Słowa kluczowe
poziom wykształcenia
wykształcenie rolnicze
gospodarstwa rolne
województwo wielkopolskie
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest zbadanie poziomu i typu wykształcenia osób kierujących gospodarstwem rolnym w województwie wielkopolskim, ich zmian oraz zróżnicowania przestrzennego. Analiza obejmuje okres 2010–2020. Z badań wynika, że wzrósł odsetek kierowników gospodarstw posiadających wykształcenie ogólne oraz nastąpił spadek poziomu ich wykształcenia rolniczego. Stwierdzono, że struktura wykształcenia rolniczego poprawiła się – zwiększył się udział osób z wykształceniem wyższym i średnim. Trendy obserwowane w skali województwa są zróżnicowane przestrzennie. Wykazano, że zróżnicowanie przestrzenne poziomu wykształcenia rolniczego osób prowadzących gospodarstwa rolne jest rezultatem oddziaływania uwarunkowań przyrodniczych, historycznych i przestrzennych. Wyniki badań mogą być przydatne do wytyczania strategii rozwoju obszarów wiejskich na szczeblu wojewódzkim i powiatowym.
Bibliografia
Babuchowska K., Marks-Bielska R. 2015. Rola czynnika ludzkiego w unowocześnianiu Polskiego rolnictwa na przykładzie producentów mleka. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-oeconomica, 20: 45-57.
Bisaga A. 2006. Wpływ procesów integracji z UE na kapitał ludzki w rolnictwie. [W:] Kapitał ludzki jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego. Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 33-45.
Bórawski P. 2010. Wykształcenie rolników a sytuacja ekonomiczna gospodarstw posiadających alternatywne dochody. Problemy Rolnictwa Światowego, 2: 5-11.
Czapiewski K., Janc K. 2008. Zróżnicowanie przestrzenne poziomu wykształcenia ludności wiejskiej i rolniczej. 79, 4: 333-354.
Faber A., Pudełko R., Filipiak K., Borzęcka-Walker M., Borek R., Jadczyszyn J., Kozyra J., Mizak K., Świtaj Ł. 2010. Ocena stopnia zrównoważenia rolnictwa w Polsce w różnych skalach przestrzennych. Studia i Raporty IUNG – PIB, 20: 9-27.
Gałczyńska B. 1988. Wykształcenie ludności zatrudnionej w rolnictwie indywidualnym w Polsce. Analiza przestrzenna. Przegląd Geograficzny, 60: 367-376.
Gałczyńska B. 1993. Zmiany poziomu wykształcenia ludności zatrudnionej w rolnictwie indywidualnym 1978-1988 (w ujęciu przestrzennym). IERiGŻ, Warszawa.
Gałczyńska B., Kulikowski R. 1986. Poziom wykształcenia zatrudnionych w rolnictwie indywidualnym a efekty produkcyjne. Przegląd Geograficzny, 58/4: 783-794.
Gołębiewska B., Klepacki B. 2001. Wykształcenie rolników jako forma różnicująca sytuację gospodarstw rolniczych. Zesz. Nauk. Uniwer. Rzeszowskiego, 7(42): 457-464.
Gwiaździńska-Goraj M., Rudnicki R. 2015a. Struktura wykształcenia rolniczego kierowników gospodarstw rolnych w Polsce: analiza czasowa i przestrzenna zjawiska. Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum, 14/2: 7-19.
Gwiaździńska-Goraj M., Rudnicki R. 2015b. Stan i zmiany wykształcenia rolniczego kierowników gospodarstw rolnych w latach 2002-2010 w województwie kujawsko-pomorskim. Studia Obszarów Wiejskich, 40: 51-63.
Halamska M. 2007. Agrarne, ekonomiczne i społeczne zróżnicowanie wsi. [W:] A. Kojder (red.), Jedna Polska. Dawne i nowe zróżnicowania społeczne. Wydawnictwo WAM PAN, Kraków.
