Słowa kluczowe
demografia
suburbanizacja
obszary podmiejskie
marginalizacja
Jak cytować
Abstrakt
Celem badań było rozpoznanie potencjału ludnościowego wśród osób poniżej 30 roku życia w polskich gminach w latach 2013 i 2023. Opierając się na danych demograficznych pozyskanych z BDL GUS, zidentyfikowano gminy o największych i najmniejszych udziałach osób młodych w ogólnej liczbie ludności w 2023 r. Rozpoznano także gminy i, szerzej, obszary na terenie Polski, które charakteryzują się największymi i najmniejszymi zmianami w tym zakresie między 2013 a 2023 r. Ze szczególną uwagą przyjrzano się miastom wojewódzkim i otaczających je gminom, w których na największą skalę obserwować można proces suburbanizacji.
Bibliografia
Abbott-Chapman J., Robertson M. 2001. Youth, leisure and home: Space, place and identity. Loisir et société, 24(2): 485-506. DOI: https://doi.org/10.7202/000192ar
Ajdyn A., Bieńkowska M., Podolska J., Zieliński Ł. 2023. Procesy demograficzne w województwie mazowieckim w latach 2000-2021 jako kontekst suburbanizacji. Suburbanizacja. Człowiek – zmiana – przestrzeń, 165.
Biegańska J. 2019. Społeczno‑geograficzny wymiar przemian stref podmiejskich w Polsce.Wydawnictwo UMK, Toruń.
Broberg A., Kyttä M., Fagerholm N. 2013. Child-friendly urban structures: Bullerby revisited. Journal of Environmental Psychology, 35: 110-120. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.06.001
Brzeziński C. 2010. Procesy suburbanizacji obszarów podmiejskich na przykładzie gmin powiatu pabianickiego. Zmiany przestrzenne. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 245: 169-177.
Chaudhury M., Hinckson E., Badland H., Oliver M. 2019. Children’s independence and affordances experienced in the context of public open spaces: A study of diverse inner-city and suburban neighbourhoods in Auckland, New Zealand. Children’s geographies, 17(1): 49-63. DOI: https://doi.org/10.1080/14733285.2017.1390546
Clark W., Onaka J. 1983. Life cycle and housing adjustment as explanations of residential mobility. Urban Studies, 20: 47-57. http://www.jstor.org/stable/43082573 DOI: https://doi.org/10.1080/00420988320080041
Dojazdy do pracy w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021, GUS 2024.
Freeman C. 2020. Twenty-five years of children’s geographies: a planner’s perspective. Children’s Geographies, 18(1): 110-121. DOI: https://doi.org/10.1080/14733285.2019.1598547
Golledge R.G., Stimson R.J. 1997. Spatial behaviour: A geographic perspective. The Guilford Press.
Grochowski M. 2023. Oblicza suburbanizacji. Suburbanizacja. Człowiek – zmiana – przestrzeń, 22.
Harańczyk A. 2015. Procesy suburbanizacji w krakowskim obszarze funkcjonalnym. Studia Miejskie, 18: 85-102. DOI: https://doi.org/10.25167/sm.2436
Jaroszewska E. 2020. Kurczenie się (shrinkage) starych miast przemysłowych i przeciwdziałanie jego negatywnym skutkom. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków.
Kaczmarek T. 2017. Dynamika i kierunki rozwoju suburbanizacji rezydencjalnej w aglomeracji poznańskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 27(1): 81-98. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.27.06
Kaczmarek T. 2020. Różne oblicza suburbanizacji. Od przedmieść w cieniu miasta do postsuburbiów. Prace i Studia Geograficzne, 65(3): 103-113.
Kajdanek K. 2012. Suburbanizacja po polsku. Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Kajdanek K. 2023. Polskie suburbia: tam i z powrotem. Kto, dlaczego i jak wraca z przedmieść do miasta? Suburbanizacja. Człowiek-zmiana-przestrzeń, w Suburbanizacja a upodabnianie się zachowań demograficznych w wielkich polskich miastach i na terenach je okalających
Kowalewski M., Nowak A., Thurow R. 2017. Suburbanizacja a problemy społeczne. Przypadek gminy Dobra w woj. zachodniopomorskim. Przegląd Zachodniopomorski: 203-217. DOI: https://doi.org/10.18276/pz.2017.4-07
Kozłowski S. (red.) 2006. Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce. KUL, Komitet „Człowiek i Środowisko PAN”, Białystok-Lublin-Warszawa.
Kraak M.J., Ormeling F. 2020. Cartography: visualization of geospatial data. CRC Press. DOI: https://doi.org/10.1201/9780429464195
Kulu H., Milewski N. 2007. Family change and migration in the life course: An introduction. Demographic Research, 17(9): 567-590. 10.4054/DemRes.2007.17.19 DOI: https://doi.org/10.4054/DemRes.2007.17.19
Kurek S. 2011. Zmiany w strukturze wieku ludności w miastach Polski na tle procesów suburbanizacji. Studia Miejskie, 3: 81-97.
Lin E.Y., Witten K., Oliver M., Carroll P., Asiasiga L., Badland H., Parker K. 2017. Social and built-environment factors related to children’s independent mobility: the importance of neighbourhood cohesion and connectedness. Health & Place, 46: 107-113. DOI: https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2017.05.002
Lisowski A., Grochowski M. 2007. Procesy suburbanizacji: uwarunkowania, formy i konsekwencje. Ekspertyzy do koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2008-2033, s. 221.
