Słowa kluczowe
pomorskie zagrody edukacyjne
dziedzictwo kulturowe Pomorza
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przeanalizowano ofertę edukacyjną (72 programy) związaną z dziedzictwem kulturowym przygotowaną przez pomorskie gospodarstwa należące do Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych. Tematycznie programy edukacyjne związane były ze zwyczajami i obrzędami, edukacją regionalną, ginącymi zawodami, tradycyjną kuchnią i rzemiosłem artystycznym. W większości programów ukazywane było niematerialne dziedzictwo kulturowe pomorskiej wsi. Elementy dziedzictwa materialnego pojawiały się głównie w programach zakwalifikowanych jako edukacja regionalna. Największą żywotność w gospodarstwach przejawiały wzorce kaszubskie, następnie kociewskie i żuławskie. Ma to swoje odzwierciedlenie w proponowanych programach nauki języka kaszubskiego, haftu, tkactwa, garncarstwa, wikliniarstwa, sztuki ludowej, tańca, śpiewu i kuchni regionalnej. Większość zagród oferowała kilka programów edukacyjnych zorganizowanych w formie jednodniowych warsztatów, pokazów, pogadanek, plenerów skierowanych głównie do zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej. Zajęcia, oprócz gospodarzy, prowadzili też twórcy ludowi i lokalni animatorzy.
Bibliografia
Barbier B. 2005. Wybrane aspekty turystyki kulturowej Francuzów. Turyzm, 15, 1-2: 95-120. DOI: https://doi.org/10.18778/0867-5856.15.1-2.08
Batyk I.M. 2010. Dziedzictwo kulturowe Warmii. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 2: 35-43.
Brencz A. 2000. Niemieckie wiejskie cmentarze jako element krajobrazu kulturowego środkowego Nadodrza. [W:] Wspólne dziedzictwo? Ze spuścizny nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań, s. 287-305.
Buczkowska K. 2008. Turystyka kulturowa przewodnik metodyczny. Wyd. AWF, Poznań.
Burszta (red.) 1964. Stare i nowe w kulturze wsi koszalińskiej. Poznań.
Czapiewska G. 2014. Kapitał społeczno-kulturowy na obszarach wiejskich województwa pomorskiego. [W:] M. Wójcik (red.), Regionalny wymiar przemian polskiej wsi – aspekty społeczne i środowiskowe. Studia Obszarów Wiejskich, 35: 121-136.
Czapiewska G. 2019. Turystyka dziedzictwa kulturowego szansą rozwoju obszarów wiejskich regionu pomorskiego. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 4: 20-36
Dorocki S., Struś P. 2015. Regionalne zróżnicowanie turystyki kulinarnej na terenach wiejskich Francji. Turystyka Kulturowa, 7: 6-17.
Drozd R. 2010. Ukraińcy (do 1989 r.). [W:] S. Oudra, B. Nitschke (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Kraków, s. 94.
Drzewiecki M. 1995. Agroturystyka. Założenia – uwarunkowania – działania. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz.
Duda T. 2018a. Kierunki i perspektywy rozwoju turystyki kulturowej w transgranicznej przestrzeni współdzielonego dziedzictwa (przykład Pomorza Zachodniego). Folia Turistica, 48: 41-60.
Duda T. 2018b. Szlak dziedzictwa kulturowego jako produkt identyfikujący tożsamość i stymulujący dywersyfikację turystyki w regionie – na przykładzie budowanego Szlaku Gryfitów (Pomorze Zachodnie). Turystyka Kulturowa, 4: 95-112.
Durydiwka M. 2011. Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju funkcji turystycznej – na przykładzie gmin bieszczadzkich. Prace Geograficzne, 125: 37-61.
Durydiwka M. 2017. Wiejski krajobraz osadniczy i możliwości jego wykorzystania turystyce (na wybranych przykładach). Turystyka Kulturowa, 2: 102-122.
Filrlik I. 2007. Kultura bogactwem turystyki wiejskiej, czyli o skarbach ukrytych w puszczy. [W:] J. Sikora (red.), Turystyka wiejska a edukacja. Różne poziomy, różne wymiary. Wyd. Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań, s. 203-208.
Gałuszka N. 2008. Turystyka dziedzictwa. Poradnik dla organizacji pozarządowych. Biblioteka Partnerstwa, Kraków.
