Słowa kluczowe
krajobraz kulturowy i wiejski
ochrona krajobrazu
rozwój przestrzenny
Wielkopolska
Jak cytować
Abstrakt
Istotnym czynnikiem zachowania i odtworzenia wartości kulturowych krajobrazu Wielkopolski jest utrzymanie krajobrazu w jego formach historycznych. Wymagana jest również w wielu przypadkach jego przebudowa lub rekonstrukcja. W pracy przestawiono wyniki analiz przestrzenno-krajobrazowych istniejących zadrzewień śródpolnych w dawnym majątku gen. Dezyderego Chłapowskiego w Turwi oraz koncepcje zagospodarowania fragmentu wsi Białęgi-Trojanowo jako przykład projektowy w planowaniu krajobrazu i zagospodarowaniu terenów wiejskich. Koncepcje zadrzewień śródpolnych według gen. Chłapowskiego są nadal aktualne w rozwoju przestrzennym, gospodarce rolnej i ochronie wiejskich krajobrazów Wielkopolski.
Bibliografia
Adamczewski A. 2025. Wiatry, pomiary wiatrów. Vademecum (https://instsani.pl/technik-inzynierii-sanitarnej/vademecum-instalacji-sanitarnych/instalacje-wodociagowe/wiadomosci-wstepne-2-3-4-5-6-7/zagadnienia-z-hydrologii/wiatry-pomiary-wiatrow/; dostęp: 20.06.2025).
Bernacki Z. 2012. Przestrzenne zróżnicowanie produkcji pierwotnej i rozkładu materii organicznej w krajobrazie rolniczym na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego. Znaczenie struktury krajobrazu. Rozprawy Naukowe, 437. Wyd. UPP.
Borek R. 2023. Wpływ zadrzewień śródpolnych i systemów rolno-leśnych na bilans wodny pola. Studia i Raporty IUNG-PIB, 71(25): 123-156.
Chłapowski D. 1852. O rolnictwie. Nakładem Księgarni J.K. Żupańskiego, druk: Ludwik Merzbach, Poznań.
Cleugh H.A. 1998. Effects of windbreaks on airflow, microclimates and crop yields. Agroforestry Systems, 41: 55-84. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1006019805109
Fornal-Pieniak B.E., Żarska B., Szumigała P., Brona K., Szumigała K., Stangierska D. 2024. Enhancing Ecological Corridors in Rural Areas and Implications for Landscape Planning and Management in Leszno Commune in Central Poland. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus, 23(1): 19-35. DOI: https://doi.org/10.15576/ASP.FC/2024.23.1.02
Gardiner B., Palmer H., Hislop M. 2006. The principles of using wood for shelter. Forestry Commission, UK, s. 8 (https://cdn.forestresearch.gov.uk/2006/03/fcin081.pdf; dostęp: 9.05.2025).
Judd M.J., Raupach M.R., Finnigan J.J. 1996. A wind tunnel study of turbulent flow around single and multiple windbreaks, part I: Velocity fields. Boundary-Layer Meteorology, 80(1-2): 127-165. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00119015
Karg J., Bernacki Z. 2008. Zadrzewienia śródpolne w krajobrazie rolniczym. Studia i Raporty IUNG-PIB, 10.
Kędziora A. 1999. Podstawy agrometeorologii. PWRiL.
Kodym-Kozaczko G. 2025. Zielona transformacja krajobrazu kulturowego w Wielkopolsce XIX w. Zawód: Architekt, 96: 96-100.
Kujawa A., Kujawa K., Zajączkowski J., Borek R., Tyszko-Chmielowiec P., Chmielowiec-Tyszko D., Józefczuk J., Krukowska-Szopa I., Śliwa P., Witkoś-Gnach K. 2018. Zadrzewienia na obszarach wiejskich – dobre praktyki i rekomendacje. Fundacja Ekorozwoju, Wrocław (http://drzewa.org.pl/publikacja/1655-2/; dostęp: 5.05.2025).
Kujawa K., Kujawa A., Oleszczuk M., Sobczyk D. 2019. Nieocenione zadrzewienia śródpolne. Magazyn Polskiej Akademii Nauki, 3-4/59.
Liste H.H., White J.C. 2008. Plant hydraulic lift of soil water – implications for crop production and land restoration. Plant and Soil, 313: 1-17. DOI: https://doi.org/10.1007/s11104-008-9696-z
Marshall J.K. 1967. The effect of shelter on the productivity of grasslands and field crops. Field Crop Abstracts, 20: 1-14.
Noordwijk M. van, Bargues-Tobella A., Muthuri C., Gebrekirstos A., Maimbo M., Leimona L., Bayala J., Xing M., Lasco R., Xu J., Ong C.K. 2019. Trees as part of nature-based water management. [W:] van Noordwijk M. i in. (red.), Sustainable development through trees on farms: agroforestry in its fifth decade. Bogor, Indonesia: World Agroforestry (ICRAF) Southeast Asia Regional Program, s. 299-327 (https://apps.worldagroforestry.org/downloads/Publications/ PDFS/BC19024.pdf; dostęp: 9.09.2025).
Řeháček D., Khel T., Kučera J., Vopravil J., Petera M. 2017. Effect of windbreaks on wind speed reduction and soil protection against wind erosion. Soil and Water Research, 12(2): 128-135 (https://www.agriculturejournals.cz/pdfs/swr/2017/02/07.pdf; dostęp 2.05.2025). DOI: https://doi.org/10.17221/45/2016-SWR
Sudmeyer R., Bicknell D., Coles N. 2007. Tree windbreaks in the wheatbelt. Department of Primary Industries and Regional Development, Western Australia, Perth. Bulletin, 4723: 1-27 (https://library.dpird.wa.gov.au/cgi/viewcontent.cgi?article=1196&context=bulletins; dostęp: 10.06.2025).
Wang Z., Wu Y., Cao Q., Shen Y., Zhang B. 2021. Modeling the coupling processes of evapotranspiration and soil water balance in agroforestry systems. Agricultural Water Management, 250: 106839. DOI: https://doi.org/10.1016/j.agwat.2021.106839
Witkoś-Gnach K., Tyszko-Chmielowiec P. (red.) 2014. Drzewa w krajobrazie. Podręcznik praktyka. Drogi do Natury. Fundacja Eko Rozwoju, Wrocław.
Wołoszyn E. 2009. Meteorologia i klimatologia w zarysie. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
Zajączkowski J., Zajączkowski K. 2013. Hodowla lasu. Zadrzewienia. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Ziomek K. 2017. Zasady kształtowania struktur przestrzennych i dendroflory zadrzewień śródpolnych celem optymalizacji ich funkcji ochronnej oraz produkcyjnych. Streszczenie rozprawy doktorskiej. Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Paweł Piotr Szumigała
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.