Słowa kluczowe
ekologizacja regionu
sprawiedliwa transformacja
regiony węglowe
Wielkopolska Wschodnia
Jak cytować
Abstrakt
Przemiany społeczno-gospodarcze w wielu regionach Polski są obserwowane od 1989 r., a zintensyfikowane po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Istnieją jednak regiony o szczególnym potencjale rozwojowym, choć nie w pełni wykorzystanym. Przykładem jest Wielkopolska Wschodnia, która jako obszar górniczy dopiero teraz intensyfikuje swoje działania w kierunku zrównoważonego rozwoju. W ostatnich latach powstało szereg dokumentów strategicznych, które wskazują konieczność przemian ukierunkowanych na zrównoważony rozwój, a w szczególności na neutralność klimatyczną oraz sprawiedliwą transformację tego regionu. Wobec powyższego celem artykułu jest analiza i ocena społecznej perspektywy zrównoważonego rozwoju Wielkopolski Wschodniej. Przeanalizowano zatem zarówno dokumenty strategiczne, jak i zapytano mieszkańców, co sądzą o obecnym i przyszłym kierunku rozwoju Wielkopolski Wschodniej. W świetle badań wykazano, że Wielkopolska Wschodnia ma ogromny potencjał do przemian w kierunku zrównoważonego rozwoju, jednak zdaniem jej mieszkańców nie jest on w pełni wykorzystany. Mieszkańcy oczekują zmian społeczno-gospodarczych w regionie, lecz nie chcą ponosić bezpośrednich kosztów transformacji. Ponadto sprawiedliwa transformacja wzbudza wśród mieszkańców więcej obaw i niepewności. Dlatego w przyszłości największym wyzwaniem będzie prowadzenie odpowiednich działań informacyjno-promujących oraz z zakresu edukacji ekologicznej mieszkańców.
Bibliografia
Abraham J. 2017. Just transitions for the miners: Labor environmentalism in the Ruhr and Appalachian coalfields. New Political Science, 39(2): 218-240. DOI: https://doi.org/10.1080/07393148.2017.1301313
Alves Dias P., Kanellopoulos K., Medarac H., Kapetaki Z., Miranda-Barbosa E., Shortall R., ... Tzimas E. 2018. EU coal regions: opportunities and challenges ahead. European Commission. Joint Research Centre, Petten, The Netherlands, s. 20-32.
Arias M., Atienza M., Cademartori J. 2014. Large mining enterprises and regional development in Chile: between the enclave and cluster. Journal of Economic Geography, 14(1): 73-95. DOI: https://doi.org/10.1093/jeg/lbt007
Arora A., Schroeder H. 2022. How to avoid unjust energy transitions: insights from the Ruhr region. Energy, Sustainability and Society, 12(1): 19. DOI: https://doi.org/10.1186/s13705-022-00345-5
Bakri B., Rustiadi E., Fauzi A., Adiwibowo S. 2018. Regional sustainable development indicators for developing countries: case study of provinces in Indonesia. International Journal of Sustainable Development, 21(1-4): 102-130. DOI: https://doi.org/10.1504/IJSD.2018.10022561
BDL 2024 (https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start; dostęp: 2.07.2024).
Bednarowska Z. 2015. Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych. Marketing i Rynek, 7(2015): 18-26.
Cała M., Szewczyk-Świątek A., Ostręga A. 2021. Challenges of coal mining regions and municipalities in the face of energy transition. Energies, 14(20): 6674. DOI: https://doi.org/10.3390/en14206674
Cameron A., Claeys G., Midões C., Tagliapietra S. 2020. A Just Transition Fund: How the EU Budget can Best Assist in the Necessary Transition from Fossil Fuels to Sustainable Energy Study Requested by the BUDG Committee. European Parliament, Policy Department for Budgetary Affairs, Directorate General for Internal Policies of the Union, Brussels, Belgium.
