Słowa kluczowe
proaktywność klimatyczna
konkurencyjność regionalna
Unia Europejska
Jak cytować
Abstrakt
Zmiany klimatu wpływają na szereg procesów społeczno-gospodarczych. Wraz z zieloną transformacją i postępującymi przeobrażeniami klimatu zmienia się także paradygmat konkurencyjności, uwzględniający większy wpływ czynników związanych ze środowiskiem. Aby poprawić konkurencyjność, wyniki gospodarcze i odporność jednostek regionalnych, potrzebne są odpowiednie działania i polityka łagodzenia zmian klimatu. Strategia przewidywania i radzenia sobie z nieuniknionymi skutkami w ramach różnych scenariuszy zmian klimatu określana jest jako proaktywność klimatyczna. W niniejszym artykule podjęto próbę opisania regionalnej proaktywności klimatycznej w wymiarze ekonomicznym, instytucjonalnym i społecznym. Zbadano także różnice w poziomie proaktywności klimatycznej regionów Unii Europejskiej (NUTS 2). W tym celu opracowano: model badawczy proaktywności klimatycznej, syntetyczny wskaźnik regionalnej proaktywności klimatycznej oraz typologię regionów dotyczącą proaktywności klimatycznej. Wyróżniono 4 kategorie regionów: liderzy, regiony progresywne, umiarkowane i zapóźnione. Badanie wykazało, że liderami w zakresie proaktywności klimatycznej są regiony skandynawskie, natomiast regiony z krajów Europy Środkowo-Wschodniej stanowią największą grupę jednostek zapóźnionych, doświadczających największych problemów.
Bibliografia
Alonso J.A., Garcimartin C., Kvedaras V. 2020. Determinants of institutional quality: an empirical exploration. Journal of Economic Policy Reform, 23(2): 229-247. DOI: https://doi.org/10.1080/17487870.2020.1719102
Annoni P., Dijkstra L. 2019. The EU Regional Competitiveness Index. Publications Office of the European Union, Luxembourg (https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/work/2019_03_rci2019.pdf, 1-42).
A Climate Risk Management Approach to Disaster Reduction and Adaptation to Climate Change; UNDP Expert Group Meeting. Integrating Disaster Reduction with Adaptation to Climate Change Havana, June 17-19, 2002.
Antronico L., Coscarelli R., De Pascale F., Di Matteo D. 2020. Climate Change and Social Perception: A Case Study in Southern Italy. Sustainability 12(17): 6985. DOI: https://doi.org/10.3390/su12176985
Arnout BA. 2022. Climate values as predictor of climate change perception in the Kingdom of Saudi Arabia. Front. Psychol. 13: 1044697. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.1044697
Bhawsar P., Chattopadhyay U. 2015. Competitiveness Review, reflections and directions. Global Business Review, 16(4): 665-679. DOI: https://doi.org/10.1177/0972150915581115
Boyer M.A., Meinzer M., Bilich A. 2017. The climate adaptation imperative: Local choices targeting global problems? Local Environment, 22(1): 67-85. DOI: https://doi.org/10.1080/13549839.2016.1160372
de Coninck H., Revi A., Babiker M., Bertoldi P., Buckeridge M., Cartwright A., Dong W., Ford J., Fuss S., Hourcade J.C., Ley D., Mechler R., Newman P., Revokatova A., Schultz S., Steg L., Sugiyama T. 2018. Strengthening and Implementing the Global Response. In Global warming of 1.5°C: Summary for policy makers, 313-443. IPCC – The Intergovernmental Panel on Climate Change.
Cunningham R., Cvitanovic C., Measham T., Jacobs B., Dowd A.-M., Harman B. 2016. Engaging communities in climate adaptation: The potential of social networks. Climate Policy, 16(7): 894-908. DOI: https://doi.org/10.1080/14693062.2015.1052955
Darjee K.B., Neupane P.R., Köhl M. 2023. Proactive Adaptation Responses by Vulnerable Communities to Climate Change Impacts. Sustainability, 15(14): 10952. DOI: https://doi.org/10.3390/su151410952
Engler A., Rotman M.L., Poortvliet P.M. 2021. Farmers’ Perceived Vulnerability and Proactive versus Reactive Climate Change Adaptation in Chile’s Maule Region. Sustainability, 13(17): 9907. DOI: https://doi.org/10.3390/su13179907
Fazey I., Wise R., Lyon C., Campeanu C., Moug P., Davies T. 2015. Past and future adaptation pathways. Climate and Development, 8(1): 26-44. DOI: https://doi.org/10.1080/17565529.2014.989192
Grant P.R., Grant B.R., Huey R.B., Johnson M.T., Knoll A.H., Schmitt J. 2017. Evolution caused by extreme events. Philos. Trans. R. Soc., B, 372: 20160146. DOI: https://doi.org/10.1098/rstb.2016.0146
Heininen L., Exner-Pirot H. 2020. Climate Change and Arctic Security Searching for a Paradigm Shift. Palgrave Macmillan. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-20230-9
Jiang Y.G., Zhang J., Asante D., Yang Y. 2019. Dynamic evaluation of low-carbon competitiveness (LCC) based on improved Technique for Order Preference by similarity to an Ideal Solution (TOPSIS) method: A case study of Chinese steelworks. Journal of Cleaner Production, 217: 484-492. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.01.054
Khan M.J., Roberts T., Huq S., Hoffmeister V. 2018. The Paris Framework for Climate Change Capacity Building. Routledge/Taylor and Francis, London and New York. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315179094
Karman A., Miszczuk A., Bronisz U. 2021. Regional Climate Change Competitiveness -Modelling Approach. Energies, MDPI, 14(12): 1-17. DOI: https://doi.org/10.3390/en14123704
