szydłowska B., Perdał R. 2017. Rola nowych miast w lokalnym rozwoju społeczno-gospodarczym. Wiadomości Statystyczne, 3(670): 28-48. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0880
Konecka-Szydłowska B., Trócsányi A., Pirisi G. 2018. Urbanisation in a formal way? The different roles and characteristics of “new towns” in Poland and Hungary. Regional Statistics, Journal of the Hungarian Central Statistical Office, 8 (2): 135-153. DOI: https://doi.org/10.15196/RS080202
Koralewski T., Rogacki H. 1986. Weryfikacja podziału gminnego województwa poznańskiego na podstawie analizy powiązań przestrzenno-ekonomicznych. [W:] T. Czyż (red.), Metody badań struktury regionalnej. UAM, Seria Geografia, 32: 39-60.
Kossowski T. 2006. Modelowanie struktury sieci transportowej regionu wielkopolskiego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Krzysztofik R. 2005. Proces kształtowania się sieci miejskiej w Polsce w okresie od XIII do XX wieku. Czasopismo Geograficzne, 76(4): 383-393.
Krzysztofik R. 2006. Nowe miasta w Polsce w latach 1980-2009. Geneza i mechanizmy rozwoju. Próba typologii. Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec.
Krzysztofik R., Dymitrow M. (red.) 2015. Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems/Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. University of Gothenburg, Gothenburg.
Kubiczek J., Bieleń M. 2021. The level of socio-economic development of regions in Poland. Wiadomości Statystyczne, 66: 27-47. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.5130
Kwiatek-Sołtys A. 1997. Nowe miasto – Świątniki Górne. Przyrodnicze i społeczne walory Mazowsza w dobie restrukturyzacji. 46 Zjazd PTG, Rynia, s. 216.
Le S., Josse J., Husson F. 2008. FactoMineR: An R Package for Multivariate Analysis. Journal of Statistical Software, 25(1): 1-18. DOI: https://doi.org/10.18637/jss.v025.i01
Likert R. 1932. A Technique for the Measurement of Attitudes. Archives of Psychology, 140. New York.
Morrison D.F. 1990. Wielowymiarowa analiza statystyczna. PWN, Warszawa.
Najgrakowski M. 2009. Miasta Polski do początku XXI wieku. Dokumentacja Geograficzna, 39.
Olszewski M. 2014. Znikają w szarym pyle. [W:] M. Olszewski (red.), Najlepsze buty na świecie. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, s. 37-52.
Pagès J. 2014. Multiple Factor Analysis by Example Using R. Taylor & Francis. https://doi.org/ 10.1201/b17700 DOI: https://doi.org/10.1201/b17700
Pankau F. 1996. Współczesne determinanty rozwoju miast polskich – ustrój samorządowy i jego funkcjonowanie. [W:] M. Kochanowski (red.), Nowe uwarunkowania rozwoju i kształtowania miast polskich. Warszawa, s. 81-97.
Park Y., Noda I., Jung Y.M. 2018. Smooth Factor Analysis (SFA) to Effectively Remove High Levels of Noise from Spectral Data Sets. Applied Spectroscopy, 72(5): 765-775. DOI: https://doi.org/10.1177/0003702817752126
Pukowska-Mitka M., Stoińska H. 1995. Pilica – nowe miasto w województwie katowickim. Wybrane zagadnienia geograficzne. Wydawnictwo WNoZ Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec–Katowice, s. 93-105.
Samuels P. 2016. Advice on Exploratory Factor Analysis.
Schmitt T.A. 2011. Current Methodological Considerations in Exploratory and Confirmatory Factor Analysis. Journal of Psychoeducational Assessment, 29(4): 304-321. DOI: https://doi.org/10.1177/0734282911406653
Schönrock-Adema J., Heijne-Penninga M., van Hell E.A., Cohen-Schotanus J. 2009. Necessary steps in factor analysis: Enhancing validation studies of educational instruments. The PHEEM applied to clerks as an example. Medical Teacher, 31: 6, e226-e232. DOI: https://doi.org/10.1080/01421590802516756
Siemiński J.L. 1991. Teraźniejszość i przyszłość małych miasteczek. Wiadomości Statystyczne, 9: 26-29.
Sokołowski D. 2008. Miasta nowe i potencjalne jako główne elementy kontinuum wiejsko-miejskiego w Polsce. [W:] A. Jezierska-Thöle, L. Kozłowski (red.), Gospodarka przestrzenna w strefie kontinuum miejsko-wiejskiego. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, s. 63-78.
Sokołowski D. 2014. New towns in Poland. Bulletin of Geography, Socio-Economic Series, 23: 149-160. DOI: https://doi.org/10.2478/bog-2014-0010
Spychała M., Spychała J. 2022. Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce, Czechach i na Słowacji. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (3): 131-150. DOI: https://doi.org/10.31743/ppe.13420
Szmytkie R. 2003. Próba zastosowania kryterium fizjonomicznego w procedurze nadawania praw miejskich. Czasopismo Geograficzne, 74(4): 345-353.
Szmytkie R. 2012. Zmiana liczby miast w Polsce w okresie powojennym. [W:] S. Ciok, S. Dołzbłasz (red.), Problemy współpracy transgranicznej i kształtowania ponadkrajowych powiązań gospodarczych. Rozprawy Naukowe IGiRR UW, 28: 155-171.
Szmytkie R., Krzysztofik R. 2011. Idea miejskości w Polsce. Rozprawy Naukowe IGiRR UW, 20: 25-38.
Szymańska D. 1988. Nowe miasta w Polsce i ich struktura społeczno-ekonomiczna. Czasopismo Geograficzne, 77(1–2): 69-82.
Szymańska D. 1993. New towns in regional development. UMK, Toruń, s. 137.
Szymańska D. 1996a. Nowe miasta w systemach osadniczych. UMK, Toruń.
Szymańska D., 1996b. Socio-economic problems of the new town Borne Sulinowo. Eastern European Countryside, 2: 95-100.
Taylor Z. 1992. O stosowaniu badań ankietowych w geografii społeczno-ekonomicznej. Przegląd Geograficzny, 64, 3–4: 261-276.
Venables W.N., Ripley B.D. 2002. Modern Applied Statistics with S. Springer, New York. DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-387-21706-2
Wedel M., Kamakura W.A. 2001. Factor analysis with (mixed) observed and latent variables in the exponential family. Psychometrika, 66: 515-530. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02296193
Zaniewska H. 2013. Rozwój miejskiej sieci osadniczej pod wpływem nadawania statusu miasta nowym jednostkom. [W:] W.M. Gaczek (red.), Dynamika, cele i polityka zintegrowanego rozwoju regionów. Aspekty teoretyczne i zarządzanie w przestrzeni. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 191-201.
Zaniewska H., Borcz H., Filipiak-Niedźwiecka I., Barek R., Thiel M. 2013. Małe miasta, które uzyskały prawa miejskie w latach 1989-2011. Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
Zuzańska-Żyśko E. 2001. Etapy aktywizacji Wojkowic – małego miasta przemysłowego w Zagłębiu Dąbrowskim. [W:] A. Szajnowska-Wysocka (red.), Studia nad regionem śląskim. Katowice, s. 100-120.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Barbara Konecka-Szydłowska, Marcin Woźniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.