Słowa kluczowe
adaptacja
zmiany klimatu
Metropolia Poznań
innowacje społeczne
Jak cytować
Abstrakt
Zmiany klimatu są problemem globalnym, który wymaga podejmowania działań adaptacyjnych na poziomie lokalnym, dostosowanych do uwarunkowań i potrzeb danego obszaru. Przygotowując działania adaptacyjne, można skutecznie wykorzystywać kapitał terytorialny regionu, który w dużej mierze tworzą relacje pomiędzy kluczowymi aktorami pięcioelementowej helisy regionalnego środowiska innowacji. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki studium przypadku, którego przedmiotem była Metropolia Poznań stanowiąca jeden z regionów pilotażowych, w których realizowano w okresie 2019–2022 międzynarodowy projekt TeRRIFICA (Territorial RRI Fostering Innovative Climate Actions). Jego celem było wspieranie odpowiedzialnych badań i innowacji (RRI) na rzecz wzmocnienia działań związanych ze zmianami klimatu, zwłaszcza poprzez zaangażowanie różnego rodzaju przedstawicieli lokalnej społeczności reprezentujących mieszkańców, naukę, władze lokalne, organizacje pozarządowe i przedsiębiorstwa. Pozwoliło to wskazać główne kategorie relacji, które budują lokalny kapitał terytorialny na rzecz adaptacji do zmian klimatu. Istotnym wątkiem poruszonym w artykule było również znaczenie uspołecznienia odpowiedzialnych badań i innowacji oraz procesu adaptacji do zmian klimatu przy wykorzystaniu innowacji społecznych.
Finansowanie
Projekt TeRRIFICA (Territorial RRI Fostering Innovative Climate Action) był finansowany ze środków programu Unii Europejskiej na rzecz badań i innowacji Horyzont 2020 w ramach umowy nr 824489.
Bibliografia
Arnkil R., Järvensivu A., Koski P., Piirainen T. 2010. Exploring quadruple helix. Outlining user-oriented innovation models. Final Report on Quadruple Helix Research for the CLIQ project Co-fnanced by European Regional Development Fund Made possible by the INTERREG IVC Programme. Report available at ResearchGate (https://www.researchgate.net/publication/265065297_Exploring_the_Quadruple_Helix).
Bednarowska Z. 2015. Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych. Marketing i Rynek, 7: 18-26.
Bojar M., Machnik-Słomka J. 2014. Model potrójnej i poczwórnej helisy w budowaniu współpracy sieciowej dla rozwoju innowacyjnych projektów regionalnych. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Organizacja i Zarządzanie, 1923: 99-111.
Brown J., Isaacs D. 2005. The World Café: Shaping Our Futures Through Conversations That Matter. Berrett-Koehler Publishers.
Campbell D.F.J., Carayannis E.G., Rehman S.S. 2015. Quadruple helix structures of quality of democracy in innovation systems: The USA, OECD countries, and EU member countries in global comparison. Journal of Knowledge Economy. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-015-0246-7
Capello R., Caragliu A., Nijkamp P. 2009. Territorial Capital and Regional Growth. Tinbergen Institute Discussion Paper, TI 2009-059/3, Amsterdam. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1443830
Carayannis E.G., Ackidilli G., Ziemnowicz C. 2020. Creative destruction in international trade: insights from the quadruple and quintuple innovation helix models. Journal of the Knowledge Economy, 11: 1489-1508. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-019-00599-z
Carayannis E.G., Campbell D.F.J. 2012. Mode 3 knowledge and Quadruple Helix: Toward a 21st fractal innovation ecosystem. International Journal Technology Management, 46: 201-234. DOI: https://doi.org/10.1504/IJTM.2009.023374
Carayannis E.G., Campbell D.F.J., Grigoroudis E. 2021b. Democracy and the environment: how political freedom is linked with environmental sustainability. Sustainability, 13, 5522. DOI: https://doi.org/10.3390/su13105522
Carayannis E.G., Christodoulou K., Christodoulou P., Chatzichristofis S., Zinonos Z. 2021c. Known unknowns in an era of technological and viral disruptions – implications for theory, policy, and practice. Journal of the Knowledge Economy. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-020-00719-0
Carayannis E.G., Dezi L., Greogri G., Calo E. 2021a. Smart environments and techno-centric and human-centric innovations for Industry and Society 5.0: a quintuple helix innovation system view towards smart, sustainable, and inclusive solutions. Journal of the Knowledge Economy. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-021-00763-4
Carayannis E.G., Morawska J. 2023. University and Education 5.0 for Emerging Trends, Policies and Practices in the Concept of Industry 5.0 and Society 5.0. [W:] C.F. Machado, J.P. Dawim (red.), Industry 5.0 Creative and Innovative Organisations. Springer, s. 1-25. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-26232-6_1
Carayannis E.G., Morawska-Jancelewicz J. 2021. Society 5.0 and Industry 5.0 ad driving Forces for Co-Creating Sustainability. Quintuple Helix Approach. 8th International Conference on “Energy, Sustainability and Climate Crisis” ESCC, Book of Abstracts.