Ketels C., Porter M.E. 2020. Rethinking the role of the EU in enhancing European Competitiveness. Competitiveness Review, 31(2): 189-207. DOI: https://doi.org/10.1108/CR-08-2020-0100
Kizos T., Verburg P.H., Bürgi M., Gounaridis D., Plieninger T., Bieling C., Balatsos T. 2018. From concepts to practice: combining different approaches to understand drivers of landscape change. Ecology and Society, 23(1): 25. DOI: https://doi.org/10.5751/ES-09910-230125
Kunapo J., Fletcher T.D., Ladson A.R., Cunningham L., Burns M.J. 2018. A spatially explicit framework for climate adaptation. Urban Water Journal, 15(2): 159-166. DOI: https://doi.org/10.1080/1573062X.2018.1424216
Kythreotis A.P., Jonas A.E.G., Howarth C. 2020. Locating climate adaptation in urban and regional studies. Regional Studies, 54(4): 576-588. DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2019.1678744
McDonald K.S., Hobday A.J., Thompson P.A., Lenton A., Stephenson R.L., Mapstone B.D. 2019. Proactive, reactive, and inactive pathways for scientists in a changing world. Earth’s Future, 7: 60-73. DOI: https://doi.org/10.1029/2018EF000990
Moldan B., Janouvikov S., Hunk T. 2012. How To Understand And Measure Environmental Sustainability: Indicators And Targets. Ecological Indicators, 17: 4-13. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2011.04.033
Murphy B.F., Timbal B. 2007. A review of recent climate variability and climate change in southeastern Australia. International Journal of Climatology, 28: 859-879. DOI: https://doi.org/10.1002/joc.1627
Ostrouch T., Sługocki W. 2018. Space and population – competitiveness determinants of countries in the age of globalization. Management, 22(2): 121-140. DOI: https://doi.org/10.2478/manment-2018-0027
Patt A. 2012. Multi-level climate adaptation policy and causation narratives. Geografisk Tidsskrift – Danish Journal of Geography, 112(2): 174-182. DOI: https://doi.org/10.1080/00167223.2012.742967
Porter J.J., Demeritt D., Dessai S. 2015. The right stuff? Informing adaptation to climate change in British Local Government. Global Environmental Change, 35: 411-422. DOI: https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2015.10.004
Pyankova S., Troyanskaya M., Tyurina Y. 2021. Digital development and its impact on regions’ competitiveness. Global Economy Journal, 21, 02. DOI: https://doi.org/10.1142/S219456592150010X
Runhaar M., Mees H., Wardekker A. 2012. Adaptation to climate change – related risks in Dutch urban areas: stimuli and barriers. Regional Environmental Change, 12: 777-790. DOI: https://doi.org/10.1007/s10113-012-0292-7
Rusu V.D., Roman A. 2018. An empirical analysis of factors affecting competitiveness of C.E.E. Countries. Economic Research – Ekonomska Istraživanja, 31(1): 2044-2059. DOI: https://doi.org/10.1080/1331677X.2018.1480969
Shalizi Z., Lecocq F. 2010. To Mitigate or to Adapt: Is that the Question? Observations on an Appropriate Response to the Climate Change Challenge to Development Strategies. The World Bank Research Observer, 25(2): 295-321. http://www.jstor.org/stable/40891377 DOI: https://doi.org/10.1093/wbro/lkp012
Schwab K. 2019. The Global Competitiveness Index. World Economic Forum, Switzerland (https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport 2019.pdf).
Stiglitz J.E., Fitoussi J.-P., Durand M. 2018. Beyond GDP. Measuring What Counts for Economic and Social Performance. OECD Publishing, Paris. DOI: https://doi.org/10.1787/9789264307292-en
Taylor A.L., Dessai S., Bruine de Bruin W. 2014. Public perception of climate risk and adaptation in the UK: A review of the literature. Climate Risk Management, 4-5: 1-16. DOI: https://doi.org/10.1016/j.crm.2014.09.001
Ulibarri, N., Ajibade, I., Galappaththi, E. K., Joe, E. T., Lesnikowski, A., Mach, K. J., Musah-Surugu J.I., Nagle Alverio G., Segnon A.C., Siders A.R., Sotnik G., Campbell D., Chalastani V.I., Jagannathan K., Khavhagali V., Reckien D., Shang Y., Singh C., Zommers Z. The Global Adaptation Mapping Initiative Team. 2022. A global assessment of policy tools to support climate adaptation. Climate Policy, 22(1): 77-96. DOI: https://doi.org/10.1080/14693062.2021.2002251
Vallance S., Carlton S. 2015. First to respond, last to leave: communities’ roles and resilience across the ‘4Rs’. International Journal of Disaster Risk Reduction, 14(1): 27-36. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2014.10.010
von Hedemann N., Breidenbach T., Carney C.P., Carr Childers L., David-Chavez D.M., Havrilla C.A., Hill M., Mahmoud H., Mueller N.D., Schultz C.A., Stevens-Rumann C.S. 2023. Climate adaptation research priorities and funding: A review of US federal departments’ climate action plans. Climate Policy, 23(10): 1288-1301. DOI: https://doi.org/10.1080/14693062.2023.2242313
Zhang H., Geng Z., Yin R., Zhang W. 2020. Regional differences and convergence tendency of green development competitiveness in China. Journal of Cleaner Production, 254: 119-922. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.119922
Zilberman D., Zhao J., Heiman A. 2012. Adoption Versus Adaptation, with Emphasis on Climate Change. Annual Review of Resource Economics, 4, 1: 27-53. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-resource-083110-115954
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Urszula Bronisz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.