Keywords
education level
Wielkopolska Province
farms
agricultural education
How to Cite
Abstract
The aim of the article is to analyze the level and type of education of farm managers in Wielkopolska Province, related changes and spatial differences. The paper deals with the following research questions: Does general or agricultural education prevail among farm managers? Is the rate of change in the level of farm managers’ agricultural education faster than the level of general education? Is there a relationship between the level of agricultural education of farm managers and natural conditions and non-natural factors? The research was conducted at the province level and by county, on the basis of published and unpublished materials made available by Statistics Poland. Owing to the availability of educational data, the study was carried out among those in charge of agricultural holdings. Use was made of aggregated data by residence of a farm user. The analysis covers the years 2010 and 2020, in which agricultural censuses were conducted and from which the most complete data on the level of education of the agricultural population are drawn. The study adopted indicator, relationship analysis and cartographic methods. The study has shown that not only does a higher percentage of farm managers have general education, but there was also an increase in their share between 2010 and 2020. The opposite trend has been noted for agricultural education, but its structure has improved. The trends observed on a provincial scale are spatially different. What was observed was the influence of natural conditions on spatial differences in the level of farm managers’ education. In contrast to the areas with unfavorable natural conditions, the areas with favorable ones are characterized by a significantly higher level of general and agricultural education of farm managers and a decrease in the share of those who have completed an agricultural course. Furthermore, a higher level of general and agricultural education of farm managers and a higher increase in the proportion of managers with higher agricultural and secondary agricultural education was recorded in the lands of the former Prussian partition. Significant disparities were found when evaluating spatial conditions. The land counties were characterized by a high share of farm managers with agricultural education, a much smaller decrease in it during the decade under study, and a marked increase in the number of those with secondary education. The results of the study may be useful in delineating rural development strategies at province and county levels.
References
Babuchowska K., Marks-Bielska R. 2015. Rola czynnika ludzkiego w unowocześnianiu Polskiego rolnictwa na przykładzie producentów mleka. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-oeconomica, 20: 45-57. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.20.03
Bisaga A. 2006. Wpływ procesów integracji z UE na kapitał ludzki w rolnictwie. [W:] Kapitał ludzki jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego. Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 33-45.
Bórawski P. 2010. Wykształcenie rolników a sytuacja ekonomiczna gospodarstw posiadających alternatywne dochody. Problemy Rolnictwa Światowego, 2: 5-11. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2010.10.2.14
Czapiewski K., Janc K. 2008. Zróżnicowanie przestrzenne poziomu wykształcenia ludności wiejskiej i rolniczej. 79, 4: 333-354.
Faber A., Pudełko R., Filipiak K., Borzęcka-Walker M., Borek R., Jadczyszyn J., Kozyra J., Mizak K., Świtaj Ł. 2010. Ocena stopnia zrównoważenia rolnictwa w Polsce w różnych skalach przestrzennych. Studia i Raporty IUNG – PIB, 20: 9-27.
Gałczyńska B. 1988. Wykształcenie ludności zatrudnionej w rolnictwie indywidualnym w Polsce. Analiza przestrzenna. Przegląd Geograficzny, 60: 367-376.
Gałczyńska B. 1993. Zmiany poziomu wykształcenia ludności zatrudnionej w rolnictwie indywidualnym 1978-1988 (w ujęciu przestrzennym). IERiGŻ, Warszawa.
Gałczyńska B., Kulikowski R. 1986. Poziom wykształcenia zatrudnionych w rolnictwie indywidualnym a efekty produkcyjne. Przegląd Geograficzny, 58/4: 783-794.
Gołębiewska B., Klepacki B. 2001. Wykształcenie rolników jako forma różnicująca sytuację gospodarstw rolniczych. Zesz. Nauk. Uniwer. Rzeszowskiego, 7(42): 457-464.
Gwiaździńska-Goraj M., Rudnicki R. 2015a. Struktura wykształcenia rolniczego kierowników gospodarstw rolnych w Polsce: analiza czasowa i przestrzenna zjawiska. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 14/2: 7-19.
