Słowa kluczowe
kierunki badań
tradycyjne i innowacyjne
strategia rozwoju
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest podjęcie dyskusji na temat miejsca geografii rolnictwa w polskim systemie nauk geograficznych. Wyróżniono 5 zasadniczych okresów badawczych (od lat 30. ub. wieku do 2013 r.) w 12 geograficznych ośrodkach naukowych. Wśród tradycyjnych 15 kierunków badań wymieniono m.in.: użytkowanie ziemi, typologię i regionalizację rolnictwa, organizację i strukturę przestrzenną rolnictwa, rolnictwo podmiejskie, rolnicze obszary problemowe, rolnictwo ekologiczne, rolnictwo w planowaniu przestrzennym, rolnictwo Polski i świata. Wyróżniono też 13 kierunków innowacyjnych w badaniach geografii rolnictwa i obszarów wiejskich, np.: nowe metody i techniki badawcze, kształtowanie krajobrazu multisensorycznego, możliwości rozwoju ekoenergetyki, formy i metody poprawy jakości życia i wzrostu kapitału ludzkiego i społecznego, wykorzystanie ICT (technik informacyjno-telekomunikacyjnych), alternatywne źródła dochodów gospodarstw, geografię klastrów innowacji, nową organizację badań geograficznych. Ważnym problemem jest dalsza droga rozwoju badań geograficzno-rolniczych w geografii obszarów wiejskich, która nie powinna utracić niczego z dotychczasowego dorobku, a jednocześnie stać się ważną częścią geografii społeczno-ekonomicznej i szerzej nauk geograficznych.Bibliografia
Arbesman S. 2013. The Geography of American Agriculture. US Department of Agriculture.
Bański J. 2001. Polskie rolnictwo na tle rolnictwa Unii Europejskiej – ocena dystansu. [W:] J. Bański (red.), Wieś i rolnictwo u progu Unii Europejskiej. Studia Obszarów Wiejskich, 1: 29–42.
Bański J. 2002. Geografia wsi – nowa dyscyplina badawcza polskiej geografii. Przegl. Geogr., 74, 3: 367–379.
Bański J. (red.) 2004. Polska przestrzeń wiejska: procesy i perspektywy. Studia Obszarów Wiejskich, 6.
Bański J. 2005. Przestrzenny wymiar współczesnych procesów na wsi. Studia Obszarów Wiejskich, 9.
Bański J. 2006. Geografia polskiej wsi. PWE, Warszawa.
Bański J. 2007. Geografia rolnictwa Polski. PWE, Warszawa.
Bański J. 2009. Typy obszarów funkcjonalnych w Polsce. Ekspertyza dla MRR. IGiPZ PAN, Warszawa.
Bański J. 2010. Stan krytyczny polskiej geografii – krytyka stanu. Przegl. Geogr., 82, 4: 319–333.
Bański J. (red.) 2011. Atlas rolnictwa Polski. IGiPZ PAN, Warszawa.
Bański J. 2011. Wieś w badaniach geograficznych – ewolucja badań i przegląd koncepcji obszaru wiejskiego. [W:] M. Halamska (red.), Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. EUROREG, Wyd. Nauk. SCHOLAR, Warszawa: 29–44.
Bański J. 2013. O przyszłość polskiej wsi. [W:] J. Bański (red.), Polska wieś w perspektywie długookresowej – ujęcie regionalne. Studia Obszarów Wiejskich, 31: 9–24.
Bański J. (red.) 2013a. Polska wieś w perspektywie długookresowej – ujęcie regionalne. Studia Obszarów Wiejskich, 31.
Bąkowski A., Gorzelak G., Olechnicka A., Płoszaj A. 2007. Regionalne strategie innowacji w Polsce. Studia Regionalne i Lokalne, 1, 27: 88–111.
Błasiak W. 2005. Innowacyjność jako warunek rozwoju regionalnego i układów lokalnych. Formy i instrumenty innowacyjności w rozwoju regionalnym i lokalnym. Instytut Studiów i Projektów
Rozwoju, Będzin.
Bonnamour J. 1973. Geographie rurale, methodes et perspectives. Masson, Paris.
Bowler I.R. (red.) 1992. The Geography of Agriculture in Developed Market Economies. Longman, Harlow.
Chojnicki Z. 2000. Filozofia nauki, orientacje, koncepcje, krytyki. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Choudhury R.C., Singh R.P. 2000. Rural Prosperity and Agriculture. Proceedings and Keynote Papers, New Delhi.
