Słowa kluczowe
społeczność lokalna
instytucjonalizacja
tożsamość
współpraca metropolitalna
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza ścieżek powstawania współpracy metropolitalnej oraz charakterystyka jej głównych aktorów. Analizy obejmują 7 obszarów metropolitalnych i opisują 14 różnych form dialogu i współpracy metropolitalnej. Wyniki pozyskano w ramach szerszego projektu MECOG-CE – „Strengthening metropolitan cooperation and governance in central Europe” finansowanego przez Interreg-CE (2023–2026). Zastosowano narzędzie w postaci macierzy do identyfikacji najlepszych praktyk wzmacniających współpracę metropolitalną. Wyniki wskazują, że istnieją trzy główne formy współpracy i dialogu: formalne struktury w ramach krajowych regulacji prawnych, stowarzyszenia i porozumienia instytucjonalne oraz spontaniczne inicjatywy bez wyraźnych granic. Rezultaty pozwalają zauważyć różnorodność aktorów biorących udział we współpracy metropolitalnej przy jednoczesnym zaangażowaniu mieszkańców.
Finansowanie
Projekt MECOG-CE – „Strengthening metropolitan cooperation and governance in central Europe” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg Europa Środkowa 2021–2027 oraz ze środków polskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu pn. Projekty Międzynarodowe Współfinansowane.”
Bibliografia
Allmendinger P., Haughton G., Knieling J., Othengrafen F. (red.) 2015. Soft Spaces in Europe: Re-negotiating Governance, Boundaries and Borders. Routledge, Oxon, UK. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315768403
Bierwiaczonek K., Pyka R., Gawron G., Suchacka M. 2020. Innovation places: theoretical and methodological remarks for analysing metropolitan creativity and innovations. Creativity Studies, 13(2): 532-551. Bojar M., Machnik-Słomka J. 2014. Model potrójnej i poczwórnej helisy w budowaniu współpracy sieciowej dla rozwoju innowacyjnych projektów regionalnych. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 76/1923 DOI: https://doi.org/10.3846/cs.2020.11992
Bosker M., Park J., Roberts M. 2018. Definition Matters: Metropolitan Areas and Agglomeration. Policy Research Working Paper, 8641. Social, Urban, Rural and Resilience Global Practice, November 2018 (https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/30847/WPS8641.pdf). DOI: https://doi.org/10.1596/1813-9450-8641
Bradecki T., Kafka K., Ludwig J., Mól B. (red.) 2023. Modele struktury Metropolii GZM. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice (https://infogzm.metropoliagzm.pl/wp-content/uploads/2023/08/modele_struktury_metropolii_gzm.pdf).
Carayannis E.G., Barth T.D., Campbell D.F. 2012. The Quintuple Helix innovation model: Global warming as a challenge and driver for innovation. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 1(1), 1-12. DOI: https://doi.org/10.1186/2192-5372-1-2
Danielewicz J. 2024. Integrated management of development in Functional Urban Areas. The case of metropolitan areas in Slovenia. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 18(68): 51-67. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.68.05
EUROSTAT Methodology (n.y.) Metropolitan regions Methodology (https://ec.europa.eu/eurostat/web/metropolitan-regions/methodology).
Etzkowitz H., Leydesdorff L. 2001. The triple helix – university – industry – government relations: A laboratory for knowledge-based economy development. European Association for the Study of Science and Technology Review, 14.
Gąsior-Niemiec A. 2009. Polskie regiony (1999-2009) – studium z perspektywy socjologii pragmatycznej. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Rzeszów-Warszawa.
Gerőházi É., Tosics I. 2018. Addressing Metropolitan Challenges for the Barcelona Metropolitan Area. Lessons from five European metropolitan areas: Amsterdam, Copenhagen, Greater Manchester, Stuttgart and Zürich
(http://mri.hu/wp-content/uploads/2018/07/metropolitan-areas-Barcelona-MRI-study-final-1806.pdf).