Gwiaździńska-Goraj M., Rudnicki R. 2015b. Stan i zmiany wykształcenia rolniczego kierowników gospodarstw rolnych w latach 2002-2010 w województwie kujawsko-pomorskim. Studia Obszarów Wiejskich, 40: 51-63. DOI: https://doi.org/10.7163/SOW.40.4
Halamska M. 2007. Agrarne, ekonomiczne i społeczne zróżnicowanie wsi. [W:] A. Kojder (red.), Jedna Polska. Dawne i nowe zróżnicowania społeczne. Wydawnictwo WAM PAN, Kraków.
Halamska M. 2013. Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Hamerska I., Roczkowska-Chmaj S. 2008. Wykształcenie i wiek rolników a wskaźnik postępu naukowo-technicznego. Inżynieria Rolnicza, 11(109): 75-82.
Harasim A., Matyka M., Kopiński J. 2017. Wiek i wykształcenie rolników oraz ich źródła informacji o innowacjach w rolnictwie. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 4: 18-26.
Janc K., Czapiewski K. 2016. Poziom wykształcenia rolników w Polsce – analiza czasowo-przestrzenna. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 263: 9-28.
Kaczmarek U. 2014. Pracujący w rolnictwie polskim w 2010 r. [W:] B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa. GUS, Warszawa, s. 72-113.
Kałuża H., Ginter A. 2015. Rola wiedzy i informacji w procesie dyfuzji ekoinnowacji w gospodarstwach rolniczych powiatu siedleckiego. Roczniki Naukowe SERiA, 17(3): 171-174.
Kamińska W. 2014. Przemiany struktury i poziomu wykształcenia ludności wiejskiej w Polsce w latach 2002-2011. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 156: 129-167.
Karwat-Woźniak B., Chmieliński P. 2006. Praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych. IERiGŻ, Warszawa.
Kiełbasa B. 2016. Education as a determinant of the implementation of innovation in agriculture in the light of empirical research. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(1): 111-116.
Klepacki B. 1996. Wpływ wieku rolników na zachowania produkcyjne w okresie transformacji systemowej w Polsce. Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 1: 79-90. DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.1996.1.8
Klepacki B. 2005a. Wykształcenie jako czynnik różnicujący zasoby, organizację i wyniki ekonomiczne gospodarstw rolniczych. Roczniki Naukowe SERiA, 7(1): 124-128.
Klepacki B. 2005b. Znaczenie wiedzy i wykształcenia w rozwoju rolnictwa. Zagadnienia Ekonomiczne, 2: 47-57.
Kmieć D. 2016. Uwarunkowania aktywności edukacyjnej ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 18(2): 149-153.
Kołoszko-Chomentowska Z. 2008a. Wykształcenie ludności rolniczej jako determinanta rozwoju rolnictwa. Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 67: 79-86. DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2008.67.70
Kołoszko-Chomentowska Z. 2008b. Kwestia czynnika ludzkiego w rolnictwie. Acta Scientiarum Polonorum, Oeconomia, 7(4): 87-95.
Leszczyńska M. 2005. Wykształcenie jako czynnik determinujący dochody ludności rolniczej. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 7: 99-109.
Małysz K. 1969. Wpływ wykształcenia użytkowników na wyniki ekonomiczne gospodarstw chłopskich. IER, Warszawa.
Marcysiak A., Marcysiak A. 2011. Wpływ cech jakościowych kapitału ludzkiego na wyniki ekonomiczne gospodarstw rolnych. Problemy Rolnictwa Światowego, 4: 129-137.
Marcysiak A., Szarek S. 2009. Oddziaływanie cech jakościowych kapitału ludzkiego na wyniki ekonomiczne gospodarstw rolniczych. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 11, l: 256-261. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2011.11.4.69
Mathijs E., Vranken L. 2000. Farm restructuring and efficiency in transition: Evidence from Bulgaria and Hungary. Selected Paper, American Agricultural Economics Association Annual Meeting, Tampa, Florida, 30 July-2 August 2000, s. 1-26.
Mickiewicz B. 2013. Tendencje zmian poziomu wykształcenia ludności rolniczej i sposobów kierowania gospodarstwem rolnym. Roczniki Naukowe SERIA, 15/4: 273-279.
Nowak A. 2009. Kwalifikacje rolników czynnikiem rozwoju gospodarstw rolnych. Acta Scientiarum Polonorum, Oeconomia, 8(3): 107-116.