Churski P. 2008. Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regionalna w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską. Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Ciok S., Dobrowolska-Kaniewska H. 2009. Polityka innowacyjna a potencjał innowacyjny. Przykład Dolnego Śląska. Rozprawy Naukowe IGiRR, 7. Wrocław.
Clark G. 1982. Developments in rural geography. Area, 14: 249–254.
Clout H.D. 1972. Rural Geography. An Introductory Survey. Pergamon Press, Oxford.
Cymerman R., Falkowski J., Hopfer A. 1992. Krajobrazy wiejskie (klasyfikacja i kształtowanie). Wyd. AR-T, Olsztyn.
Czapiewski K., Kulikowski R. (red.) 2005. Dorobek naukowy geografii rolnictwa w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 7.
Czapiewski K.Ł., Kulikowski R., Bański J., Bednarek-Szczepańska M., Mazur M., Ferenc M. 2012. Wykorzystanie ICT w rolnictwie Mazowsza – ujęcie przestrzenne. Studia Obszarów Wiejskich, 30.
European Commission Innovation in the national strategic reference frameworks. 2006. Working document of the Directorate General for Regional Policy, Brussels.
European Innovation Scoreboard. 2008. Brussels.
Falkowski J. 1993. Przekształcenia funkcjonalno-strukturalne i przestrzenne obszarów wiejskich Polski (ujęcie diagnostyczno-modelowe). Wyd. UMK, Toruń.
Falkowski J. 2000. Refleksje nad stanem obecnym i przyszłością geografii. [W:] B. Kortus, A. Jackowski, K. Krzemień (red.), Nauki geograficzne w poszukiwaniu prawdy o ziemi i człowieku. T. V. Wyd. IG UJ, Kraków, s. 169–176.
Falkowski J. 2001. Rolnictwo polskie w Unii Europejskiej (2005–2020) – scenariusz pesymistyczny – optymistyczny – realistyczny. [W:] J. Bański (red.), Wieś i rolnictwo u progu Unii Europejskiej.Studia Obszarów Wiejskich, 1: 53–70.
Falkowski J. 2004. Miejsce obszarów wiejskich Polski w polityce regionalnej Unii Europejskiej. [W:] J. Parysek (red.), Rozwój regionalny i lokalny w Polsce w latach 1989–2003. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, s. 305–315.
Falkowski J. 2005. Geografia jako nauka o Ziemi, czyli o systemie relacji człowiek–środowisko–przestrzeń. [W:] J. Jania, A. Jankowski (red.), Wpływ rozwoju nauk geograficznych... Wyd. UŚ, Sosnowiec, s. 65–70.
Falkowski J. 2005a. Sukcesy i niepowodzenia w rozwoju obszarów wiejskich w latach 1989–2004. [W:] B. Głębocki, U. Kaczmarek (red.), Obszary sukcesu na polskiej wsi. Studia Obszarów Wiejskich, 8: 21–39.
Falkowski J. 2008. Stan i perspektywy rozwoju geografii ekonomicznej w Polsce. Geografia rolnictwa. [W]: S. Liszewski, J. Łoboda, W. Maik (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. KNG PAN, Wyd. Uczelniane WSG, Bydgoszcz, s. 143–149.
Falkowski J. 2009. Przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne obszarów wiejskich w strefach podmiejskich obszarów metropolitalnych Polski. [W:] T. Komornicki, R. Kulikowski (red.), Miejsce obszarów wiejskich w zagospodarowaniu przestrzennym, Studia Obszarów Wiejskich, 18: 49–69.
Falkowski J., Kostrowicki J. 2001 (2005, wznowienie). Geografia rolnictwa świata. WN PWN, Warszawa.
Gilg A. 1985. An introduction to rural geography. Edward Arnold, Baltimore.
Gillmor D.A. 2004. Agricultural and rural geography. [W:] Encyclopaedia of Life Support Systems (EOLESS) UNESCO, Eoless, Oxford.
Głębocki B. (red.) 1998. Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Głębocki B. (red.) 2005. Struktura przestrzenna rolnictwa Polski u progu XXI wieku. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Głębocki B. (red.) 2014. Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa. Wyd. GUS, Warszawa.
Głębocki B., Kaczmarek U. (red.) 2005. Obszary sukcesu na polskiej wsi. Studia Obszarów Wiejskich, 8.
Głębocki B., Kacprzak E. (red.) 2006. Przemiany struktury przestrzennej rolnictwa – sukcesy i niepowodzenia. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
Górz B., Guzik C. 2003. Współczesne przeobrażenia i przyszłość wsi polskiej. Kraków.
