Słowa kluczowe
Wspólna Polityka Rolna
płatności
zróżnicowanie przestrzenne
województwo wielkopolskie
Jak cytować
Abstrakt
W artykule dokonano analizy poziomu, struktury i zróżnicowania przestrzennego płatności Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) w województwie wielkopolskim w 2022 r. oraz ich oddziaływania na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w tym regionie. W pracy wykorzystano m.in. dane zawarte w ogólnodostępnym internetowym wykazie beneficjentów WPR, obejmujące kwoty zrealizowanych płatności, ujęte jako wskaźnik absorpcji (w zł na 1 mieszkańca). Dane te stanowiły podstawę do analizy przestrzennej, wykonanej w ujęciu powiatowym i gminnym. Wyniki zróżnicowania przestrzennego poziomu płatności przyrównano do uwarunkowań przyrodniczych i pozaprzyrodniczych. Odnosząc się do wskaźnika poziomu absorpcji środków WPR, wykazano silniejszy wpływ czynników pozaprzyrodniczych na poziom absorpcji płatności WPR, zwłaszcza określonych przez ogólny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego (współczynnik korelacji liniowej Pearsona −0,578). Badania wykazały również, że jednoznaczna ocena rozkładów przestrzennych absorpcji środków WPR jest utrudniona ze względu na ich zróżnicowaną strukturę według kierunków oddziaływania.
Bibliografia
Alfaro-Navarro J.L., Andrés-Martínez M.E. 2021. A longitudinal and cross-sectional analysis of the distribution of Common Agricultural Policy aids in European countries. Agric. Econ. – Czech, 67: 351-362. DOI: https://doi.org/10.17221/87/2021-AGRICECON
Bakos K.L., Dobos A., Nagy J. 2012. Mapping agricultural performance and environmental parameters aimed at generic regional studies. Acta Agrar. Debreceniensis, 49: 29-34. DOI: https://doi.org/10.34101/actaagrar/49/2473
Bański J. 1999. Obszary problemowe w rolnictwie Polski. Prace Geograficzne, 172. IGiPZ PAN, Warszawa.
Biczkowski M., Rudnicki R., Chodkowska Miszczuk J., Wiśniewski Ł., Kistowski M., Wiśniewski P. 2023. Neo colonialism in the Polish rural world: CAP approach and the phenomenon of suitcase farmers. Agriculture and Human Values, 40: 667-691. DOI: https://doi.org/10.1007/s10460-022-10381-8
Czyż T. 2016. Metoda wskaźnikowa w geografii społeczno-ekonomicznej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 34: 9-19.
Dinis I. 2024. Examining disparities in common agriculture policy direct payments among farming systems: evidence from Portugal. Agricultural and Food Economics, 12(7): 1-23. DOI: https://doi.org/10.1186/s40100-024-00299-6
Dubownik A. 2011. Rola środków Wspólnej Polityki Rolnej w przekształceniach rolnictwa w województwie wielkopolskim. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Dubownik A., Rudnicki R., Szyda B., Adamiak Cz., Kaliński K. 2019. Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik rozwoju regionalnego w Polsce. Studia KPZK PAN, 1/193. Warszawa. DOI: https://doi.org/10.24425/132269
Duquenne M.N., Tsiapa M., Tsiakos V. 2019. Contribution of the Common Agricultural Policy to agricultural productivity of EU regions during 2004-2012 period. Review of Agricultural, Food and Environmental Studies, 100: 47-68. DOI: https://doi.org/10.1007/s41130-019-00093-9
Esposti R. 2007. Regional Growth and Policies in the European Union: Does the Common Agricultural Policy Have a Counter-Treatment Effect? American Journal of Agricultural Economics, 89(1): 116-134. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8276.2007.00967.x
Europejski Trybunał Obrachunkowy. 2021. Wspólna polityka rolna i klimat – przeznaczenie na WPR połowy wydatków UE na rzecz klimatu nie zmniejszyło emisji z gospodarstw rolnych. Urząd Publikacji UE, Luksemburg.
Głębocki B., Rudnicki R., Hoffmann R. 2010. Poziom absorpcji oraz kierunki rozdysponowania funduszy Wspólnej Polityki Rolnej pozyskanych przez gospodarstwa rolne w Polsce w 2008 r. [W:] E. Kacprzak, A. Kołodziejczak (red.), Rola środków Unii Europejskiej w rozwoju obszarów wiejskich. Studia Obszarów Wiejskich, 24: 12-42.
Gradziuk B., Gradziuk P. 2001. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich – rozważania na tle VII Kongresu Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Postępy Nauk Rolniczych, 3: 33-46.
Kiryluk-Dryjska E., Beba P., Poczta W. 2020. Local determinants of the Common Agricultural Policy rural development funds’ distribution in Poland and their spatial implications. Journal of Rural Studies, 74: 201-209. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.01.018
Kołodziejczak A. 2023. Regionalne zróżnicowanie instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w kontekście bioróżnorodności gruntów rolnych województwa wielkopolskiego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 14(63): 13-33. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2023.63.02
Kołodziejczak A., Rudnicki R. 2012. Instrumenty Wspólnej Polityki Rolnej ukierunkowane na poprawę środowiska przyrodniczego a planowanie przestrzenne rolnictwa. Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum, 11/2: 117-133.