Caron P., Reig E., Roep D., Hediger W., Cotty T., Barthelemy D., ... Sabourin E. 2008. Multifunctionality: refocusing a spreading, loose and fashionable concept for looking at sustainability? International Journal of Agricultural Resources, Governance and Ecology, 7(4-5): 301-318. DOI: https://doi.org/10.1504/IJARGE.2008.020078
Chernyshev K. 2021. Depopulation And Migration Outflow As A Feature Of Regional Economic Depression. [W:] E. Popov, V. Barkhatov, V.D. Pham, D. Pletnev (red.), Competitiveness and the Development of Socio-Economic Systems. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences, 15: 860-868. DOI: https://doi.org/10.15405/epsbs.2021.04.91
Chodkowska-Miszczuk J., Rogatka K., Lewandowska A., Starczewski T. 2017. Multifunctional spatial management as a chance for smart rural development. A case study from Poland. 6th Central European Conference in Regional Science – CERS, s. 400-409.
Christen M., Schmidt S. 2012. A formal framework for conceptions of sustainability – a theoretical contribution to the discourse in sustainable development. Sustainable Development, 20(6): 400-410. DOI: https://doi.org/10.1002/sd.518
Churski P. 2005. Problem areas in Poland in terms of the objectives of the European Union’s regional policy. European Planning Studies, 13(1): 45-72. DOI: https://doi.org/10.1080/0965431042000312406
Clement K., Hansen M., Bradley K. 2003. Sustainable regional development: Learning from Nordic experience. Nordregio.
D’Adamo I., Gastaldi M., Imbriani C., Morone P. 2021. Assessing regional performance for the Sustainable Development Goals in Italy. Scientific Reports, 11(1): 24117. DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-021-03635-8
Di Boscio N. 2010. Mining enterprises and regional economic development: an exploratory analysis of the sustainable development model. Doctoral dissertation, London School of Economics and Political Science.
Drobniak A., Baron M., Churski P., Muster R., Nowakowska A., Pietrzykowski T., Rzeńca A., Trembaczowski Ł., Węgrzyn A., Zakrzewska-Półtorak A. 2020. Propozycje rekomendacji dla Obszaru Sprawiedliwa Transformacja. Katowice-Łódź-Poznań-Wrocław-Warszawa.
Drobniak A., Ochojski A., Churski P., Muster R., Zakrzewska-Półtorak A., Baron M., ... Miracki J. 2023. Strategic Recommendations for Just Transition in Poland. Scientific Publications/University of Economics in Katowice, s. 123-206.
Endl A., Tost M., Hitch M., Moser P., Feiel S. 2021. Europe’s mining innovation trends and their contribution to the sustainable development goals: Blind spots and strong points. Resources Policy, 74: 101440. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.101440
Florkowska L., Bryt-Nitarska I. 2018. The requirements for implementing Sustainable Development Goals (SDGs) and for planning and implementing Integrated Territorial Investments (ITI) in mining areas. E3S Web of Conferences, 36: 01004. DOI: https://doi.org/10.1051/e3sconf/20183601004
Forestier O., Kim R.. 2020. Cherry‐picking the Sustainable Development Goals: Goal prioritization by national governments and implications for global governance. Sustainable Development, 28(5): 1269-1278. DOI: https://doi.org/10.1002/sd.2082
Graymore M. L., Sipe N.G., Rickson R.E. 2008. Regional sustainability: How useful are current tools of sustainability assessment at the regional scale?. Ecological Economics, 67(3): 362-372. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2008.06.002
Gunarathne N., Samudrage D., Wijesinghe D.N., Lee K.H. 2016. Fostering social sustainability management through safety controls and accounting: A stakeholder approach in the mining sector. Accounting Research Journal, 29(2): 179-197. DOI: https://doi.org/10.1108/ARJ-04-2015-0062
Herrera-Ulloa Á.F., Charles A.T., Lluch-Cota S.E., Ramirez-Aguirre H., Hernández-Váquez S., Ortega-Rubio A. 2003. A regional-scale sustainable development index: the case of Baja California Sur, Mexico. The International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 10(4): 353-360. DOI: https://doi.org/10.1080/13504500309470111
Hetman O., Iermakova O., Laiko O., Nikishyna O. 2019. Ecologization of innovative development of regions on the principles of gloсalization. Management Theory and Studies for Rural Business and Infrastructure Development, 41(3): 369-380. DOI: https://doi.org/10.15544/mts.2019.30
Horsley J., Prout S., Tonts M., Ali S.H. 2015. Sustainable livelihoods and indicators for regional development in mining economies. The Extractive Industries and Society, 2(2): 368-380. DOI: https://doi.org/10.1016/j.exis.2014.12.001
Jabłonowski D. 2019. Odnawialne źródła energii motorem rozwoju miasta Konina. Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne, 5(4): 299-306.
