Słowa kluczowe
zeroemisyjność
transformacja energetyczna
biogaz
produkcja zwierzęca
Jak cytować
Abstrakt
W dobie wyzwań globalnych, dążenia do zeroemisyjności gospodarki UE, konieczne jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Dla regionów opartych na gospodarce węglowej istnieje potrzeba znalezienia kierunku rozwoju, który może zmniejszyć koszty wdrażania polityki klimatycznej w okresie długim. Celem pracy jest oszacowanie potencjału teoretycznego biogazu z odchodów zwierzęcych w województwie wielkopolskim. Produkcja energii z biogazu przyczynia się do transformacji energetycznej, jak również zmniejsza negatywny wpływ na środowisko naturalne produkcji zwierzęcej. Wielkopolska wykazała się najwyższym potencjałem teoretycznym produkcji biogazu z odpadów produkcji zwierzęcej w kraju oraz wysoką produkcją zwierzęcą. Przedstawiono niezbędne obszary wymagające strategicznego podejścia w rozwoju scentralizowanych biogazowni w świetle transformacji gospodarki wielkopolski w kierunku neutralności klimatycznej.
Bibliografia
Augustyńska-Prejsnar A., Ormian M., Sokołowicz Z., Topczewska J., Lechowska J. 2018. Oddziaływanie ferm trzody chlewnej i drobiu na środowisko. Proceedings of ECOpole, 12(1): 117-129.
Bojanowicz-Bablok A., Hajto M., Horak N., Kuśmierz A., Potapowicz I., Sobol A., Eidsmo S., Grandum L. 2024. Bariery wdrażania rozwiązań w zakresie produkcji biogazu i gospodarki bioodpadami. Raport. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
Churski P., Burchardt M., Herodowicz T., Konecka-Szydłowska B., Perdał R. 2022. Diagnoza strategiczna Wielkopolski Wschodniej. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Dyląg A., Kassenberg A., Szymalski W. 2019. Energetyka obywatelska w Polsce – analiza stanu i rekomendacje do rozwoju. Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa (https://www.pine.org.pl/wp-content/uploads/2020/06/191021_InE_Opracowanie_v3_FNEZ_czyste.pdf ).
European Commission. 2019. Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, European Green Deal, COM(2019) 640 final, 11.12.2019 (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM%3A2019%3A640%3AFIN).
Forum Energii. 2024. Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2024, s. 68 (https://www.forum-energii.eu/transformacja-edycja-2024; dostęp: 20.06.2024).
Ginalski Z. 2020. Substraty dla biogazowni rolniczych (www.cdr.gov.pl/pol/OZE/substraty.pdf; dostęp: 10.06.2024).
GUS. 2020. Rolnictwo w 2019 r. Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
GUS. 2023a. Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Warszawa, s. 167-177.
GUS. 2023b. Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Warszawa, s. 141-161.
Horschin T., Schaubach K., Sutor C., Thrän D. 2020. Stakeholder perceptions about sustainability governance in the German biogas sector. Energy, Sustainability and Society, 10(36): 1-15. DOI: https://doi.org/10.1186/s13705-020-00270-5
http://sprawiedliwa-transformacja.pl/platforma-weglowa/ (dostęp: 10.05.2024).
http://un.org (dostęp: 20.05.2024).
https://arrtransformacja.org.pl/wp-content/uploads/2024/01/Diagnoza-ksztalcenie-zaw-Wielkopolska-Wschodnia_2023.pdf (dostęp: 10.05.2024).
https://bdl.stat.gov.pl/bdl (dostęp: 20.06.2024).
https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/tablica (dostęp: 20.06.2024).
https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/tablica (dostęp: 20.06.2024).
https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/tablica (dostęp: 20.06.2024).
https://iea.blob.core.windows.net/assets/6d4dda5b-be1b-4011-9dad-49c56cdf69d1/NetZeroRoadmap_AGlobalPathwaytoKeepthe1.5CGoalinReach-2023Update.pdf (dostęp: 10.05.2024).
https://ourworldindata.org/meat-production (dostęp: 20.06.2024).
https://www.gov.pl/web/kowr/rejestr-wytworcow-biogazu-rolniczego (dostęp: 1.07.2024).
https://www.wri.org/data (dostęp: 20.05.2024).
ISAAC. 2018. Increasing Social Awarness and Acceptance of biogas and biomethane (https://cordis.europa.eu/project/id/691875/results).
Jasińska A. 2021. Usuwanie amoniaku jako etap obróbki wstępnej obornika w procesie fermentacji metanowej. [W:] M. Bogacka, K. Pikonia (red.), Współczesne problemy ochrony środowiska i energetyki. Katedra Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów, Politechnika Śląska, Gliwice, s. 33-43.
Kaczmarek P. 2023. Zróżnicowanie przestrzenne podatności społeczno-ekonomicznej na zmiany klimatu w województwie wielkopolskim. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 66: 99-113. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2023.66.07
Kosewska K., Kamiński J.R. 2008. Analiza ekonomiczna budowy i eksploatacji biogazowni rolniczych w Polsce. Inżynieria Rolnicza, 1(99): 189-194.
