Keywords
zrównoważony rozwój
planowanie przestrzenne
województwo kujawsko-pomorskie
How to Cite
Abstract
Celem artykułu jest przedstawienie metodyki i oceny ładu i nieładu przestrzennego w zrównoważonym rozwoju społeczno-gospodarczym oraz planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Problematyka kształtowania przestrzeni wynika z wielu czynników zarówno zewnętrznych (polityki państwa i władz samorządowych), jak i wewnętrznych, w tym zwłaszcza przyrodniczo-ekologicznych, architektoniczno-urbanistycznych, historyczno-kulturowych i społeczno-ekonomicznych. W artykule przedstawiono propozycję metodyki wyznaczania obszarów ładu i nieładu przestrzennego na podstawie 13 cech diagnostycznych obejmujących ww. czynniki dla 144 gmin województwa kujawsko-pomorskiego (w latach 2010–2015). Zastosowanie powyższej metodyki pozwoliło też na wyróżnienie jednostek administracyjnych oraz większych obszarów (kilku gmin) o wyjątkowych walorach i predyspozycjach dla kształtowania zintegrowanego ładu przestrzennego, dalszych planów rewitalizacji oraz audytu krajobrazu.References
Andrzejewski L., Weckwerth P., Burak S. (red.) 2006. Toruń i jego okolice. Monografia przyrodnicza. Wydawnictwo UMK, Toruń.
Augustowski B. (red.) 1982. Dolina Dolnej Wisły. Wydawnictwo PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Banaszak J., Tobolski K. (red.) 1998. Park Narodowy Bory Tucholskie. Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Bański J. 1999. Obszary problemowe w rolnictwie Polski. Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 172.
Bański J. 2008. Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego. Studia Obszarów Wiejskich, 14. IGiPZ PAN, Warszawa.
Bański J. (red.) 2009. Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku. Studia Obszarów Wiejskich, 16. Warszawa.
Biskup M. (red.) 1968. Dzieje Chełma i jego regionu. Wydawnictwo TNT, Toruń.
Biskup M. 1973. Okres kształtowania się państwa polskiego i Rzeczypospolitej. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 94–124.
Borys T. 2011. Zrównoważony rozwój – jak rozpoznać ład zintegrowany. Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development, 6, 2: 77.
Brudnicki R. 2006. Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania zachowań turystycznych mieszkańców Torunia. Wydawnictwo UMK, Toruń.
Burak S. 2006. Ochrona przyrody. [W:] L. Andrzejewski i in. (red.), Toruń i jego okolice, s. 213–217.
Burak S. (red.) 1996. Stan środowiska w województwie toruńskim. Urząd Wojewódzki w Toruniu, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Toruń.
Chudziakowa J. (red.) 2013. Archaeologia Historica Polona. T. 21. Toruń.
Cymerman R., Podciborski T. 2004. Propozycja metody oceny ładu przestrzennego przy analizie stanu zagospodarowania obszarów wiejskich. Administratio Locorum, 3(1): 31–43.
Dysarz R. 1998. Zarys geomorfologii i typy krajobrazu naturalnego w północnej części Borów Tucholskich. [W:] J. Banaszak, K. Tobolski (red.), Park Narodowy Bory Tucholskie. Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 9–17.
Eucken W. 2004. Grundsätze der Wirtschaftspolitik. 7. Aufl. Mohr Siebeck, Tübingen.
Ewidencja i ochrona dóbr kultury województwa kujawsko-pomorskiego. 2016. Wojewódzki Oddział Służby Zabytków Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.
Falkowski J. 2009. Gospodarka przestrzenna obszarów metropolitalnych Polski (potencjał rozwojowy – relacje centrum-kontinuum). [W:] W. Maik (red.), Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 85–127.
Falkowski J. 2010. Przekształcenia przyrodnicze, społeczno-ekonomiczne i przestrzenne regionu kujawsko-pomorskiego (1990–2007). [W:] S. Ciok, P. Migoń (red.), Przekształcenia struktur regionalnych. Aspekty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 75–91.
