Abstrakt
Celem artykułu jest analiza zapomnianego i pozbawionego znaczących artefaktów dziedzictwa kulturowego gminy Wągrowiec, a także przedstawienie pomysłów na jego rewitalizację i uatrakcyjnienie. W publikacji skupiono się przede wszystkim na dziedzictwie związanym z zakonem cystersów oraz rodem Pałuków, ograniczając analizę do obszaru Łekna, Tarnowa Pałuckiego i Bracholina oraz terenów wzdłuż rynny jezior gołaniecko-wągrowieckich. Badania były częścią projektu „Nauka przez praktykę – włączanie studentów w prace na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” realizowanego przez studentów gospodarki przestrzennej oraz członków Koła Naukowego Zintegrowanego Planowania Rozwoju i Akademickiego Koła Naukowego Gospodarki Przestrzennej, pod opieką pracowników Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM i przy współpracy z gminą Wągrowiec. Wyniki badań, sformułowane w trzech płaszczyznach: naukowo-poznawczej, dydaktycznej i praktycznej, wskazują, że zapomniane dziedzictwo kulturowe może być jednym z czynników rozwoju lokalnego pod warunkiem powiązania go z innymi endogenicznymi czynnikami (takimi jak atrakcyjność przyrodnicza i aktywność miejscowej społeczności), a także z inwestycjami infrastrukturalnymi, zwłaszcza w zakresie infrastruktury turystycznej i komunikacyjnej. Konieczna jest również integracja planowania rozwoju w wymiarze sektorowym i terytorialnym.
Finansowanie
Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014–2020
Bibliografia
Boschma R.A. 1997. New Industries and Windows of Locational Opportunity: A Long-Term Analysis of Belgium. Erdkunde, 51: 12-22 (http://www.jstor.org/stable/25646864). DOI: https://doi.org/10.3112/erdkunde.1997.01.02
Cisterscapes 2020. Cysterskie krajobrazy łączące Europę. Inwentaryzacja krajobrazu kulturowego: krajobraz klasztoru Łekno-Wągrowiec. Wągrowiec. (http://opatowka.blink.pl/old/wp-content/uploads/2021/07/cisterscapes_wagrowiec_lekno_pl_1.pdf; dostęp: 31.08.2023).
Domagalski J., Fojud A., Krysiak O., Łanecki J., Pałucki M., Poskrop R., Szczawiński Sz., Szymkowiak P., Śliwiński W., Wałkowska M. 2023. Projekt wykorzystania zasobów przyrodniczych i kulturowych gołaniecko-wągrowieckiej rynny jeziornej (poster niepublikowany). Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, Poznań.
Grelewicz Z., Judek J., Łyskawka J., Sadokierska W., Szczęsny Sz. 2023. Projekt zagospodarowania obszaru Danabórz-Grylewo (poster niepublikowany). Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, Poznań.
Greenwood D.J., Levin M. 1998. Action research, science, and the co-optation of social research. Studies in Cultures, Organizations and Societies, 4(2): 237-261. DOI: https://doi.org/10.1080/10245289808523514
Hełpa-Liszkowska K.A. 2013. Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju lokalnego. Studia Oeconomica Posnaniensia, 1(6): 5-18.
Janc K., Dołzbłasz S., Raczyk A., Skrzypczyński R. 2023. Pathways to Rural Regeneration: Exploring Challenges and Success Factors for Three Types of Rural Changemakers in the Context of Knowledge Transfer and Networks. Sustainability, 15: 6612. DOI: https://doi.org/10.3390/su15086612
Kołsut B., Dyba W. (red.) 2014. Czynniki i kierunki rozwoju gminy Lubniewice. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Kołsut B. (red.) 2018. Czynniki i kierunki rozwoju gminy Powidz. Ekspertyzy i Raporty Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, 2. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Kołsut B. 2021. Strategia rozwoju gminy Suchy Las na lata 2022-2030. Ekspertyzy i Raporty Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, 10. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Kemmis S., McTaggart R., Nixon R. 2014. The action research planner: Doing critical participatory action research. Springer, Singapore. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-4560-67-2
Kurikka H., Kolehmainen J., Sotarauta M., Nielsen H., Nilsson M. 2023. Regional opportunity spaces – observations from Nordic regions. Regional Studies, 57(8): 1440-1452. DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2022.2107630
Milecka M. 2012. Średniowieczne dziedzictwo sztuki ogrodowej klasztorów europejskich. Hereditas Monasteriorum, 1: 31-56.
Newton J. 2006. Action research. [W:] V. Jupp (red.), The Sage Dictionary of Social Research Methods. Sage Publications, London, s. 2-3.
Laasonen V., Kolehmainen J. 2017. Capabilities in knowledge-based regional development – towards a dynamic framework. European Planning Studies, 25(10): 1673-1692. DOI: https://doi.org/10.1080/09654313.2017.1337727
Legutko-Kobus P. 2016. Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju i specjalizacji regionów. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 170: 140-157.
Lewin K. 1946. Action research and minority problems. Journal of Social Issues, 2(4): 34-46. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1946.tb02295.x
Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Wągrowiec na lata 2017-2023. Uchwała nr LI/363/2017 Rady Gminy Wągrowiec z dnia 8 listopada 2017 r. zmieniająca Uchwałę w sprawie przyjęcia Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Wągrowiec na lata 2017-2023. Urząd Gminy w Wągrowcu (https://bip-v1-files.idcom-jst.pl/sites/47096/wiadomosci/398602/files/lpr_gmina_wagrowiec.pdf; dostęp: 31.08.2023).
Nowacki M. 2011. Szlaki dziedzictwa naturalnego i kulturowego drogą ku turystyce kreatywnej. [W]: B. Włodarczyk, B. Krakowiak, J. Latosińska (red.), Kultura i turystyka – wspólna droga. Łódź, s. 11-28.
Roberts P. 2000. The evolution, definition and purpose of urban regeneration. [W:] P. Roberts, H. Sykes (red.), Urban Regeneration: A Handbook. Sage, London, s. 9-36. DOI: https://doi.org/10.4135/9781446219980.n2
Różański A. 2018. Castrum et curia. Studia nad rozwojem prywatnych siedzib obronnych oraz ich zapleczy od średniowiecza do nowożytności na przykładzie włości rodu Pałuków i ich następców. Archaeologia Historica Polona, 26: 183-199. DOI: https://doi.org/10.12775/AHP.2018.009
Różański A., Olszacki T. 2021. Zamek w Danaborzu gm. Wągrowiec – wstępne sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych przeprowadzonych w 2021 roku. Poznań-Pągów (maszynopis).
Tallon A. 2010. Urban Regeneration in the UK. Routledge, London. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203872598
Wyrwa A. 2001. Drewniany, parafialny kościół cystersów w Tarnowie Pałuckim w świetle najnowszych badań. Nasza Przeszłość: Studia z Dziejów Kościoła i Kultury Katolickiej w Polsce, 96: 567-599. DOI: https://doi.org/10.52204/np.2001.96.567-599
Wyrwa A. 2010. Szlak cysterski w Polsce: Łekno, Wągrowiec. Wyd. Pejzaż, Bydgoszcz.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Tadeusz Stryjakiewicz, Bartłomiej Kołsut, Krystian Koliński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.