Kozieł E., Sołtysiak M., Żurek M. 2023. Diagnoza w zakresie kształcenia zawodowego w Wielkopolsce Wschodniej w kontekście transformacji energetycznej. Biblioteka Pedagogiki Pracy, Konin, Oslo, Radom.
Kozłowska K., Wierzbicka M., Zygmunt K. 2022. Społeczne aspekty budowy biogazowni rolniczych [W:] Babicz M., Nowakowicz-Dębek B., Kropiwiec-Domańska K. (red.), Wybrane zagadnienia z zakresu ochrony i zagrożeń środowiska. T. 2. Lublin, s. 107-109.
Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 2007. Ocena prawna oraz analiza ekonomiczna możliwości realizacji celów wynikających ze Strategii energetyki odnawialnej oraz z dyrektywy 2001/77/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27.09.2001 w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Warszawa, s. 76.
Lyng K.-A., Bjerkestrand M., Elstad Stensgård A., Callewaert P., Jørgen Hanssen O. 2018. Optimising Anaerobic Digestion of Manure Resources at a Regional Level. Sustainability, 10: 286. DOI: https://doi.org/10.3390/su10010286
Maj G., Piekarski W. 2014. Modelowy tok postępowania inwestycyjnego jako element prawidłowego zarządzania projektem budowy biogazowni rolniczej. [W:] R. Knosal (red.), Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji. T. I. Polskie Towarzystwo Zarządzania Produkcją, Opole, s. 867-877.
Majewski E., Sulewski P., Wąs A. 2016. Potencjał i uwarunkowania produkcji biogazu rolniczego w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 49-51.
Makara A., Kowalski Z., Fela K. 2017. Zagospodarowanie substancji pofermentacyjnej w aspekcie bezpieczeństwa ekologicznego. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa, 5: 177-190. DOI: https://doi.org/10.16926/tiib.2017.05.15
Marcinkiewicz J., Poskrobko T. 2015. Wpływ elektrowni wiatrowych na percepcję krajobrazu w świetle badań empirycznych. Ekonomia i Środowisko, 2(53): 76-91.
Marczak H. 2009. Aspekty energetycznego wykorzystania biogazu z odpadów na przykładzie województwa lubuskiego. Inżynieria Ekologiczna, 21: 97-108.
Marzec T. 2023. Rozwój energetyki obywatelskiej na obszarach wiejskich w Polsce. Przegląd Prawa Rolnego, 1(32): 61-80. DOI: https://doi.org/10.14746/ppr.2023.32.1.4
Mernild M.H. (red.) 2023. Producing more with less. Transforming global food system for a more sustainable and resilient future. State of Green, Denmark (https://stateofgreen.com/en/publications/producing-more-with-less/).
Mroczek K., Rudy M., Gil M., Mroczek J.R. 2018. Możliwości zagospodarowania odpadów z produkcji drobiarskiej w zgodzie z zasadami biogospodarki. Polish Journal for Sustainable Development, 22(2): 93-100. DOI: https://doi.org/10.15584/pjsd.2018.22.2.11
O’Neil S.G. 2021. Community obstacles to large scale solar: NIMBY and renewables. Journal of Environmental Studies and Sciences, 11: 85-92. DOI: https://doi.org/10.1007/s13412-020-00644-3
Osiński Z., Patyra E. 2022. Nawozy naturalne i organiczne jako źródło zanieczyszczenia środowiska substancjami przeciwbakteryjnymi. Med. Weter., 78(4): 173-183. DOI: https://doi.org/10.21521/mw.6638
Pawlak J. 2013. Biogaz z rolnictwa – korzyści i bariery. Problemy Inżynierii Rolniczej, 3(81): 99-108.
Podkówka W. 2010. Oddziaływanie agrobiogazowni na środowisko. [W:] K. Węglarzy, W. Podkówka (red.), Agrobiogazownia. Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PIB Grodziec Śląski Sp. z o.o.. Grodziec Śląski, s. 18-19.
Purnhagen K.P., Clemens S., Eriksson D., Fresco L.O., Tosun J., Qaim M., Visser R.G.F., Weber A.P.M., Wesseler J.H.H., Zilberman D. 2021. Europe’s Farm to Fork Strategy and Its Commitment to Biotechnology and Organic Farming: Confilicting or Complementary Goals? Trends in Plant Science, 26, 6. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tplants.2021.03.012
Rahmann G., Reza Ardakani M., Bàrberi P., Boehm H., Canali S., Chander M., David W., Dengel L., Erisman J.W., Galvis-Martinez A.C., Hamm U., Kahl J., Köpke U., Kühne S., Lee S.B., Løes A.-K., Moos J.H., Neuhof D., Nuutila J.T., Victor Olowe V., Oppermann R., Rembiałkowska E., Riddle J., Rasmussen I.A., Shade J., Sohn S.M., Tadesse T., Tashi S., Thatcher A., Uddin N., Fragstein, Niemsdorff P., Wibe A., Wivstad M., Wenliang W., Zanoli R. 2017. Organic Agriculture 3.0 is innovation with research. Org. Agr., 7: 169-197. DOI: https://doi.org/10.1007/s13165-016-0171-5
Rogulska M., Grzybek A., Szlachta J., Tys J., Krasuska E., Biernat K., Bajdor K. 2011. Powiązanie rolnictwa i energetyki w kontekście realizacji celów gospodarki niskoemisyjnej w Polsce. Polish Journal of Agronomy, 7: 92-101.
