Abstract
The aim of this article is to analyze the spatial differentiation of extreme, relative, and statutory poverty across voivodeships in Poland. The study utilizes spatial autocorrelation methods at both global and local scales. Based on data from the Local Data Bank (BDL), an analysis was conducted, confirming the existence of spatial dependencies in the studied phenomenon. The analysis identified clusters of voivodeships with similar poverty levels as well as regions that significantly differ from their neighboring areas. A statistically significant positive autocorrelation was observed for all poverty categories, suggesting the presence of spatial clusters characterized by similar levels of poverty indicators. Using the local Moran’s statistic, a statistically significant area of high poverty incidence was identified, encompassing the Podkarpackie voivodeship, and in the case of relative and statutory poverty, also the Lubelskie voivodeship. Furthermore, the study identified voivodeships exhibiting atypical spatial patterns: the Wielkopolskie voivodeship, where the analyzed phenomenon exhibited significantly higher levels compared to surrounding areas, and the Mazowieckie voivodeship, where poverty levels were notably lower than in neighboring regions. The obtained results provide a basis for conducting in-depth analyses of the factors influencing the regional distribution of poverty. Moreover, they may serve as a foundation for the development of social policies aimed at poverty reduction, particularly in region exhibiting its highest concentration.
References
Anselin L. 1995. Local Indicators of Spatial Association – LISA. Geographical Analysis, 27. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1538-4632.1995.tb00338.x
Atkinson T., Cantillon B., Marlier E., Nolan B. 2002. Social Indicators: The EU and Social Inclusion. Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/0199253498.001.0001
BDL (Bank Danych Lokalnych) 2025 (https://bdl.stat.gov.pl/; dostęp: 24.02.2025).
Brzeziński M., Najsztub M. 2017. The Impact of „Family 500+” Programme on Household Incomes, Poverty and Inequality. Polityka Społeczna, 1(13): 16-24.
Ciura G. 1997. Definicje ubóstwa i metody jego pomiaru. Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa, s. 2.
Cliff A.D., Ord J.K. 1973. Spatial autocorrelation. Pion, London.
Deniszczuk L., Sajkiewicz B. 1997. Kategoria minimum socjalnego. [W:] S. Golinowska (red.), Polska bieda II. Kryteria – Ocena – Przeciwdziałanie. IPiSS, Warszawa.
Giełda M. 2014. Prekarność a ubóstwo. [W:] J. Blicharz, L. Klat-Wertelecka, E. Rutkowska-Tomaszewska (red.), Ubóstwo w Polsce. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 13-29.
Golinowska S. 2001. O funkcjach i znaczeniu minimum socjalnego. Polityka Społeczna, nr 11-12: 8.
Golinowska S. 2018. O polskiej biedzie w latach 1990-2015. Definicje, miary i wyniki. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
GUS (Główny Urząd Statystyczny) 2020. Wstępne szacunki produktu krajowego brutto w przekroju regionów w 2019 roku (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/rachunki-regionalne/wstepne-szacunki-produktu-krajowego-brutto-w-przekroju-regionow-w-2019-roku,8,3.html; dostęp: 27.02.2025).
GUS (Główny Urząd Statystyczny) 2021. Ubóstwo w Polsce w latach 2019 i 2020 (https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5487/1/10/1/ubostwo_w_polsce_w_latach_2019_i_2020_2.pdf; dostęp: 26.02.2025).
GUS (Główny Urząd Statystyczny) 2023. Dochody i warunki życia ludności Polski. Raport z badania EU-SILC 2022. (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/dochody-i-warunki-zycia-ludnosci-polski-raport-z-badania-eu-silc-2022,6,16.html; dostęp: 23.02.2025).
GUS (Główny Urząd Statystyczny) 2024a. Zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w 2023 r. (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/zasieg-ubostwa-ekonomiczneg o-w-polsce-w-2023-roku,14,11.html; dostęp: 23.02.2025).