Kożuch B. 2017. Problematyka tożsamości metropolitalnej w zarządzaniu terytorialnym metropolią Kraków. Zarządzanie Publiczne, 1(37). DOI: https://doi.org/10.4467/20843968ZP.16.006.6502
Malicka-Skrzek S. 2024. Funkcjonowanie urban labów w polskich miastach – perspektywa wykorzystania koncepcji jako narzędzia z zakresu zarządzania przestrzenią. Builder, 325(8): 2-7. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.6637
Mikuła Ł. 2023. Creating planning visions for fragmented postsocialist city-regions. Regional Studies, 57(4): 670-684. DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2022.2051469
Mikuła Ł., Pyka R., Czornik M., Thimonier-Rouzet E. 2024. Emerging Metropolitan Spaces in Poland and France: Co-creation of New Territorialities Through Institutional Dialogue and Soft Planning. Urban Affairs Review, 60(6). DOI: https://doi.org/10.1177/10780874241228551
Neuve-Église Z. 2019. W stronę przestrzeni przeżywanej. Przyczynek do badania dyskursu o Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Media i Społeczeństwo, 11(2): 73-88.
Neuve-Église Z. 2024. Idea metropolii jako dobra wspólnego w dyskursie prasy lokalnej – perspektywy i postulaty. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. DOI: https://doi.org/10.31743/znkul.17367
Neuve-Église Z. 2023. Od metropolii podzielonej do metropolii zjednoczonej – kształtowanie się tożsamości instytucji metropolitalnego zarządzania w kontekście relacji miast górnośląskiego obszaru metropolitalnego. Człowiek i Społeczeństwo, 55: 57-75. DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2023.55.4
Pyka R. 2014. Metropolizacja a lokalne governance. Globalne wyzwania państwa narodowego na przykładzie V Republiki Francuskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Pyka R., Bierwiaczonek K., Neuve-Église Z., Suchacka Z. 2024. Report on metropolitan governance systems and existing tools/best practices at partner MAs for enhancing metropolitan cooperation (https://www.interreg-central.eu/wp-content/uploads/2024/03/Report-on-metropolitan-governance-systems-and-existing-toolsbest-practices-at-partners-MAs-for-enhancing-metropolitan-cooperation-1.pdf).
Pyka R., Bierwiaczonek K., Neuve-Église Z., Suchacka Z. 2024. Załącznik nr 2 do matrycy. [W:] Report on metropolitan governance systems and existing tools/best practices at partner MAs for enhancing metropolitan cooperation (https://www.interreg-central.eu/wp-content/uploads/2024/03/Appendix-2_Template-Matrix_D.1.2.1.pdf).
Romanowski R. 2017. Znaczenie modelu poczwórnej helisy w rozwoju lokalnym. Marketing i Rynek, 10: 545-557 (https://www.pwe.com.pl/files/1276809751/file/MARKETING_I_RYNEK_CD_10_2017.pdf).
Rychard A. 2014. Oczekiwania i aspiracje społeczne a zmiany w polityce i gospodarce: czy zawsze rozdźwięk? Wstępne refleksje. [W:] J. Kleer, E. Mączyńska, J.J. Michałek, J. Niżnik (red.), Kryzysy systemowe. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, Komitet „Prognoz Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Skica T., Rodzinka J., Ociepa-Kicińska E., Czyżycki R., Sauka A. 2024. Comparing municipal entrepreneurship support: Insights from Polish and Latvian municipalities. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 18(68): 173-193. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.68.12
Suchacka M. 2014. Transformacja regionu przemysłowego w kierunku regionu wiedzy. Studium socjologiczne województwa śląskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Stryjakiewicz T. 2007. Orientacja instytucjonalna w geografii ekonomicznej i jej znaczenie w analizie procesów transformacji struktur przestrzennych. [W:] J. Lach, M. Borowiec, T. Rachwał (red.), Procesy transformacji społeczno-ekonomicznych i przyrodniczych struktur przestrzennych. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Tomàs M. 2020. Metropolitan Revolution or Metropolitan Evolution? The (Dis)continuities in Metropolitan Institutional Reforms. [W:] K. Zimmermann, D. Galland, J. Harrison (red.), Metropolitan Regions, Planning and Governance. Springer, Cham. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-25632-6_2
Vallbé J.J., Magre J., Tomàs M. 2018. Being metropolitan: The effects of individual and contextual factors on shaping metropolitan identity. Journal of Urban Affairs, 40 (1): 13-30. DOI: https://doi.org/10.1111/juaf.12243
Verband Region Stuttgart VRS (https://www.region-stuttgart.org/).
Zakrzewska-Półtorak A. 2024. Atrakcyjność do zamieszkania miast na prawach powiatu w Polsce przed pandemią COVID-19 i po – perspektywa lokalnych rynków pracy i rynków nieruchomości mieszkaniowych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 17(70): 63-79. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.70s.06
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Małgorzata Suchacka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.