Słowa kluczowe
miasto neutralne klimatycznie
problemy miejskie
innowacje
partycypacja społeczna
Jak cytować
Abstrakt
Laboratorium miejskie (ang. urban lab) jest to instrument współpracy między władzami miast, mieszkańcami, przedsiębiorcami, podmiotami naukowymi i innymi interesariuszami, której celem jest opracowywanie innowacyjnych rozwiązań dotyczących problemów miejskich, sprzyjających budowie neutralnych klimatycznie miast. Celem artykułu jest charakterystyka różnorodnych form funkcjonowania laboratoriów miejskich wraz z przykładami dobrych praktyk, tj. głównych obszarów miasta podlegających transformacji klimatycznej wraz z kluczowymi projektami. W obliczu konieczności przystosowywania się polskich miast do zmian klimatycznych, przykłady funkcjonowania tego instrumentu oraz realizowanych za ich pomocą projektów mogą stanowić cenne źródło inspiracji dla decydentów miejskich. Autorską częścią pracy jest zainicjowanie badań nad problematyką popularyzacji i sposobów wykorzystania laboratorium miejskiego jako instrumentu budowy neutralnych klimatycznie miast w Polsce.
Bibliografia
Amsterdam Smart City – A World Leader in Smart City Development (beesmart.city). 2022 (dostęp: 25.05.2024).
Amsterdam Smart City-Climate Street San Sebastian City Council Climate Street Utrechtsetraat Amsterdam Smart City 2 Background. 2024.
Asad M.M., Naz A., Shaikh A., Alrizq M., Akram M., Alghamdi A. 2022. Investigatingthe impact of IoT-Based smart laboratories on students’ academic performance in higher education. Universal Access in the Information Society. DOI: https://doi.org/10.1007/s10209-022-00944-1
Bień M., Piziak B. 2022. Jak zrobiliśmy urban lab. Instytut Rozwoju Miast i Regionów (https://urbanlab.net/wp-content/uploads/2022/01/JAK-ZROBILISMY-URBAN-LAB_e-book-light.pdf; https://www.urbanlab.net )
Bień M., Piziak B., Jarczewski W. 2020. Urban lab: narzędzie poprawy jakości życia mieszkańców miast zgodnie z ideą smart city. Instytut Rozwoju Miast i Regionów.
Bińczyk E., Bocian I., Cypriańska M., Hubeny-Żukowska A. 2021. Miasto wobec wyzwań (MiastoWobecWyzwan_UrbanLabGdynia.pdf; dostęp: 12.03.2024).
Chronéer D., Ståhlbröst A., Habibipour A. 2019. Urban Living Labs: Towards an Integrated Understanding of their Key Components. Technology Innovation Management Review, 9(3): 50-62. DOI: https://doi.org/10.22215/timreview/1224
Fetting C. 2020. The European Green Deal. ESDN Report, December 2020. ESDN Office, Vienna.
Gautam A., Sharma V. 2023. IoT and Its Future Prospect: A case study on Smart Labs.
Habibipour A., Ståhlbröst A., Zalokar S., Vaittinen I., Mastelic J., Włodarczyk-Gębik A., Przybylski W., Postmes L., van Dinter M., Ricau N., Eu/ ©unalab U. 2024. Living Lab Handbook For Urban Living Labs Developing Nature-Based Solutions. Table Of Content Authors (https://unalab.eu/).
IMD Smart City Index. 2024. Amsterdam_2024.
IPCC. 2023. Climate Change: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.
Kassenberg A., Szymalski W. 2021. Jak wybrane kraje UE zamierzają dążyć do uzyskania neutralności klimatycznej w roku 2050? (broszura-nLTS.pdf; pine.org.pl).
Kozłowska M. 2022. Potencjał Dolnego Śląska w dążeniu do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis, 11(2): 111-111.
Miao J.T., Phelps N. 2019. Smart City Report 1: The evolution of smart city: case studies of Barcelona, Spain and Helsinki, Finland. Smart-City-Report-revised_European-case-studies.pdf (unimelb.edu.au).
Mora L., Bolici R. 2017. How to become a smart city: Learning from Amsterdam. [W:] Smart and Sustainable Planning for Cities and Regions. Springer International Publishing, s. 251-266. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-44899-2_15
Nazarov A., Tovmasyan N., Kovtun D. 2021. Smart City Technology: Ecological Sustainability. E3S Web of Conferences, 295. DOI: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202129501032
Open Cities. 2024. Barcelona Urban Lab. Homepage – City Lab Barcelona (citylabbcn.org).
Paprocki W., Gajewski J.M. 2020. Polityka klimatyczna i jej realizacja w pierwszej połowie XXI wieku. Centrum Myśli Strategicznych, Sopot. Klimat_internet-zmniejszony.pdf (fundacjacms.pl).
