Słowa kluczowe
miejska wyspa ciepła
efekt chłodzący
tereny zieleni
temperatura powierzchni terenu
Jak cytować
Abstrakt
Celem niniejszych badań jest wskazanie uniwersalnej metody oceny wpływu terenów zieleni na termikę otoczenia z wykorzystaniem zdjęć satelitarnych. Przeprowadzono pilotażowe badania dla dwóch miast: Poznania i Wrocławia. Wykorzystano publicznie dostępne sceny satelitarne Landsat 8–9 oraz dane projektu Copernicus, stąd wypracowana i przyjęta w badaniach dwóch miast metodyka pozwala na rozszerzenie badań na inne miasta, także poza Polską. Badania wykazały, że rozpiętość temperatury powierzchni ziemi wynikającej z pokrycia terenu wynosi około 11°C oraz że tereny zieleni odgrywają bardzo istotną rolę w chłodzeniu otoczenia parków. W Poznaniu średnie temperatury w buforze 0–100 m były o 0,6°C niższe niż w buforze 100–200 m, we Wrocławiu różnica ta wynosiła 0,7°C. Na temperaturę w buforze 0–100 m wpływ miał indeks wegetacji dla parków (NDVI) i wysokość budynków, a w przypadku bufora 100–200 wokół parku – także uszczelnienie powierzchni.
Bibliografia
Abbas A. 2019. The Impact of Land Use and Land Cover Change on Land Surface Temperature Using Geospatial Techniques in Sokoto North Local Government Area of Sokoto State, Nigeria. International Journal for Research in Applied Science and Engineering Technology, 7(5): 1286-1293. DOI: https://doi.org/10.22214/ijraset.2019.5214
Aram F., García E.H., Solgi E., Mansournia S. 2019. Urban green space cooling effect in cities. Heliyon, 5(4): e01339. DOI: https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2019.e01339
Avdan U., Jovanovska G. 2016. Algorithm for Automated Mapping of Land Surface Temperature Using LANDSAT 8 Satellite Data. J. Sens., 1480307. DOI: https://doi.org/10.1155/2016/1480307
Bao T., Li X., Zhang J., Zhang Y., Tian S. 2016. Assessing the distribution of urban green spaces and its anisotropic cooling distance on urban heat island pattern in Baotou, China. ISPRS International Journal of Geo-Information, 5(2): 12. DOI: https://doi.org/10.3390/ijgi5020012
Bhat S., Santhosh K. 2021. A method for fault tolerant localization of heterogeneous wireless sensor networks. IEEE Access, 9: 37054-37063. DOI: https://doi.org/10.1109/ACCESS.2021.3063160
Blachowski J., Hajnrych M. 2021. Assessing the cooling effect of four urban parks of different sizes in a temperate continental climate zone: Wroclaw (Poland). Forests, 12(8): 1136. DOI: https://doi.org/10.3390/f12081136
Bowler D.E., Buyung-Ali L., Knight T.M., Pullin A.S. 2010. Urban greening to cool towns and cities: A systematic review of the empirical evidence. Landscape and Urban Planning, 97(3): 147-155. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2010.05.006
Ca V.T., Asaeda T., Abu E.M. 1998. Reductions in air conditioning energy caused by a nearby park. Energy and Buildings, 29(1): 83-92. DOI: https://doi.org/10.1016/S0378-7788(98)00032-2
Cai X. 2023. Cooling island effect in urban parks from the perspective of internal park landscape. Humanities and Social Sciences Communications, 10(1). DOI: https://doi.org/10.1057/s41599-023-02209-5
Chen A., Yao X., Sun R., Chen L. 2014. Effect of urban green patterns on surface urban cool islands and its seasonal variations. Urban Forestry & Urban Greening, 13(4): 646-654. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ufug.2014.07.006
Chen J., Yang S., Li H., Zhang B., Lv J. 2013. Research on geographical environment unit division based on the method of natural breaks (Jenks). The International Archives of the Photogrammetry Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XL-4/W3: 47-50. DOI: https://doi.org/10.5194/isprsarchives-XL-4-W3-47-2013
Doick K.J., Peace A., Hutchings T.R. 2014. The role of one large greenspace in mitigating London’s nocturnal urban heat island. Science of the Total Environment, 493: 662-671. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2014.06.048
Du C., Ren H., Qin Q., Meng J., Zhao S. 2015. A Practical Split-Window Algorithm for Estimating Land Surface Temperature from Landsat 8 Data. Remote Sens., 7: 647-665. DOI: https://doi.org/10.3390/rs70100647
Dubicki A., Dubicka M., Szymanowski M. 2002. Klimat Wrocławia. Informator o Stanie Środowiska Wrocławia 2002: 9-25.