Jovovic R., Draskovic M., Delibasic M., Jovovic M. 2017. The concept of sustainable regional development-institutional aspects, policies and prospects. Journal of International Studies, 10(1): 255-266. DOI: https://doi.org/10.14254/2071-8330.2017/10-1/18
Kiewra D., Szpor A., Witajewski-Baltvilks J. 2019. Sprawiedliwa transformacja węglowa w regionie śląskim. Implikacje dla rynku pracy. Ibs Research Report 02.
KSTWW (Koncepcja Sprawiedliwej Transformacji Wielkopolski Wschodniej) 2021. ARR Transformacja Sp. z o.o, Konin.
Košč, I., Belas, J., Slepecký J. 2021. Examination of Selected Economic Perspectives in the Mining Industry. Acta Montanistica Slovaca, 26(4).
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030. Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony. 2019. Warszawa.
Lewandowska A., Szymańska D. 2021. Ecologisation of Polish cities in the light of selected parameters of sustainable development. Sustainable Cities and Society, 64: 102538. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102538
Leznicki M., Lewandowska A. 2016. Contemporary concepts of a city in the context of sustainable development: perspective of humanities and natural sciences. Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development, 11(2): 45-54.
Mbilima F. 2021. Extractive industries and local sustainable development in Zambia: The case of corporate social responsibility of selected metal mines. Resources Policy, 74: 101441. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.101441
Mieszkańcy i instytucje polityki społecznej w obliczu transformacji energetycznej w Wielkopolsce Wschodniej – wyzwania i potrzeby. Badanie społeczne. 2022. Wielkopolskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne, Departament Polityki Regionalnej, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego.
Mishenin Y., Koblianska I., Medvid V., Maistrenko Y. 2018. Sustainable regional development policy formation: role of industrial ecology and logistics. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 5, 3: 329-341. DOI: https://doi.org/10.9770/jesi.2018.6.1(20)
Monteiro N.B.R., da Silva E.A., Neto J.M.M. 2019. Sustainable development goals in mining. Journal of Cleaner Production, 228: 509-520. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.332
Nasir M. 2020. Analysis of economic development based on environment resources in the mining sector. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(6): 133-143. DOI: https://doi.org/10.13106/jafeb.2020.vol7.no6.133
Nijkamp P., Ouwersloot H. 1997. A decision support system for regional sustainable development: the flag model. Tinbergen Institute Discussion Paper, 97-074/3.
Oei P.Y., Brauers H., Herpich, P. 2020. Lessons from Germany’s hard coal mining phase-out: policies and transition from 1950 to 2018. Climate Policy, 20(8): 963-979. DOI: https://doi.org/10.1080/14693062.2019.1688636
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku. 2021. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Warszawa.
Program ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego do roku 2030. 2020. Województwo wielkopolskie. Poznań.