Falkowski J. 2011. Waloryzacja i zagospodarowanie turystyczno-rekreacyjne regionu kujawsko-pomorskiego (ze szczególnym uwzględnieniem Bydgoszczy i Torunia). [W:] K. Marciniak, K. Sikora, D. Sokołowski (red.), Koncepcje i problemy badawcze geografii. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 633–655.
Falkowski J. 2015. Geografia wsi – próba ujęcia systemowego. Studia Obszarów Wiejskich, 37: 91–114.
Faryna-Paszkiewicz H., Omilanowska M., Paszkiewicz R. 2003. Atlas zabytków architektury w Polsce. PWN, Warszawa.
Flanz S. 2016. Obszary zagrożone nieładem przestrzennym w województwie kujawsko-pomorskim. Konferencja naukowo-techniczna: „Ład przestrzenny. Pomiędzy teorią a praktyką kształtowania przestrzeni”, UMK, Toruń, 26.10.2016. Maszynopis.
Galon R.(red.)1984. Województwo toruńskie. PWN, Warszawa–Poznań–Toruń.
Giziński A., Głogowska B., Kentzer A. 2000. Wpływ istniejącego stopnia wodnego „Włocławek” i planowanego stopnia „Nieszawa” na środowisko. Ekspertyza wykonana na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. Maszynopis.
Górczyńska M. 2013. Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w miastach i na obszarach silnie zurbanizowanych. Biuletyn KPZK PAN, 252: 87–109.
Górski K. 1946. Państwo krzyżackie w Prusach. Gdańsk.
Internetowy Atlas Województwa Kujawsko-Pomorskiego (IAWK-P). 2016. Opracowanie wykonane przez Uniwersytet M. Kopernika oraz Urząd Marszałkowski w Toruniu.
Kaczmarek T.T. 2007. Ład ekonomiczny w demokratycznym państwie. Difin, Warszawa.
Kaczorowski B., Pierściński P. 2008–2009. Zabytki architektury polskiej. T. 1–4. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A., Warszawa.
Karwińska A. 2008. Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe. Warszawa.
Kiełczewska-Zaleska M. 1965. O typach osiedli wiejskich w Polsce i planie ich przebudowy. Przegląd Geograficzny, 37, 3: 457–480.
Kolipiński B. 2011. Ład przestrzenny w Polsce – stan i problemy. Ekspertyza wykonana na zlecenie MRR, Warszawa (https://www.mir.gov.pl).
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kostrowicki J. 1969. Polska. Przyroda–Osadnictwo–Architektura. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Kostrzewski J. 1966. Pradzieje Pomorza. Wrocław.
Kotulski M. 2011. Problematyka ochrony zabytków w planowaniu przestrzennym. Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka, 2(23): 5–25.
Kozłowski L. (red.) 2016. Ład przestrzenny w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza z założeniami programu jego kształtowania. UMWKP – WNoZi UMK, Toruń.
Kozłowski L., Gierańczyk W. (red.) 2016. Gospodarka turystyczna w Europie Środkowej i Wschodniej. Wybrane problemy rozwoju. PTG OT – KGPiT WNoZi UMK, Toruń.
Kruszelnicki Z. 1973. Zabytki architektoniczne. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. Wyd. PWN, Poznań, s. 171–184.
Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. 2013. Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+. Włocławek.
Kwiatkowska E. 1963. Osadnictwo wiejskie ziemi dobrzyńskiej w świetle planów z XVIII i XIX w. i jego przemiany pod wpływem uwłaszczenia i parcelacji. Studia Societatis Scientiarum Torunensis, TNT Toruń, 4, 3.
Kwiatkowska E. 1973. Osadnictwo wiejskie. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 223–230.
Labuda G. 1987–1988. Studia nad początkami państwa polskiego. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Łaniewski S., Skaza L. (red.) 2004. Dziedzictwo kulturowe na Krajnie i Pałukach. Nakło.
Łęga W. 1930. Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk. Toruń.
Łoziński J. 1973. Organizacja usług wiejskich na tle sieci osadniczej. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 231–238.
Łoziński J., Miłobędzki A. 1967. Atlas zabytków architektury w Polsce. Wydawnictwo Polonia, Warszawa.
Mączyńska E., Sadowski Z. (red.) 2008. O kształtowaniu ładu gospodarczego. PTE, Warszawa.