Lisowski A., Grochowski M. 2009. Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy, konsekwencje, Biuletyn KPZK, 240, 1: 216-280.
Lityński P., Hołuj A. 2018. Koszty migracji wahadłowych ze strefy podmiejskiej do miasta rdzeniowego ośrodków wojewódzkich. Studia KPZK PAN, 182(2): 114-162.
Lopes F., Cordovil R., Neto C. 2014. Children’s independent mobility in Portugal: effects of urbanization degree and motorized modes of travel. Journal of Transport Geography, 41: 210-219. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2014.10.002
Maciejuk M. 2011. Suburbanizacja miast średniej wielkości w Polsce na przykładzie Jeleniej Góry. Studia Miejskie, 3: 67-79.
Mantey D. 2011. Żywiołowość lokalizacji osiedli mieszkaniowych na terenach wiejskich obszaru metropolitalnego Warszawy. Wydział Geografi i i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
Mantey D. 2013. Pułapka suburbanizacji, czyli o planach migracyjnych młodych piaseczan (The trap of suburbanization: the migration plans of young residents in and around Piaseczno). Przegląd Geograficzny, 85(2), 271-289. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2013.2.6
Mantey D. 2017. The ‘publicness’ of suburban gathering places: The example of Podkowa Leśna (Warsaw urban region, Poland). Cities, (60) A. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cities.2016.07.002
Markowski T. 2023. Skutki chaosu przestrzennego i rozlewania się urbanizacji dla rozwoju Polski – strategiczne kierunki koniecznych reform systemu prawnoinstytucjonalnego dla gospodarowania przestrzenią. Suburbanizacja. Człowiek – zmiana – przestrzeń, 11.
Monmonier M. 2018. How to lie with maps. University of Chicago Press, Chicago. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226436081.001.0001
Mróz M. 2020. Kategoryzacja uwarunkowań procesu suburbanizacji w świetle literatury zagranicznej i krajowej. Problemy Rozwoju Miast, 66: 7-14. DOI: https://doi.org/10.2478/udi-2020-0006
Palak M. 2016. Nowe oblicza przedmieść. Socjologiczne studium suburbanizacji w Polsce na przykładzie Rzeszowa. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej i Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 2014.
Rossi P.H. 1980. Why Falilies Move? Sage Publications, Beverly Hills, London.
Stanilov K. 2007. Housing trends in Central and Eastern European cities during and after the period of transition. [W:] The post-socialist city: Urban form and space transformations in Central and Eastern Europe after socialism. Springer Netherlands, Dordrecht, s. 173-190. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6053-3_9
Staszewska S. 2013. Urbanizacja przestrzenna strefy podmiejskiej polskiego miasta. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Stelmaszewska N. 2020. Konsekwencje suburbanizacji dla miast i stref podmiejskich w świetle literatury krajowej i zagranicznej. Problemy Rozwoju Miast, 66: 25-34. DOI: https://doi.org/10.2478/udi-2020-0008
Stryjakiewicz T. (red.) 2014. Kurczenie się miast w Europie Środkowo‑Wschodniej. BoguckiWydawnictwo Naukowe, Poznań.
Sykała Ł., Dawid M., Dawid W., Koj J., Kudłacz K., Mróz M., Stelmaszewska N. 2023. Procesy suburbanizacji w Polsce w świetle rozwoju budownictwa mieszkaniowego i niemieszkaniowego w strefach podmiejskich. Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa, Kraków. DOI: https://doi.org/10.51733/opm.2023.01
Szukalski P. 2015. Suburbanizacja obszarów wielkomiejskich w Polsce. Demografia i Gernotologia Społeczna.
Szukalski P. 2023. Koncentracja ludności Polski na wielkomiejskich obszarach metropolitarnych.
Śleszyński P. 2018. Demograficzne wyzwania rozwoju regionalnego Polski. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 183: 225-247.
Śleszyński P., Kukołowicz P. 2021. Społeczno-gospodarcze skutki chaosu przestrzennego. Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Śleszyński P., Nowak M.J., Legutko-Kobus P., Hołuj A., Lityński P., Jadach-Sepioło A., Blaszke M. 2021. Suburbanizacja w Polsce jako wyzwanie dla polityki rozwoju. Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. DOI: https://doi.org/10.24425/140305
Tuan Y.F. 1979. Space and place: humanistic perspective. [W:] Philosophy in geography. Springer Netherlands, Dordrecht, s. 387-427. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-009-9394-5_19
Wdowicka M., Mierzejewska L. 2020. Procesy suburbanizacji w strefie podmiejskiej Poznania. Prace i Studia Geograficzne, 65(3): 125-137.
Wronkowski A. 2024. Children’s geographies – a object and subject of and popularity of the sub-discipline. Prace i Studia Geograficzne, 69(2): 15-24. DOI: https://doi.org/10.48128/pisg/2024-69.2-01
Zborowski A., Raźniak P. 2013. Suburbanizacja rezydencjonalna w Polsce – ocena procesu. Studia Miejskie, 9: 7-50.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Adam Wronkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.