Słowa kluczowe
świadczenia ekosystemów
wskaźniki usług ekosystemowych
rekultywacja wodna
Wielkopolska Wschodnia
Jak cytować
Abstrakt
Opracowanie koncentruje się na rozpoznaniu i ocenie zmian świadczeń ekosystemów (ujętych wg klasyfikacji CICES V.5.1) związanych z realizacją scenariusza rekultywacji wodnej wspierającego odbudowę zasobów wodnych terenu pogórniczego. Etapem wstępnym dla procedury badawczej było wyłonienie świadczeń dostarczanych przez ekosystemy pogórnicze i opisujących je wskaźników. Badania wykazały, że struktura świadczeń (wiązka świadczeń) po zakończeniu rekultywacji rozszerzy się o świadczenia regulacyjne i kulturowe związane z rozwojem potencjału wodnego, które nie występowały na tym obszarze w okresie przedgórniczym. Dowiedziono, że potencjał świadczeń dostarczanych przez geosystemy pogórnicze może wspierać cele lokalnej polityki rozwoju, a wyrażające je wskaźniki to wymierne narzędzia oceny korzyści, istotne dla podejmowania decyzji dotyczących rekultywacji i zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych.
Bibliografia
Alexander S., Nelson C.R., Aronson J., Lamb D., Cliquet A., Erwin K.L., Finlayson C.M., de Groot R.S., Harris J.A., Higgs E.S., Hobbs R.J., Robin Lewis, III, R.R., Martinez D., Murcia C. 2011. Opportunities and challenges for ecological restoration within REDD+. Restoration Ecology, 19(6): 683-689. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1526-100X.2011.00822.x
Choiński A. 2006. Katalog jezior Polski. Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań.
Díaz S., Pascual U., Stenseke M., Martín-López B.,Watson R.T., Molnár Z., Hill R., Chan K.M.A., Baste I.A., Brauman K.A. i in. 2018. Assessing nature’s contributions to people. Science, 359: 270-272. DOI: https://doi.org/10.1126/science.aap8826
Economics of Ecosystems and Biodiversity (TEEB). 2010. The economics of ecosystems and biodiversity: ecological and economic foundations. Earthscan, London, UK.
Fagiewicz K. 2023. Usługi ekosystemów zdegradowanych. [W:] A. Mizgajski, M. Stępniewska (red.), Usługi ekosystemowe w zarządzaniu układami przyrodniczymi. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. DOI: https://doi.org/10.12657/9788379864690-05
Fagiewicz K. 2016. Przekształcenia struktury krajobrazowej obszarów odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego. Przykład Konińsko-Tureckiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Fagiewicz K. 2013. Shaping the water conditions in the post-mining areas (a case-study of Brown Coal Mine Adamów). Civil and Environmental Engineering Reports, 11: 41-53.
Galantkiewicz E. 2010. Wyimki. Kronika 65-lecia Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”. Qax Manufaktura Artystyczna Katarzyna Janikowska, Bydgoszcz.
Hetmański M., Kiewra D., Iwanowski D., Czyżak P. 2021. Sprawiedliwa transformacja w Wielkopolsce Wschodniej – diagnoza i wytyczne. Fundacja WWF Polska, Warszawa,
Kasztelewicz Z. 2010. Rekultywacja terenów pogórniczych w polskich kopalniach odkrywkowych. Fundacja Nauka i Tradycje Górnicze, AGH, Kraków.
Kasztelewicz Z., Czyż J., Dwornik E. 2005. Sztuka górnicza w sześćdziesięcioleciu KWB Konin. Węgiel Brunatny, 4(53): 23-29.
Kozacki L. 2000. Antropopresja górnicza, przemysłowa i komunalna na obszarze między Koninem, Kleczewem a Ślesinem. [W:] Geologia i ochrona środowiska Wielkopolski. Poznań, s. 105-112.
Kozacki L. 2000a. Granice krajobrazowe w obszarach przeobrażonych antropogenicznie. [W:] Granice krajobrazowe. Podstawy teoretyczne i znaczenie praktyczne. Problemy Ekologii Krajobrazu, 7: 91-100.
Larondelle N., Haase D. 2012. Valuing post-mining landscapes using an ecosystem services approach – An example from Germany. Ecological Indicators, 18: 567-574. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2012.01.008
Mandle L., Shields-Estrada A., Chaplin-Kramer R., Mitchell M.G.E., Breme L.L., Gourevitch J.D., Hawthorne P., Johnson J.A., Robinson B.E., Smith J.R., Sonter L.J., Verutes G.M., Vogl A.L., Daily G.C., Rickett T.H. 2020. Increasing decision relevance of ecosystem service science. Nature Sustain., 4: 161-169. DOI: https://doi.org/10.1038/s41893-020-00625-y
Mathey J., Rößler S., Banse J., Lehmann I., Bräuer A. 2015. Brownfields as an element of Green Infrastructure for implementing ecosystem services into urban areas. Journal of Urban Planning and Development, 141(3). DOI: https://doi.org/10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000275
McGarigal K. 2015. FRAGSTATS Help. University of Massachusetts, Amherst (http://www.umass.edu/landeco/research/fragstats/documents/fragstats.help.4.2.pdf).
Mizgajski A., Stępniewska M. 2023. Uwarunkowania i wyzwania wdrażania koncepcji usług ekosystemowych do praktyki. [W:] A. Mizgajski, M. Stępniewska (red.), Usługi ekosystemowe w zarządzaniu układami przyrodniczymi. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. DOI: https://doi.org/10.12657/9788379864690
Nyc K. 1985. Sterowanie zasobami retencji gruntowej w dolinach rzek nizinnych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej, 53, Rozprawy. Wrocław.
Orlikowski D., Szwed L. 2009. Wodny kierunek rekultywacji w KWB Adamów SA inwestycją w przyszłość regionu. Górnictwo i Geoinżynieria, 3(2).
Pepliński B. 2018. External costs of opencast brown coal mining in agriculture and agri-food industry (on the example of Wielkopolska). CEEJ, 5, 1: 154-171. DOI: https://doi.org/10.1515/ceej-2018-0018
Ratamäki O., Jokinen P., Sørensen P.B., Breeze T., Potts S. 2015. A multilevel analysis on pollination related policies. Ecosystem Services, 14: 133-143. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2015.01.002
Rzętała M. 2008. Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Skalenicka P., Lhota T. 2002. Landscape heterogeneity – the quantitative criterion for landscape reconstruction. Landscape and Urban Planning, 58: 147-156. DOI: https://doi.org/10.1016/S0169-2046(01)00217-1
Sytek M. (red.) 2021. Koncepcja sprawiedliwej transformacji Wielkopolski Wschodniej. ARR Transformacja Sp. z o.o., Konin.
Wirth P., Chang J., Syrbe U., Wende W., Hu T. 2018. Green infrastructure: a planning concept for the urban transformation of former coal-mining cities. International Journal of Coal Science & Technology, 5(1): 78-91. DOI: https://doi.org/10.1007/s40789-018-0200-y
von Döhren P., Haase D. 2023 Ecosystem services for planning postmining landscapes using the DPSIR framework. Land, 12(5): 1077. DOI: https://doi.org/10.3390/land12051077
Europe’s Green Deal plan unveiled, POLITICO, 11 grudnia 2019 (dostęp: 30.03.2024)
https://danepubliczne.imgw.pl/data/dane_pomiarowo_obserwacyjne, 2020
UNFCCC. Adoption of the Paris Agreement (unfccc.int.; dostęp: 17.06.2024)
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Katarzyna Fagiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.