Nowak A., Kijek T. 2016. The effect of human capital on labour productivity of farms in Poland. Studies in Agricultural Economics, 118: 16-21. DOI: https://doi.org/10.7896/j.1606
Nowak A., Kijek T. 2017. Wpływ wykształcenia kierownika na konkurencyjność gospodarstw rolnych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Problemy Rolnictwa Światowego, 17 (32), 1: 116-124. DOI: https://doi.org/10.22630/PRS.2017.17.1.11
Pilarski S. 1988. Wpływ kwalifikacji zawodowych rolników na organizację i ekonomikę gospodarstw indywidualnych. Wieś i Rolnictwo, 4: 170-184.
Polna M. 2025. Tendencje zmian poziomu wykształcenia kierowników gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2020. Czasopismo Geograficzne, 96(1): 105-126. DOI: https://doi.org/10.12657/czageo-96-05
Poniatowski J. 1985. Wykształcenie a zawód rolnika. LSW, Warszawa, s. 24.
Ratajczak K. 1963. Wykształcenie oraz kwalifikacje pracowników w państwowych gospodarstwach rolnych. Ruch Prawniczy i Ekonomiczny, 23(3): 21-226.
Rosner A. 2011. Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich a pożądane kierunki ich rozwoju. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 133.
Rudnicki R., Kluba M. 1993. Przestrzenne zróżnicowanie oraz zmiany poziomu wykształcenia użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych w makroregionie dolnej Wisły w latach 1978-1988. Acta Univ. Nic. Cop., Geografia, 25: 99-107.
Rudnicki R., Kluba M., Wiśniewski Ł. 2014. Zróżnicowanie regionalne rolnictwa a poziom absorpcji funduszy Wspólnej Polityki Rolnej. [W:] R. Rudnicki, M. Kluba (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej. T. 1. Rolnictwo i Wspólna Polityka Rolna. Wyd. Naukowe UMK, Toruń.
Rudnicki R. 2016. Rolnictwo Polski. Studium statystyczno-przestrzenne – lata 2002-2010. Wyd. Naukowe UMK, Toruń.
Sołowiej D. 1992. Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Stanny M. 2013. Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
Szafraniec K. 2006. Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. IRWiR PAN, Warszawa, s. 59-64.
Uliszak R. 2000. Poziom wykształcenia ludności rolniczej w gminach Polski południowo-wschodniej. Prace Geograficzne, 18/209: 47-62.
Wawrzyniak B. 2019. poziom wykształcenia rolniczego osób kierujących gospodarstwami rolnymi w krajach Unii Europejskiej. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 4: 94-106.
Wawrzyniak B. 2001. Luka edukacyjna barierą procesu integracji polskiej wsi i rolnictwa z Unią Europejską. Wieś i Rolnictwo, 3: 147.
Wawrzyniak B., Wojtasik B. 2004. Tendencje zmian poziomu wykształcenia ludności rolniczej. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 3: 137-147.
Wiatrak A.P. 2005. Kapitał ludzki w procesie zmian rolnictwa polskiego. [W:] Problemy rolnictwa światowego. T. 13. Mat. Konf. „Rolnictwo i gospodarka żywnościowa Polski w rok po akcesji do Unii Europejskiej”. Wyd. SGGW, Warszawa, s. 394-402.
Wołoszyn J. 2002. Ekonomiczna i społeczne determinanty rozwoju szkolnictwa rolniczego w Polsce. Wyd. SGGW, Warszawa.
Wołoszyn J. 2004. Wiedza istotnym zasobem w rolnictwie. Aktualne tendencje w międzynarodowych stosunkach gospodarczych w rolnictwie i gospodarce żywnościowej. Probl. Roln. Światowego, 12: 124-133.
Woś A. 1998. Wzrost gospodarczy i strategie rozwoju rolnictwa. Eseje, 2. IERiGŻ, Warszawa.
Wójcik G. 2011. Znaczenie i uwarunkowania innowacyjności obszarów wiejskich w Polsce. Wiadomości Zootechniczne, 49(1): 161-168.
Wyderko A. 1980. Poziom wykształcenia ogólnego i przygotowania zawodowego rolników. IER, Warszawa.
License
Copyright (c) 2025 Małgorzata Polna
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.