Halamska M. 2013. Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Hamerska I., Roczkowska-Chmaj S. 2008. Wykształcenie i wiek rolników a wskaźnik postępu naukowo-technicznego. Inżynieria Rolnicza, 11(109): 75-82.
Harasim A., Matyka M., Kopiński J. 2017. Wiek i wykształcenie rolników oraz ich źródła informacji o innowacjach w rolnictwie. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 4: 18-26.
Janc K., Czapiewski K. 2016. Poziom wykształcenia rolników w Polsce – analiza czasowo-przestrzenna. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 263: 9-28.
Kaczmarek U. 2014. Pracujący w rolnictwie polskim w 2010 r. [W:] B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa. GUS, Warszawa, s. 72-113.
Kałuża H., Ginter A. 2015. Rola wiedzy i informacji w procesie dyfuzji ekoinnowacji w gospodarstwach rolniczych powiatu siedleckiego. Roczniki Naukowe SERiA, 17(3): 171-174.
Kamińska W. 2014. Przemiany struktury i poziomu wykształcenia ludności wiejskiej w Polsce w latach 2002-2011. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 156: 129-167.
Karwat-Woźniak B., Chmieliński P. 2006. Praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych. IERiGŻ, Warszawa.
Kiełbasa B. 2016. Education as a determinant of the implementation of innovation in agriculture in the light of empirical research. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 18(1): 111-116.
Klepacki B. 1996. Wpływ wieku rolników na zachowania produkcyjne w okresie transformacji systemowej w Polsce. Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 1: 79-90.
Klepacki B. 2005a. Wykształcenie jako czynnik różnicujący zasoby, organizację i wyniki ekonomiczne gospodarstw rolniczych. Roczniki Naukowe SERiA, 7(1): 124-128.
Klepacki B. 2005b. Znaczenie wiedzy i wykształcenia w rozwoju rolnictwa. Zagadnienia Ekonomiczne, 2: 47-57.
Kmieć D. 2016. Uwarunkowania aktywności edukacyjnej ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 18(2): 149-153.
Kołoszko-Chomentowska Z. 2008a. Wykształcenie ludności rolniczej jako determinanta rozwoju rolnictwa. Zeszyty Naukowe SGGW, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 67: 79-86.
Kołoszko-Chomentowska Z. 2008b. Kwestia czynnika ludzkiego w rolnictwie. Acta Scientiarum Polonorum, Oeconomia, 7(4): 87-95.
Leszczyńska M. 2005. Wykształcenie jako czynnik determinujący dochody ludności rolniczej. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 7: 99-109.
Małysz K. 1969. Wpływ wykształcenia użytkowników na wyniki ekonomiczne gospodarstw chłopskich. IER, Warszawa.
Marcysiak A., Marcysiak A. 2011. Wpływ cech jakościowych kapitału ludzkiego na wyniki ekonomiczne gospodarstw rolnych. Problemy Rolnictwa Światowego, 4: 129-137.
Marcysiak A., Szarek S. 2009. Oddziaływanie cech jakościowych kapitału ludzkiego na wyniki ekonomiczne gospodarstw rolniczych. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 11, l: 256-261.
Mathijs E., Vranken L. 2000. Farm restructuring and efficiency in transition: Evidence from Bulgaria and Hungary. Selected Paper, American Agricultural Economics Association Annual Meeting, Tampa, Florida, 30 July-2 August 2000, s. 1-26.
Mickiewicz B. 2013. Tendencje zmian poziomu wykształcenia ludności rolniczej i sposobów kierowania gospodarstwem rolnym. Roczniki Naukowe SERIA, 15/4: 273-279.
Nowak A. 2009. Kwalifikacje rolników czynnikiem rozwoju gospodarstw rolnych. Acta Scientiarum Polonorum, Oeconomia, 8(3): 107-116.
Nowak A., Kijek T. 2016. The effect of human capital on labour productivity of farms in Poland. Studies in Agricultural Economics, 118: 16-21.