Fortuniak K. 2003. Miejska wyspa ciepła: podstawy energetyczne, studia eksperymentalne, modele numeryczne i statystyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Givoni B. 1991. Impact of planted areas on urban environmental quality: a review. Atmospheric Environment. Part B. Urban Atmosphere, 25(3): 289-299. DOI: https://doi.org/10.1016/0957-1272(91)90001-U
Hamada S., Ohta T. 2010. Seasonal variations in the cooling effect of urban green areas on surrounding urban areas. Urban Forestry & Urban Greening, 9(1): 15-24. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ufug.2009.10.002
Han Q., Nan X., Wang H., Hu Y., Bao Z., Yan H. 2023. Optimizing the surrounding building configuration to improve the cooling ability of urban parks on surrounding neighborhoods. Atmosphere, 14(6): 914. DOI: https://doi.org/10.3390/atmos14060914
IMGW. 2022. Rocznik Meteorologiczny. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Warszawa.
IPCC. 2017. Meeting Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change Expert Meeting on Mitigation, Sustainability and Climate Stabilization Scenarios. IPCC Working Group III Technical Support Unit, Imperial College London, London, the United Kingdom.
Jaganmohan M., Knapp S., Buchmann C., Schwarz N. 2016. The bigger, the better? The influence of urban green space design on cooling effects for residential areas. Journal of Environmental Quality, 45(1): 134-145. DOI: https://doi.org/10.2134/jeq2015.01.0062
Jamei E., Rajagopalan P., Seyedmahmoudian M., Jamei Y. 2016. Review on the impact of urban geometry and pedestrian level greening on outdoor thermal comfort. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 54: 1002-1017. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rser.2015.10.104
Khan F., Das B., Mishra R., Patel B. 2021. Analysis of land use land cover changes with land surface temperature using spatial-temporal data for Nagpur city, India. Journal of Landscape Ecology, 14(3): 52-64. DOI: https://doi.org/10.2478/jlecol-2021-0017
Kleerekoper L., van Esch M., Salcedo T.B. 2012. How to make a city climate-proof, addressing the urban heat island effect. Resources, Conservation and Recycling, 64: 30-38. DOI: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2011.06.004
Kraemer R., Kabisch N. 2022. Parks under stress: air temperature regulation of urban green spaces under conditions of drought and summer heat. Frontiers in Environmental Science, 10. DOI: https://doi.org/10.3389/fenvs.2022.849965
Landsberg H.E. 1981. The Urban Climate. Academic Press, New York.