Grigg D.B. 2003. The introduce of agricultural geography. Routledge.
Guzik R. 2004. Przestrzenne zróżnicowanie potencjału innowacyjnego w Polsce. [W:] M. Górzyński, R. Woodward (red.), Innowacyjność polskiej gospodarki. Zeszyty Innowacyjne, 2: 33–36.
Halfacree K.H. 1997. British rural geography: a perspective on the last decade. [W:] A.L. Ontiveros, F.M. Hernando, (red.) From traditional contryside to postproductivism: recent trends in rural geography in Britain and Spain. Asociacionde Geografos Espanoles, Murcia, s. 37–53.
Hanif M. 2005. Encyclopaedia of Agricultural Geography. Anmol Publications PVT.
Husain M. 2009. Systematic Agricultural Geography. Rawal Publication, Jaipur, New Delhi, s. 217 (reprint).
Ilbery B. 1985. Agricultural Geography: A Social and Economic Analysis. Oxford University Press, Oxford.
Ilbery B. (red.) 1998. The Geography of Rural Change. Addison, Wesley, Longman, Harlow.
Ilieva M. 2012. Socialno-ikonomiczeskaja transformacija w Bulgarija. Wyd. TepApt., Sofia.
Jasiulewicz M. 1998. Przekształcenia strukturalne i przestrzenne obszarów wiejskich i Pomorza Środkowego w okresie transformacji systemowej. Wyd. Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin.
Jezierska-Thole, Kozłowski L. (red.) 2008. Gospodarka przestrzenna w strefie kontinuum miejskowiejskiego w Polsce. Wyd. Naukowe UMK, Toruń.
Komornicki T., Kulikowski R. (red.) 2009. Miejsce obszarów wiejskich w zagospodarowaniu przestrzennym. Studia Obszarów Wiejskich, 18.
Kostrowicki J. 1973. Zarys geografii rolnictwa. PWN, Warszawa.
Kukliński A. 2005. Gospodarka oparta na wiedzy (GOW) jako nowy paradygmat trwałego rozwoju. Warszawa–Nowy Sącz.
Kukliński A., Pawłowska K. (red.) 1998. Innowacja – edukacja – rozwój regionalny. Wyd. Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University, Nowy Sącz.
Kulikowski R. 2004. Struktura przestrzenna rolnictwa Polski w świetle wyników PSR 2002. [W:] A. Stasiak (red.), Wieś polska w świetle wyników NSP 2002 r. i PSR 2002 r. Aspekty społeczne, ekonomiczne i przestrzenne. Biuletyn KPZK PAN, 213: 40–65.
Kurowska K., Gwiaździńska-Goraj M. (red.) 2012. Planowanie rozwoju przestrzeni wiejskiej. Studia Obszarów Wiejskich, 29.
Laingen C.R., Harrington L.M.B. 2013. Agricultural Geography. Oxford Bibliographies in Geography. Oxford University Press, Oxford.
Li L., Kozhikode R.K. 2009. Developing new innovation models: Shifts in the innovation landscapes in emerging economies and implications for global R&D management. Journal of International Management, 15: 323–339.
Liszewski S., Łoboda J., Maik W. (red.) 2008. Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. KNG PAN, Wyd. Uczelniane WSG, Bydgoszcz.
Maik W. 2012. Podstawy teoretyczno-metodologiczne studiów geograficzno-miejskich. Wyd. Uczelniane WSG, Bydgoszcz.
Olszewski T. 1985. Geografia rolnictwa Polski. PWE, Warszawa.
Pacione M. 1984. Rural geography. Harper and Row, London.
Pacione M. 1986. Progress in Agricultural Geography. Croom Helm.
Parteka T., Kasprzak P. (red.) 2008. Innowacyjność – co to jest? Pomorskie Studia Regionalne, Gdańsk.
Pietrzyk I. 2004. Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Rainko S. 2011. Dwa paradygmaty. PIW, Warszawa.
Robinson G.M. 2004. Geographies of Agriculture. Globalization, Restructuring and Sustainability.Bussines & Economic, Prentice Hall.
Rudnicki R. 2010. Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania funduszy Unii Europejskiej przez gospodarstwa rolne w Polsce w latach 2004–2006. Studia i Prace z Geografii i Geologii 17, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
Rudnicki R. (red.) 2010a. Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik modernizacji rolnictwa polskiego. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
Rumney T.A. 2005. The study of agricultural geography. Scarecrow Press Inc., Lanham.