Parlament Europejski. 2023. Czym jest neutralność emisyjna i jak możemy ją osiągnąć do 2050 r.? Czym jest neutralność emisyjna i jak możemy ją osiągnąć do 2050 r.? | Tematy | Parlament Europejski (europa.eu).
Pięta-Kanurska M. 2017. Wehikuły rozwoju współczesnych miast. Wyzwania dla Wrocławia. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 177: 182-202.
Pięta-Kanurska M. 2019. Smart city a rozwój inkluzywny. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, PAN, 273/274: 59-70.
Pięta-Kanurska M. 2020. How to Understand, Formulate and Take Decisions when Managing Wicked Problems (https://wir.ue.wroc.pl/info/article/WUT099d9a578f404682b463ce53f7864868/).
Pięta-Kanurska M. 2023. Development of Green Infrastructure as a Trend in Climate Transformation-Challenges For Polish Cities. Economics and Environment, 87(4). DOI: https://doi.org/10.34659/eis.2023.87.4.562
Piziak B., Bień M. 2023. Guide to good Urban Lab ideas. Institute of Urban and Regional Development ( http://www.irmir.pl ).
Piziak B., Bień M., Jarczewski W., Ner K. 2023. Exploring Urban (Living) Labs: A Model Tailored for Central and Eastern Europe’s Context. Sustainability (Switzerland), 15(16). DOI: https://doi.org/10.3390/su151612556
Piziak B. i in. 2022. How we made the urban lab: conclusions and recommendations from the pilot implementation in Gdynia and Rzeszów. Instytut Rozwoju Miast i Regionów.
Prawelska-Skrzypek G., Blecharczyk W. 2022. Inteligentne i zrównoważone miasta w teorii i praktyce zarządzania. DOI: https://doi.org/10.33223/smartcity/22/1
Philips S.D., Laforest R., Graham A. 2010. From shopping to social innovation: getting public financing right in Canada. Policy and Society, 29: 189-199. DOI: https://doi.org/10.1016/j.polsoc.2010.06.001
Public version – New Amsterdam Climate – Roadmap Amsterdam Climate Neutral 2050 – March 2020. 2050.
Quak H., Lindholm M., Tavasszy L., Browne M. 2016. From Freight Partnerships to City Logistics Living Labs – Giving Meaning to the Elusive Concept of Living Labs. Transportation Research Procedia, 12: 461-473. DOI: https://doi.org/10.1016/j.trpro.2016.02.080
Rahmawan-Huizenga S., Ivanova D. 2022. The Urban Lab: Imaginative Work in the City. International Journal of Urban and Regional Research, 542-557. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-2427.13123
Rzeźnik G., Wszoła K., Jakubik Z., Gołdys A. 2023. W kierunku neutralności klimatycznej.
Scholl C., Kemp R. 2016. City labs as vehicles for innovation in urban planning processes. Urban Planning, 1(4): 89-102. DOI: https://doi.org/10.17645/up.v1i4.749
Smith A., Martín P.P. 2021. Going Beyond the Smart City? Implementing Technopolitical Platforms for Urban Democracy in Madrid and Barcelona. Journal of Urban Technology, 28(1-2): 311-330. DOI: https://doi.org/10.1080/10630732.2020.1786337
Somayya M., Ramaswamy R. 2016. Amsterdam Smart City (ASC): fishing village to sustainable city. The Sustainable City, 11, 1: 831-842. DOI: https://doi.org/10.2495/SC160681
Steen, K., van Bueren E. 2017. Urban Living Labs. Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions. Deft Univerisity of Technology.
Strategia na rzecz neutralności klimatycznej Wielkopolska Wschodnia 2040. 2021. 1_SNK_11_03_2021.pdf (arrtransformacja.org.pl).
UE. 2020 (https://ec.europa.eu/energy/topics/energy-strategy/clean-energy-all-europeans_en).
Urban Labs Worldwide: Transformative Practices in Urban Planning. 2020 (Urban-Labs- worldwide.pdf).
Voytenko Y., Mccormick K., Evans J., Schliwa G. 2016. Urban Living Labs for Sustainability and Low Carbon Cities in Europe: Towards a research agenda. Journal of Cleaner Production, 123: 45-54 (http://www.lu.se). DOI: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.08.053
Wróbel S., Wiśniewska W. 2021. Urban lab jako miejska platforma do zarządzania innowacjami. Management and Quality – Zarządzanie i Jakość, 3, 3. Wrobel-Wisniewska.pdf ( https://www.zij.edu.pl ).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Małgorzata Pięta-Kanurska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.