Rahma H., Fauzi A., Juanda B., Widjojanto B. 2019. Development of a composite measure of regional sustainable development in Indonesia. Sustainability, 11(20): 5861. DOI: https://doi.org/10.3390/su11205861
Raszkowski A., Bartniczak B. 2018. Towards sustainable regional development: economy, society, environment, good governance based on the example of Polish regions. Transformations in Business & Economics, 17, 2 (44): 225-245.
Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski 2030. 2020. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, Poznań.
Rudneva L.N., Pchelintseva I.G., Guryeva M.A. 2016. The indicative system of assessing the level of ecologization in the context of the region’s sustainable development. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(1): 227-232.
Schoenberger E. 2016. Environmentally sustainable mining: The case of tailings storage facilities. Resources Policy, 49: 119-128. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2016.04.009
Shen L., Muduli K., Barve A. 2015. Developing a sustainable development framework in the context of mining industries: AHP approach. Resources Policy, 46: 15-26. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2013.10.006
Snell D. 2018. ‘Just transition’? Conceptual challenges meet stark reality in a ‘transitioning’ coal region in Australia. Globalizations, 15(4): 550-564. DOI: https://doi.org/10.1080/14747731.2018.1454679
Snigova O. 2023. Restrukturyzacja gospodarki obszarów z przewagą przemysłu węglowego: zastosowanie doświadczeń Unii Europejskiej w Ukrainie. Przegląd Europejski, 1: 127-139.
Söderholm P., Svahn N. 2015. Mining, regional development and benefit-sharing in developed countries. Resources Policy, 45: 78-91. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2015.03.003
Stan i perspektywy rozwoju inteligentnych specjalizacji w subregionie konińskim, 2019. EU-Consult sp. z o.o. na zlecenie Departamentu Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.
Starczewski T., Lopata E., Kowalski M., Rogatka K., Lewandowska A., Verma P. 2023. Analysis of Generation Z’s social awareness of sustainable development in Poland. Miscellanea Geographica, 27(3): 113-122. DOI: https://doi.org/10.2478/mgrsd-2023-0011
Strategia integracji i rozwiązywania problemów społecznych w powiecie tureckim na lata 2016-2025. 2015. Turek.
Strategia na rzecz Neutralności Klimatycznej Wielkopolska Wschodnia 2040. Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego w Poznaniu, marzec 2021, Poznań.
Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.). 2017. Warszawa.
Strategia Rozwoju Gminy Słupca na lata 2024-2030. 2024. Wielkopolska Akademia Nauki i Rozwoju, Słupca.
Strategia Rozwoju Miasta Koła na lata 2021-2025. 2021. Miasto Koło.
Strategia Rozwoju Miasta Konina. Plan 2020-2030. 2022. Konin.
Strategia Rozwoju Powiatu Kolskiego na lata 2015-2025. 2015. Koło.
Strategia Rozwoju Powiatu Konińskiego na lata 2021-2030. 2021. Konin.
Strategia Rozwoju Powiatu Słupeckiego na lata 2021-2030. 2021. Słupca.
Strategia Rozwoju Wielkopolski Wschodniej 2040. 2022. Konin.
Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2030 roku. 2020. Samorząd Województwa Wielkopolskiego, Poznań.
Suh D. H. 2021. Exploring the US mining industry’s demand system for production factors: Implications for economic sustainability. Resources Policy, 74: 101214. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2018.06.005
Suopajärvi L., Poelzer G. A., Ejdemo T., Klyuchnikova E., Korchak E., Nygaard V. 2016. Social sustainability in northern mining communities: A study of the European North and Northwest Russia. Resources policy, 47: 61-68. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2015.11.004
URE (Urząd Regulacji Energetyki) 2024 (https://www.ure.gov.pl/pl/oze/potencjal-krajowy-oze; dostęp: 6.06.2024).
Zintegrowana Strategia Rozwoju Gospodarczego Gmin Powiatu Tureckiego na lata 2015-2025. 2014. Turek.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aleksandra Lewandowska-Czuła
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.