Carayannis E.G., Morawska-Jancelewicz J. 2022. The Futures of Europe: Society 5.0 and Industry 5.0 as Driving Forces of Future Universities. Journal of the Knowledge Economy. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-021-00854-2
Carayannis E.G., Rakhmatullin R. 2014. The quadruple/quintuple innovation helixes and smart specialisation strategies for sustainable and inclusive growth in Europe and beyond. Journal of the Knowledge Economy, 5(2): 212-239. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-014-0185-8
Churski P., Herodowicz T., Konecka-Szydłowska B., Perdał R., 2020. Teoretyczny i praktyczny wymiar polityki rozwoju zorientowanej terytorialnie. Studia KPZK PAN, 9/201.
Churski P., Herodowicz T., Konecka Szydłowska B., Perdał R., 2021. European Regional Development. Contemporary regional and local perspectives of socio-economic and socio-political changes. Economic Geography Series. Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-84659-6
Crowe S., Cresswell K., Robertson A., Huby G., Aver A., Sheikh A. 2011. The case study approach. BMC Med. Res. Methodol., 11, 100. DOI: https://doi.org/10.1186/1471-2288-11-100
De Rubertis S., Ciavolino E., Labianca M. 2019. Rethinking Territorial Capital. Bollettino della Società Geografica Italiana, 14(2): 91-104.
Edquist C., Luukkonen T., Sotarauta M. 2009. Broad-based innovation policy. [W:] O. Taloustieto (red.), Efectiveensstion of the Finnish national innovation system – full report. Helsinki, s. 11-69 (www.evaluation.fi).
European Commission 2020. Horizon 2020. Work Programme 2018-2020, 16. Science with and for Society. European Commission Decision C(2020)6320 of 17 September 2020 (https://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/wp/2018-2020/main/h2020-wp1820-swfs_en.pdf; dostęp: 15.05.2023).
Etzkovitz H., Leydesdorf L.E. (red.) 1997. Universities and the global knowledge economy. Triple helix of university – industry – government relations. Pinter, London–Washington.
Fagiewicz K., Churski P., Herodowicz T., Kaczmarek P., Lupa P., Morawska-Jancelewicz J., Mizgajski A. 2021. Cocreation for Climate Change – Needs for Actions to Vitalize Drivers and Diminish Barriers. Weather Climate and Society, 13: 555-570. DOI: https://doi.org/10.1175/WCAS-D-20-0114.1
Fawzy S., Osman A.I., Doran J., Rooney D.W. 2020. Strategies for mitigation of climate change: a review. Environmental Chemistry Letters, 18: 2069-2094. DOI: https://doi.org/10.1007/s10311-020-01059-w
Fouché C., Light G. 2011. An Invitation to Dialogue: ‘The World Café’ in Social Work Research. Qualitative Social Work, 10(1): 28-48. DOI: https://doi.org/10.1177/1473325010376016
Grzegorczyk W. 2015. Studium przypadku jako metoda badawcza i dydaktyczna w naukach o zarządzaniu. [W:] W. Grzegorczyk (red.), Wybrane problemy zarządzania i finansów. Studia przypadków. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9-16.
Jona G. 2015. Determinants of Hungarian Sub-Regions’ Territorial Capital. European Spatial Research and Policy, 22(1): 101-119. DOI: https://doi.org/10.1515/esrp-2015-0019
Kaczmarek T., Bul R., Kaczmarek U., Mikuła Ł., Walaszek M. 2014. Wielokryterialna delimitacja obszaru metropolitalnego Poznania. [W:] T. Kaczmarek (red.), Delimitacja poznańskiego obszaru metropolitalnego. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 95-105.