Lange A., Piorr A., Siebert R., Zasada I. 2013. Spatial differentiation of farm diversification: How rural attractiveness and vicinity to cities determine farm households’ response to the CAP. Land Use Policy, 31: 136-144. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.02.010
Łykowski P., Matuszczak A. 2013. Przyczyny zróżnicowań struktury i dynamiki rolniczych płatności bezpośrednich w powiatach Wielkopolski. Journal of Agribusiness and Rural Development, 29(3): 75-84.
Medzihorsky J. 2019. Rethinking the D’Hondt method. Political Research Exchange, 1(1): 1-15. DOI: https://doi.org/10.1080/2474736X.2019.1625712
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2024. Wykaz beneficjentów Wspólnej Polityki Rolnej (https://beneficjenciwpr.minrol.gov.pl; dostęp: 1.07.2024).
Nowak A., Janulewicz P., Krukowski A. 2016. Zróżnicowanie przestrzenne absorpcji funduszy pomocowych w Polsce w ramach PROW 2007-2013. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(2): 196-201.
Parysek J.J., Wojtasiewicz L. 1979. Metody analizy regionalnej i metody planowania regionalnego. PWN, Warszawa.
Pawlak H., Pisarek A. 2013. Przestrzenne zróżnicowanie pozyskiwania płatności bezpośrednich w rolnictwie Polski w latach 2005-2011. [W:] P. Krąż, J. Hibner, J. Koj, J. Balon (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 185-194.
Pietrzykowski R., Wicki L. 2011. Regionalne zróżnicowanie wykorzystania środków z programów Wspólnej Polityki Rolnej na modernizację rolnictwa. Roczniki Nauk Rolniczych, G, 98(4): 7-22. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2011.98.4.43
Racine J.B., Reymond H. 1977. Analiza ilościowa w geografii. PWN, Warszawa.
Roszkowska-Mądra B. 2008. Możliwości zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w woj. podlaskim. [W:] A.F. Bocian (red.), Rozwój regionalny a rozwój zrównoważony. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 191-199.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 (Dz.U. L 435 z 6.12.2021).
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2022/128 z dnia 21 grudnia 2021 r. określające przepisy dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 w odniesieniu do agencji płatniczych i innych organów, zarządzania finansami, rozliczania rachunków, kontroli, zabezpieczeń i przejrzystości (Dz.U. L 20 z 31.1.2022).
Rudnicki R. 2010. Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania funduszy Unii Europejskiej przez gospodarstwa rolne w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Rudnicki R. 2016. The spatial structure of Polish agriculture – conditioned by Common Agricultural Policy instruments. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Rudnicki R., Biczkowski M., Wiśniewski Ł., Wiśniewski P., Bielski S., Marks-Bielska R. 2023. Towards Green Agriculture and Sustainable Development: Pro-Environmental Activity of Farms under the Common Agricultural Policy. Energies, 16: 1770. DOI: https://doi.org/10.3390/en16041770
Rudnicki R., Dubownik A., Biczkowski M. 2016. Diversification of sources of income in agricultural holdings in the context of multi-functional development of rural areas in Poland. Belgeo, 4 (https://journals.openedition.org/belgeo/19722?lang=de#quotation; dostęp: 1.07.2024). DOI: https://doi.org/10.4000/belgeo.19722
Rudnicki R., Kluba M., Wiśniewski Ł. 2016. Zróżnicowanie płatności wspólnej polityki rolnej dotyczących poprawy czynników produkcji rolniczej w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(2): 230-236.
Sadowski A. 2020. Przyczyny przestrzennego zróżnicowania absorpcji wybranych form wsparcia z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 1: 30-47.
Smith D. 1972. Geography and social indicators. South Afr. Geogr. J., 54: 43-57. DOI: https://doi.org/10.1080/03736245.1972.10559497
Staniak M. 2009. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w aspekcie środowiskowym. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 3(27): 187-194.
Wiśniewski P., Marks-Bielska R. 2022. Znaczenie realizacji Europejskiego Zielonego Ładu dla polskiej wsi i rolnictwa. [W:] J. Wilkin, A. Hałasiewicz (red.), Polska wieś 2022: raport o stanie wsi. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa, s. 119-132.
Wiśniewski P., Rudnicki R., Kistowski M., Wiśniewski Ł., Chodkowska-Miszczuk J., Niecikowski K. 2021. Mapping of EU Support for High Nature Value Farmlands, from the Perspective of Natural and Landscape Regions. Agriculture, 11, 864. DOI: https://doi.org/10.3390/agriculture11090864
Witek T. (red.) 1981. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcji Polski wg gmin. IUNG, Puławy.
Witek T. (red.) 1993. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcji Polski wg gmin. IUNG, Puławy.
Wojewodzic T. 2017. Przestrzenne zróżnicowanie zainteresowania płatnościami rolnośrodowiskowymi wśród rolników województwa małopolskiego. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 3: 73-85. DOI: https://doi.org/10.15576/PDGR/2017.3.73
Wrzaszcz W. 2023. Zielona transformacja polityki rolnej w Unii Europejskiej. [W:] M. Burchard-Dziubińska, K. Prandecki (red.), Zielone finanse. Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, Warszawa, s. 81-112.
Żmija D. 2004. Zrównoważony rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce. Wieś i Rolnictwo, 2: 157-170.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Roman Rudnicki, Mirosław Wylon, Paweł Wiśniewski, Anna Dubownik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.