Rydz E. 1998. Restrukturyzacja i przekształcenia własnościowe w polskim rolnictwie (na przykładzie Pomorza Środkowego, Przegl. Regionalny, 2: 107–121.
Rydz E. 2006. Przemiany struktur społeczno-gospodarczych w okresie transformacji systemowej na Pomorzu Środkowym. Pomorska Akademia Pedagogiczna, Słupsk.
Rydz E., Rudnicki R. (red.) 2009. Procesy przekształceń przestrzeni wiejskiej. Studia Obszarów Wiejskich, 17.
Schumpeter J.A. 1960. Teoria rozwoju gospodarczego. PWN, Warszawa.
Shafi M. 2000. Agricultural Geography of South Asia. McMillan, Delhi.
Sick W.D. 1997. Agrargeographie. Westermann, Braunschweig.
Singh J., Dhillon S.S. 2004. Agricultural Geography. Tata McGraw Hill Publishing Co. Ltd., New Delhi.
Singh K.N. 2004. Agricultural Geography in India. New Delhi.
Stasiak A. (red.) 2004. Wieś polska w świetle wyników NSP 2002 r. i PSR 2002 r. (aspekty społeczne, ekonomiczne i przestrzenne). Biuletyn KPZK PAN, 213, Warszawa.
Stola W. 1987. Klasyfikacja funkcjonalna obszarów wiejskich Polski. Próba metodyczna. Prace habilitacyjne IGiPZ PAN, Warszawa.
Stola W., Szczęsny R. 1976 (1982 II wyd.). Geografia rolnictwa Polski. WSiP, Warszawa.
Suliborski A. 2008. O znaczeniu syntezy naukowej w geografii. [W:] S. Liszewski, J. Łoboda, W. Maik (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Wyd. WSG, Bydgoszcz, s. 79–90.
Szulc H. 1995. Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce. Prace Geogr., 163, IGiPZ PAN. Continuo, Warszawa.
Szymoniuk B. 2005. Podwyższanie konkurencyjności regionu rolniczego: klaster „Dolina Ekologicznej Żywności”. [W:] Z. Olesiński, A. Predygier (red.), Kreowanie konkurencyjności regionu. Grona przemysłowe w regionie. Wyd. Akademii
Świętokrzyskiej, Kielce, s. 25–33.
Świadek A. 2008. Determinanty aktywności innowacyjnej w regionalnych systemach przemysłowych w Polsce. Rozprawy i Studia, 15/385. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
Tamowicz P., Szultka S. 2005. Innowacyjna gospodarka – na przekór stereotypom. Niebieskie Księgi PFSL, IBnGR, Gdańsk.
Taylor Z. 2008. Stan i perspektywy rozwoju geografii ekonomicznej w Polsce. Geografia komunikacji. [W:] S. Liszewski, J. Łoboda, W. Maik (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Wyd. Uczelniane WSG, Bydgoszcz, s. 156–165.
Tarrant J.R. 2000. Agricultural Geography. A Halsted Press Book.
Wojnicka E. 2002. Rola klastrów innowacyjnych w Unii Europejskiej. Wspólnoty Europejskie, 5.
Wojnicka E., Rot P., Tamowicz P., Brodzki T. 2001. Regionalny system innowacyjny w województwie pomorskim. IBNGR, Polska Regionów, 26. Gdańsk.
Wolak-Sikorska I. 1993. Dyfuzja innowacji rolniczych w wiejskiej społeczności lokalnej i jej społecznoekonomiczne uwarunkowania. Rozprawy Naukowe i Monografie SGGW, 168. Warszawa.
Woods M. 2005. Rural Geography. Processes, Responses and Experiences in Rural Restructuring. SAGE Publications, London.
Wójcicki Z. 2000. Problemy modernizacji gospodarstw rolniczych. Problemy Inż. Roln., 3: 25–27.
Wójcik G. 2011. Znaczenie i uwarunkowania innowacyjności obszarów wiejskich w Polsce. Wiadomości Zootechniczne, XLIX, 1: 161–168.
Wójcik M. 2012. Geografia wsi. Studium zmiany podstaw teoretyczno-metodologicznych. Wyd. UŁ, Łódź.
Wójcik M. 2013. Geografia wsi w Polsce. Ewolucja koncepcji i problemów badawczych. [W:] M. Wójcik (red.), Koncepcje i problemy badawcze w geografii wsi. Acta Univ. Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 13: 3–17.
Wspólnoty Europejskie. 2009. Przegląd Obszarów Wiejskich UE 2, Luxemburg, s. 32 i 53.