Klein J.L. 2017. Social innovation, universities and the quest for social transformation. [W:] Towards a Socially Responsible Higher Education Institution: Balancing the Global with the Local. GUNI Report. Girona, s. 165-180.
Klein R., Huq S., Denton F., Downing T.E., Richels R.G., Robinson J., Toth F.L. 2007. Inter-relationships between adaptation and mitigation. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Cambridge University.
Löhr K., Weinhard M., Sieber S. 2020. The “World Café” as a Participatory Method for Collecting Qualitative Data. International Journal of Qualitative Methods, 19. DOI: https://doi.org/10.1177/1609406920916976
Markowski T. 2016. Kapitał terytorialny jako cel zintegrowanego planowania rozwoju. Mazowsze, Studia Regionalne, 18: 111-119. DOI: https://doi.org/10.21858/msr.18.08
Mihci H. 2019. Is measuring social innovation a mission impossible? Innovation: The European Journal of Social Science Research, 33(3). DOI: https://doi.org/10.1080/13511610.2019.1705149
Morawska-Jancelewicz J. 2021. The Role of Universities in Social Innovation Within Quadruple/Quintuple Helix Model: Practical Implications from Polish Experience. Journal of the Knowledge Economy. DOI: https://doi.org/10.1007/s13132-021-00804-y
Moulaert F. 2009. Social innovation: Institutionally embedded, territorially (re)produced. [W:] D. MacCallum, F. Moulaert, J. Hillier, S. Vicari Haddock (red.), Social innovation and territorial development. Ashgate, Farnham, Surrey.
Moulaert F., Mehmood A., MacCallum D., Leubold B. 2017. Social innovation as a trigger for transformations – The role of research. European Commission, Directorate-General for Research and Innovation (http://ec.europa.eu/research/social-sciences/pdf/policy_reviews/social_innovation_trigger_for_transformations.pdf).
Mulgan G. 2007. Social innovation, what it is, why it matters and how it can be accelerated. The Young Foundation, London (https://www.researchgate.net/publication/277873357_Social_Innovation_What_It_Is_Why_It_Matters_and_How_It_Can_Be_Accelerated).
Mulgan G. 2010. Measuring social value. Stanford Social Innovation Review (https://ssir.org/articles/entry/measuring_social_value).
Murray R., Caulier-Grice J., Mulgan G. 2010. The open book of social innovation. The Young Foundation, NESTA (https://media.nesta.org.uk/documents/the_open_book_of_social_innovation.pdf).
Nicińska M. 2000. Indywidualne wywiady pogłębione a zogniskowane wywiady grupowe – analiza porównawcza. Społeczeństwo. Badania. Metody, 8: 39-50.
Nowakowska A. 2011. Regionalny wymiar procesów innowacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Nowakowska A. (red.) 2009. Budowanie zdolności innowacyjnych regionów. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
O’Brien K. 2011. Global environmental change II. Progress in Human Geography, 36(5). DOI: https://doi.org/10.1177/0309132511425767
Okoli Ch., Pawlowski S. 2004. The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications. Information & Management, 42, 1: 15-29. DOI: https://doi.org/10.1016/j.im.2003.11.002
Owen R. 2021. Enabling open science and societal engagement in research. Independent expert report. European Commission.
Pielke R.A., 1998. Rethinking the role of adaptation in climate policy. Global Environmental Change, 8(2). DOI: https://doi.org/10.1016/S0959-3780(98)00011-9
Plan Adaptacji do Zmian Klimatu Metropolii Poznań, 2023. Stowarzyszenie Metropolia Poznań.
Reichert S. 2006. The rise of knowledge regions: emerging opportunities and challenges for universities. European University Association Publications.
Results of the crowd-mapping action within the project TeRRIFICA, 2023. [Dataset No. 2 dated 2023-01-19].
Rzeszewski M., Kotus J. 2019. Usability and usefulness of internet mapping platforms in participatory spatial planning. Applied Geography, 103: 56-69. DOI: https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2019.01.001
Steinhaus N., Hoff H., Churski P., Coquard C., Pfleger A. 2021. Eine interaktive Beteiligungskarte für innovatives Klimahandeln in Europa. Standort, 45: 272-278. DOI: https://doi.org/10.1007/s00548-021-00745-3
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Tomasz Herodowicz, Patryk Kaczmarek, Joanna Morawska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.