Li H., Harvey J., Kendall A. 2013a. Field measurement of albedo for different land cover materials and effects on thermal performance. Building and Environment, 59: 536-546. DOI: https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2012.10.014
Li Z.-L., Tang B.-H., Wu H., Ren H., Yan G., Wan Z., Trigo I.F., Sobrino J.A. 2013b. Satellite-Derived Land Surface Temperature: Current Status and Perspectives. Remote Sensing of Environment, 131: 14-37. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rse.2012.12.008
Liu S., Su H., Zhang R., Tian J., Wang W. 2016. Estimating the Surface Air Temperature by Remote Sensing in Northwest China Using an Improved Advection-Energy Balance for Air Temperature Model. Adv. Meteorol., 2016: 1-11. DOI: https://doi.org/10.1155/2016/4294219
Liu W., Zhao H., Sun S., Xu X., Huang T., Zhu J. 2022. Green Space Cooling Effect and Contribution to Mitigate Heat Island Effect of Surrounding Communities in Beijing Metropolitan Area. Frontiers in Public Health, 10. DOI: https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.870403
Lupa P. 2020. Wpływ zielonej infrastruktury na warunki termiczne miast północnej Wielkopolski oraz jej miejsce w lokalnej polityce klimatycznej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 52: 219-233. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2020.52.13
Łowicki D. 2019. Landscape pattern as an indicator of urban air pollution of particulate matter in Poland. Ecological Indicators, 97: 17-24. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2018.09.050
Majkowska A., Kolendowicz L., Półrolniczak M., Hauke J., Czarnecki B. 2017. The urban heat island in the city of Poznań as derived from Landsat 5 TM. Theor. Appl. Climatol., 128: 769-783. DOI: https://doi.org/10.1007/s00704-016-1737-6
Ng E., Ren C. 2018. China’s adaptation to climate & urban climatic changes: A critical review. Urban Climate, 23: 352-372. DOI: https://doi.org/10.1016/j.uclim.2017.07.006
Oke T.R. 1983. Bibliography of urban climate, 1977-1980. WCP, 45. World Meteorological Organization, Geneva.
Oke T.R. 1989. The micrometeorology of the urban forest. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. B, Biological Sciences, 324(1223): 335-349. DOI: https://doi.org/10.1098/rstb.1989.0051
Petralli M., Massetti L., Orlandini S. 2009. Air temperature distribution in an urban park: Differences between open-field and below a canopy. [W:] The seventh international conference on urban climate). IAUC-International Association for Urban Climate, s. 1-32.
Program ochrony środowiska dla miasta Poznania do roku 2030. Załącznik nr 1 do Uchwały nr XCIV/1817/VIII/2023 Rady Miasta Poznania z dnia 5 grudnia 2023.
Raszeja E., Gałecka-Drozda A. 2015. Współczesna interpretacja idei poznańskiego systemu zieleni miejskiej w kontekście strategii miasta zrównoważonego. Studia Miejskie, 19: 75-86.
Romanello M. i in. 2023. The 2023 report of the Lancet Countdown on health and climate change: the imperative for a health-centred response in a world facing irreversible harms. The Lancet, 402(10419): 2346-2394. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(23)01859-7
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia. Załącznik nr 1 do Uchwały nr L/1177/18 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 11 stycznia 2018 r.
Taleghani M. 2018. Outdoor thermal comfort by different heat mitigation strategies – A review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 81: 2011-2018. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.06.010
Tu H., Min B., Li Z., Li X., You Q. 2022. The mitigation effect of park landscape on thermal environment in Shanghai city based on remote sensing retrieval method. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(5): 2949. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph19052949
Urbański P., Krzyżaniak M., Rydzewska A. 2009. Zieleń Poznania i innych miast w Polsce. Nauka Przyroda Technologie, 3(1): 44.
USGS (https://www.usgs.gov/core-science-systems/nli/landsat/using-usgs-landsat-level-1-data-product; dostęp: 10.06.2023).
Walkowska A., Półrolniczak M., Kolendowicz L. 2022. Dynamika zmian sumy i struktury opadów w Wielkopolsce w latach 1981-2020. Badania Fizjograficzne, A, 13(73): 207-226. DOI: https://doi.org/10.14746/bfg.2022.13.12
Wang J., Banzhaf E. 2018. Towards a better understanding of Green Infrastructure: A critical review. Ecological Indicators, 85: 758-772. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2017.09.018
Woś A. 2010. Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Xie Q., Li J. 2020. Detecting the cool island effect of urban parks in Wuhan: a city on rivers. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1): 132. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph18010132
Yan L., Jia W., Zhao S. 2021. The Cooling Effect of Urban Green Spaces in Metacities: A Case Study of Beijing, China’s Capital. Remote Sensing, 13(22): 4601. DOI: https://doi.org/10.3390/rs13224601
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Damian Łowicki, Edyta Kuklińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.