Röös E., Mayer A., Muller A., Kalt G., Ferguson S., Erb K.-H., Hart R., Matej S., Kaufmann L., Pfeifer C., Frehner A., Smith P., Schwarz G. 2022, Agroecological practices in combination with healthy diets can help meet EU food system policy targets. Science of the Total Environment, 847: 157612. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.157612
Roszkowska S., Szubska-Włodarczyk N. 2022, What are the barriers to agricultural biomass market development? The case of Poland. Environment Systems and Decisions, 42: 75-84. DOI: https://doi.org/10.1007/s10669-021-09831-1
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 i zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 oraz decyzję nr 529/2013/UE.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie Prawo o Klimacie).
Skórnicki H., Litwinow A., Dominik A., Ginalska B., Ginalski Z., Gradka I., Kibler M., Krysztoforski M., Pomykała D., Schönthaler J., Stachowicz T., Stachura W. 2010. Skrócone normatywy produkcji rolnej. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Radom, s. 100.
Smurzyńska A., Dach J., Czekała W. 2016. Technologie redukujące emisję uciążliwych gazów powstających podczas chowu zwierząt gospodarskich. Inżynieria Ekologiczna, 47: 189-198. DOI: https://doi.org/10.12912/23920629/62871
Sulewski P., Majewski E., Wąs A. 2017. Miejsce i rola rolnictwa w produkcji energii odnawialnej w Polsce i UE. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej: 50-74. DOI: https://doi.org/10.30858/zer/82989
Taghikhah F., Voinov A., Shukla N., Filatova T. 2020. Exploring Consumer Behavior and Policy Options in Organic Food Adoption: Insights from the Australian Wine Sector. Environmental Science and Policy, 109: 116-124. DOI: https://doi.org/10.1016/j.envsci.2020.04.001
Talwar S., Jabeen F., Tandon A., Sakashita M., Dhir A. 2021. What Drives Willingness to Purchase and Stated Buying Behavior Toward Organic Food? A Stimuluse Organisme Behaviore Consequence (SOBC) Perspective. Journal of Cleaner Production, 293(125882). DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.125882
The Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). 2022. AR6 Synthesis Report: Climate Change 2022.
Topczewska J., Krupa W., Krupa S., Krempa A. 2022. Zrównoważona produkcja zwierzęca wyzwaniem przyszłości. Polish Journal for Sustainable Development, 26(1): 59-66. DOI: https://doi.org/10.15584/pjsd.2022.26.1.7
Urząd Statystyczny w Poznaniu. 2023. Rocznik Statystyczny Województwa Wielkopolskiego, Poznań, s. 128.
Wałowski G. 2021. Development of biogas and biorafinery systems in Polish rural communities. Journal of Water and Land Development, 49 (IV-VI): 156-168. DOI: https://doi.org/10.24425/jwld.2021.137108
Wielewska I. 2014. Rozwój OZE na obszarach wiejskich i ich wpływ na środowisko przyrodnicze w opinii doradców rolnych. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Problemy Rolnictwa Światowego, 14 (XXIX), 3: 186-195. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2014.14.3.59
Wielewska I. 2017. Oddziaływanie na środowisko naturalne odnawialnych źródeł energii w opinii mieszkańców powiatu chojnickiego. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19, 1: 190-195.
Wilkie A.C. 2005. Anaerobic Digestion of Dairy Manure: Design and Process Considerations, Dairy Manure Management: Treatment, Handling, and Community Relations, NRAES-176. Natural Resource, Agriculture, and Engineering Service, Cornell University, Ithaca NY, s. 301-312.
Wiśniewski Ł. 2023. Regionalna bioróżnorodność upraw w polskim rolnictwie – zmiany w okresie członkostwa w Unii Europejskiej. Annals PAAAE, 25, 2: 137-148.
Zaliwski A.S. 2007. Emisja gazów cieplarnianych przez rolnictwo. Studia i Raporty IUNG-PIB, 4: 35-47.
Zarząd Województwa Wielkopolskiego. 2021. Strategia na rzecz neutralności klimatycznej. Wielkopolska Wschodnia 2040, Poznań (https://wbpp.poznan.pl/download//129/strategia_na_rzecz_neutralnosci_klimatycznej_wielkopolska_wschodnia_2040.pdf ).
Zubrzycka M., Wojdalski J., Tucki K., Zubrzycki M. 2017. Prospects for the development of the agricultural biogas sector in Poland. Journal of Agribusiness and Rural Development, 1(43): 227-237. DOI: https://doi.org/10.17306/J.JARD.2017.00275
Żuchowska-Grzywacz M. 2024. Rolnictwo zrównoważone wobec współczesnych wyzwań. Zeszyty Prawnicze, 24, 1: 123-124. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2024.24.1.09
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Natalia Szubska-Włodarczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.