Delimitacja obszarów metropolitalnych w Polsce jako historycznie i globalnie uwarunkowane zagadnienie polityczne

Abstrakt

W artykule przedstawiono i przedyskutowano problem delimitacji obszarów metropolitalnych w Polsce w dwóch aspektach. Z jednej strony w kontekście globalnych i historycznych procesów industrializacji, serwicyzacji i metropolizacji wielkich miast, a z drugiej strony w świetle różnych koncepcji regionu (strukturalnego, funkcjonalnego i terytorialnego). W warunkach globalizacji sterowanie funkcjonowaniem i rozwojem wielkich miast w Polsce jest niezbędne dla zapewnienia ich prawidłowej metropolizacji. Powiązania funkcjonalne wewnątrz obszarów metropolitalnych nie są jednak ani koniecznym, ani wystarczającym warunkiem sprawności takiego sterowania. Niezbędne jest natomiast przywrócenie zasady terytorialnej. W konkluzji wykazuje się, że obszary metropolitalne w Polsce, będące w istocie regionami, powinny być definiowane jako terytoria, czyli obszary władztwa podmiotu suwerennego, choć podlegającego demokratycznej kontroli. Jedyną obecnie jednostką terytorialną tego rodzaju wyobrażalną w ramach porządku prawnego w Polsce jest powiat metropolitalny, o odmiennych kompetencjach niż istniejące powiaty i miasta na prawach powiatu. Przenosi to problem ich delimitacji z płaszczyzny naukowej i planistycznej na polityczną. Pochodną ewentualnej decyzji o utworzeniu powiatów metropolitalnych jest konieczność ich delimitacji. W tym przypadku również, wbrew rozpowszechnionym poglądom, najważniejsze są kryteria polityczne, a wtórne naukowe i planistyczne.