George E.W., Mair H., Reid D.G. 2009. Rural Tourism Development: Localism and Cultural Change. Tourism and Cultural Change, 17: 1-276. DOI: https://doi.org/10.21832/9781845411015
Góral A. 2014. Dziedzictwo kulturowe jako zasób wspólny. Rola współpracy między interesariuszami w zarządzaniu dziedzictwem kulturowym. Zarządzanie w Kulturze, 15, 3: 277-286.
Graham B. 2004. The work of farming and countryside education (FACE). Journal of the Royal Agricultural Society of England, 165: 1-8.
Jamal T., Hill S. 2008. Developing a framework for indicators of authenticity: the place and space of cultural and heritage tourism. [W:] B. Prideaux, D.J. Timothy, K. Chon (red.), Cultural and Heritage Tourism in Asia and the Pacific. Routledge, Abingdon, s. 17-34.
Jasiewicz Z. 1964. Rodzina wiejska na Ziemiach Zachodnich i Północnych jako przedmiot badań etnograficznych. Lud, 56: 197.
Kmita-Dziasek E. 2010. Agroturystyczne gospodarstwa edukacyjne – idee i dobre przykłady. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oddział w Krakowie, Kraków.
Kobyliński Z. 2011. Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe. Mazowsze Studia Regionalne, 7: 21-47.
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury (Dz.U. z 1976 r. nr 32, poz. 190).
Kowalczyk A. 2012. Zasoby kulturowe i walory kulturowe – próba ustalenia znaczenia tych pojęć. [W:] B. Włodarczyk, B. Krakowiak (red.), Kultura i turystyka – wspólne korzenie. Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź, s. 17-33.
Kruczek Z. 2007. Polska geografia atrakcji turystycznych. Wyd. Proksenia, Kraków.
Kurek W. 2008. Turystyka. PWN, Warszawa.
Kwaśniewicz W. 1991. Nowe impulsy w socjologicznych badaniach społeczności Ziem Zachodnich i Północnych. Przegląd Zachodni, 1: 86-95.
Kwaśniewska A., Kulikowska K. 2014. Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza. Instytut Kaszubski, Gdańsk
Kwilecki A. 1967. Ziemie Zachodnie w opracowaniach socjologicznych. [W:] W. Markiewicz, P. Bybicki (red.), Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich. Poznań, s. 385-432.
Latoszek M. 1996. Wielokulturowość mieszkańców Pomorza na tle procesów przemian społecznych (1945-1995). [W:] A. Sakson (red.), Pomorze – trudna Ojczyzna? Poznań, s. 169.
Lipińska I. 2011. Turystyka dziedzictwa kulturowego – wybrane aspekty ochrony prawnej parku kulturowego. Turystyka Kulturowa, 3: 14-27.
Majewski M. 2000. Agroturystyka to też biznes. Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa
Marks M., Jaszczak A., Marks E. 2007. Relacje między agroturystyką a edukacją środowiskową. [W:] J. Sikora (red.), Turystyka wiejska a edukacja – różne poziomy, różne wymiary. Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań, s. 39-49.
Marks M., Marks E., Jaszczak A. 2006. Działalność agroturystyczna i jej wpływ na zachowanie dziedzictwa kulturowego polskiej wsi. [W:] M. Plichta, J. Sosnowski (red.), Marketing w agroturystyce. Wyd. Akademii Podlaskiej, Siedlce, s. 13-19.
McKercher B., du Cros H. 2002. Cultural tourism: the partnership between tourism and cultural heritage management. The Haworth Hospitality Press, Binghamton, New York.
Mitura T., Buczek-Kowalik M. 2016. Zagroda edukacyjna jako nowy produkt turystyczny (przykład województwa podkarpackiego). Annales Universitates Mariae Curie-Skłodowska, 71 (2): 117-128. DOI: https://doi.org/10.17951/b.2016.71.2.117
Molenda M. 2012. Regionalny produkt turystyczny a region turystyczny. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Turystyki, 4 (20): 31-42.
Orłowski D. 2008. Pożywienie ludowe jako znacząca atrakcja turystyki etnograficznej. [W:] M. Jalinik (red.), Innowacje w rozwoju turystyki. Wyd. Politechnika Białostocka, Białystok, s. 181-191.