GUS (Główny Urząd Statystyczny) 2024b. Sytuacja gospodarstw domowych w 2023 r. w świetle badania budżetów gospodarstw domowych (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/sytuacja-gospodarstw-domowych-w-2023-r-w-swietle-badania-budzetow-gospodarstw-domowych,3,23.html; dostęp 27.02.2025).
IPiSS (Instytut Pracy i Spraw Socjalnych). O minimum socjalnym i minimum egzystencji (https://www.ipiss.com.pl/pion-badawczy-polityki-spolecznej/o-minimum-socjalnym-i-minimum-egzystencji/; dostęp: 23.02.2025).
Jakóbczak E. 2010. Ubóstwo jako kwestia społeczna w gospodarce transformującej się – przykład Polski. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 129: 2848.
Jewczak M., Korczak K. 2020. Poverty and Health State in Poland: Evidence From Regional Perspective. Problemy Zarządzania (Management Issues), 18(3): 49-66.
Kalbarczyk M., Mistra R., Morawski L. 2024. Ubóstwo subiektywne i relatywne w krajach środkowoeuropejskich – według grup wiekowych. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 78 (2): 5-19. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.2.1
Karpińska L., Śmiech S., Gouveia J.P., Palma P. 2021. Mapping Regional Vulnerability to Energy Poverty in Poland. Sustainability, 13: 10694. DOI: https://doi.org/10.3390/su131910694
Kołodziejczak A., Kossowski T. 2016. Wykorzystanie metody autokorelacji przestrzennej do analizy ubóstwa na obszarach wiejskich. Wiadomości Statystyczne, The Polish Statistician, 61 (10): 22-32. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1107
Kopczewska K. 2020. Przestrzenne metody ilościowe w R: statystyka, ekonometria, uczenie maszynowe, analiza danych. CeDeWu, Warszawa.
Kossowski T. 2009. Metody i modele ekonometrii przestrzennej. [W:] Z. Zwoliński (red.), GIS platforma integracyjna geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 145-165.
Kucharska P. 2020. Ocena skuteczności programu „Rodzina 500+” w zakresie ograniczenia ubóstwa i zwiększenia dzietności w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 5(989): 83-100. DOI: https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2020.0989.0505
Kurowski P. 2002. Koszyki minimum socjalnego i minimum egzystencji – dotychczasowe podejście. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa: 1-3.
Kurowski P., Sowa-Kofta A., Broda-Wysocki P. 2024. Wartość i struktura Progu Interwencji Socjalnej. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
Mikula A. 2011. Poziom ubóstwa w Polsce w ujęciu regionalnym. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 13(3).
Panek T. 2007. Ubóstwo i nierówności. [W:] T. Panek (red.), Statystyka społeczna. PWE, Warszawa.
Panek T. 2008. Ubóstwo i nierówności: dylematy pomiaru (https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/POZ_Ubostwo_i_nierownosci-dylematy_pomiaru.pdf; dostęp 22.02.2025).
Piasecki T., Szukiełojć-Bieńkuńska A. 2019. Subiektywne linie ubóstwa. Propozycje metodologiczne związane z wykorzystaniem danych z badania EU-SILC. Główny Urząd Statystyczny, Łódź.
Pietrzykowski R. 2011. Wykorzystanie metod statystycznej analizy przestrzennej w badaniach ekonomicznych. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 4: 110.
Raczkowska M. 2006. Minimum socjalne i minimum egzystencji – wzorce warunków bytu ludności żyjącej w sferze ubóstwa. Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 58: 63-73. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 7 października 2005 r. w sprawie progu interwencji socjalnej (Dz.U. z 2005 r. nr 211, poz. 1762, pkt 3.2-3.3). DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2006.58.5
Suchecki B. 2010. Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych. C.H. Beck, Warszawa.
Tobler W. 1970. A Computer Model Simulating Urban Growth in Detroit Region. Economic Geography, 46(2). DOI: https://doi.org/10.2307/143141
Wojnowski J. (red.) 2005. Wielka encyklopedia PWN. T. 28. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 221.
Zabielska M. 2007. Ubóstwo, a procesy marginalizacji społecznej. Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 5-6.
License
Copyright (c) 2025 Mateusz Hałka

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