Nowak A., Kijek T. 2017. Wpływ wykształcenia kierownika na konkurencyjność gospodarstw rolnych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Problemy Rolnictwa Światowego, 17 (32), 1: 116-124.
Pilarski S. 1988. Wpływ kwalifikacji zawodowych rolników na organizację i ekonomikę gospodarstw indywidualnych. Wieś i Rolnictwo, 4: 170-184.
Polna M. 2025. Tendencje zmian poziomu wykształcenia kierowników gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2020. Czasopismo Geograficzne, 96(1): 105-126.
Poniatowski J. 1985. Wykształcenie a zawód rolnika. LSW, Warszawa, s. 24.
Ratajczak K. 1963. Wykształcenie oraz kwalifikacje pracowników w państwowych gospodarstwach rolnych. Ruch Prawniczy i Ekonomiczny, 23(3): 21-226.
Rosner A. 2011. Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich a pożądane kierunki ich rozwoju. Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 133.
Rudnicki R., Kluba M. 1993. Przestrzenne zróżnicowanie oraz zmiany poziomu wykształcenia użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych w makroregionie dolnej Wisły w latach 1978-1988. Acta Univ. Nic. Cop., Geografia, 25: 99-107.
Rudnicki R., Kluba M., Wiśniewski Ł. 2014. Zróżnicowanie regionalne rolnictwa a poziom absorpcji funduszy Wspólnej Polityki Rolnej. [W:] R. Rudnicki, M. Kluba (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej. T. 1. Rolnictwo i Wspólna Polityka Rolna. Wyd. Naukowe UMK, Toruń.
Rudnicki R. 2016. Rolnictwo Polski. Studium statystyczno-przestrzenne – lata 2002-2010. Wyd. Naukowe UMK, Toruń.
Sołowiej D. 1992. Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Stanny M. 2013. Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
Szafraniec K. 2006. Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. IRWiR PAN, Warszawa, s. 59-64.
Uliszak R. 2000. Poziom wykształcenia ludności rolniczej w gminach Polski południowo-wschodniej. Prace Geograficzne, 18/209: 47-62.
Wawrzyniak B. 2019. poziom wykształcenia rolniczego osób kierujących gospodarstwami rolnymi w krajach Unii Europejskiej. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 4: 94-106.
Wawrzyniak B. 2001. Luka edukacyjna barierą procesu integracji polskiej wsi i rolnictwa z Unią Europejską. Wieś i Rolnictwo, 3: 147.
Wawrzyniak B., Wojtasik B. 2004. Tendencje zmian poziomu wykształcenia ludności rolniczej. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 3: 137-147.
Wiatrak A.P. 2005. Kapitał ludzki w procesie zmian rolnictwa polskiego. [W:] Problemy rolnictwa światowego. T. 13. Mat. Konf. „Rolnictwo i gospodarka żywnościowa Polski w rok po akcesji do Unii Europejskiej”. Wyd. SGGW, Warszawa, s. 394-402.
Wołoszyn J. 2002. Ekonomiczna i społeczne determinanty rozwoju szkolnictwa rolniczego w Polsce. Wyd. SGGW, Warszawa.
Wołoszyn J. 2004. Wiedza istotnym zasobem w rolnictwie. Aktualne tendencje w międzynarodowych stosunkach gospodarczych w rolnictwie i gospodarce żywnościowej. Probl. Roln. Światowego, 12: 124-133.
Woś A. 1998. Wzrost gospodarczy i strategie rozwoju rolnictwa. Eseje, 2. IERiGŻ, Warszawa.
Wójcik G. 2011. Znaczenie i uwarunkowania innowacyjności obszarów wiejskich w Polsce. Wiadomości Zootechniczne, 49(1): 161-168.
Wyderko A. 1980. Poziom wykształcenia ogólnego i przygotowania zawodowego rolników. IER, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Małgorzata Polna
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.