Orłowski D., Woźniczko M. 2015. Turystyka kulinarna na wiejskim rynku turystycznym. [W:] W. Kamińska (red.), Innowacyjność w turystyce wiejskiej a nowe możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich. Studia KPZK PAN, 163: 121-142.
Owsianowska S., Banaszkiewicz M. 2015. Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego. Turystyka Kulturowa, 11: 6-24.
Piotrowski J.P., Idziak W. 2001. Kultura bogactwem turystyki wiejskiej. Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa.
Połucha I., Młynarczyk K., Marks E., Marks M., Jaszczak A. 2003. Rural tourism in sustainable development of areas with unique environmental value. [W:] Globalization and integration challenges to the rural areas of East and Central Europe. Mat. Konf. Nauk., Lithuanian University of Agriculture and Lithuanian Institute of Agrarian Economics, Kowno, s. 146-148.
Puchnarewicz E. (red.) 2011. Dziedzictwo kulturowe regionów świata i jego znaczenie w turystyce. WSTiJO, Warszawa.
Robuda B.J. 2008. Autentyczność i integralność zabytków. Ochrona Zabytków, 4: 37-57.
Sikora J. 2016. Edukacja w agroturystyce. Turystyka Wiejska. Zagadnienia Ekonomiczne i Marketingowe, 1: 9-18.
Sikorska-Wolak I. 2007. Turystyka jako system dydaktyczno-wychowawczy. [W:] J. Sikora (red.), Turystyka wiejska, a edukacja. Różne poziomy, różne wymiary. Wyd. Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań, s. 12-21.
Słownik języka polskiego 2021. PWN, Warszawa.
Szczepański J. 1970. Elementarne pojęcia socjologii. PWN, Warszawa.
Tarczyński A. 2008. Tradycja. Społeczne doświadczanie przeszłości. Toruń.
von Rohrscheidt M. 2008. Turystyka kulturowa: fenomen, potencjał, perspektywy. GWSHM Milenium, Gniezno.
Wartecki A. 2010. Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania turystyki kulturowej. Turystyka Kulturowa, 3: 4-15.
Wiatrak A. 1996. Wpływ agroturystyki na zagospodarowanie obszarów wiejskich. Zagadnienia Ekonomiki Rolnictwa, 1: 34-46.
Widawski K. 2011. Wybrane elementy dziedzictwa kulturowego środowiska wiejskiego – ich wykorzystanie w turystyce na przykładzie Hiszpanii i Polski. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 17. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław
Wojciechowska J. 2004. Dziedzictwo kulturowe regionów jako element produktu turystycznego. [W:] T. Burzyński, M. Łabaj (red.), Turystyka rekreacyjna oraz turystyka specjalistyczna. Projekt SAPARD, Warszawa, s. 152-159.
Zakrzewska J. 2011. Wiejska turystyka kulturowa na przykładzie Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach. Turystyka Kulturowa, 7: 7-19.
Zeidler K. 2007. Prawo ochrony dziedzictwa. Wyd. Oficyna, Warszawa.
Informacja Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii na temat wsparcia gospodarstw agroturystycznych i promocji agroturystyki w Polsce, 2021, Ministerstwo Rozwoju i Technologii (https://mir.krakow.pl/resources/articles/14265/28%20pazdz%2021_Informacja%20MRiT_wsparcie%20agroturystyki.pdf; dostęp: 1.01.2024)
https://www.zagroda-edukacyjna.pl/ (dostęp: 10-15 i 28.06.2023)
https://zagrodaedukacyjna.pl/zag_edu_farm/zagroda-muzealna-izba/ (dostęp: 30.05.2023; 10.06.2023; 11.06.2023)
https://zagrodaedukacyjna.pl/zag_edu_farm/gospodarstwo-agroturystyczne-u-chlopa/ (dostęp: 11.06.2023)
https://zagrodaedukacyjna.pl/zag_edu_farm/pod-lipa (dostęp: 15.06.2023)
https://zagrodaedukacyjna.pl/zag_edu_farm/zaczarowany-folwark/(dostęp: 23.05.2023)
https://zagrodaedukacyjna.pl/zag_edu_farm/checz/(dostęp: 11.06.2023)
https://zagrodaedukacyjna.pl/zag_edu_farm/zagroda-edukacyjna-u-garncarza-szyszka/ (dostęp: 22.06.2023)
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Wiśniewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.