Meredyk K. (red.) 2013. Ekonomia ogólna. Uniwersytet w Białymstoku, Białystok.
Mierzejewska L. 2011. Przestrzeń publiczna strefy podmiejskiej (na przykładzie Poznania). Biuletyn Geografii Społeczno-Ekonomicznej UAM w Poznaniu. Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 15: 85–97.
Miłobędzki A. 1988. Zarys dziejów architektury w Polsce. Wiedza Powszechna, Warszawa.
Niżnik-Dobosz I. 2012. Estetyka techniczna i ład przestrzenny jako pojęcia prawa budowlanego oraz prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego. [W:] I. Niżnik-Dobosz (red.), Przestrzeń i nieruchomości jako przedmiot prawa administracyjnego. Publiczne prawo rzeczowe. Wydawnictwo Lexis-Nexis, Warszawa, s. 490–491.
North D.C., Wallis J.J., Weingast B. 2009. Violence and Social Orders. Cambridge University Press, Cambridge.
Nowak A. 2014–2017. Dzieje Polski. T. 1–3. Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków.
Parysek J. 2007. Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Poznań, s. 67–68.
Podhorecki A., Sobczak-Piąstka. 2016. Przykłady praktyk dobrych i niekorzystnych dla ładu przestrzennego. Konferencja naukowo-techniczna: „Ład przestrzenny. Pomiędzy teorią a praktyką kształtowania przestrzeni”, UMK, Toruń, 26.10.2016. Maszynopis.
Polski J. 2009. Problemy kształtowania ładu przestrzennego w świetle idei zrównoważonego rozwoju (www.jankes.info/pol_reg).
Program opieki nad zabytkami województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2013–2016. 2013. Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Toruń.
Przybyciński T. 2009. Ordoliberalizm a kształtowanie rynkowego ładu gospodarczego w Polsce. Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa.
Pysz P., Grabska A., Moszyński M. (red.) 2014. Ład gospodarczy a współczesna ekonomia. PWN, Warszawa.
Pysz P., Jurczuk A., Moszyński M. 2016. Relacja stanowionego i spontanicznego ładu gospodarczego – od ujęcia statystycznego do ujęcia dynamicznego. Ekonomista, 6.
Rajewski Z. 1958. 10 000 lat Biskupina i jego okolic. Warszawa.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2003–2015. 2004–2016. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Ratajczak W. 2014. Ład przestrzenny i ład zintegrowany w planowaniu. Materiały konferencji: „Aspekty przestrzenne budowania partnerstwa. Ład i zagospodarowanie przestrzenne w działaniu”, Kościan, 16.06.2014, s. 1–43.
Regionalne zasady i standardy kształtowania ładu przestrzennego w polityce województwa kujawsko-pomorskiego. 2015. Departament Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu.
Rejewski M., Bielecki P. (red.) 1996. Rezerwaty przyrody województwa toruńskiego. Urząd Wojewódzki w Toruniu, Toruń.
Rozwój energetyki wiatrowej a problemy zachowania ładu przestrzennego oraz wartości przyrodniczych i kulturowych w województwie kujawsko-pomorskim. 2010. Urząd Marszałkowski w Toruniu. Górzno, 9.12.2010.
Siuchniński M. (red.) 1965. Miasta polskie w tysiącleciu. T. I. Wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Sokołowski D. 2006. Funkcje centralne i hierarchia funkcjonalna miast w Polsce. Wydawnictwo UMK, Toruń.
Sokołowski D., Tomczykowska P. (red.) 2016. Kreatywność w turystyce. Nowe trendy w rozwoju turystyki. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Stachowski J. 1984. Walory środowiska i zagospodarowanie turystyczno-wypoczynkowe. [W:] R. Galon (red.), Województwo toruńskie. PWN, Warszawa–Poznań–Toruń, s. 353–359.
Sudziński R. 2001. Problemy rozwoju i integracji głównych miast regionu kujawsko-pomorskiego z perspektywy historycznej (do 1989 r.). [W:] Z. Biegański, W. Jastrzębski (red.), Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Bydgoszcz.
Swinarski A. (red.) 1973. Województwo bydgoskie. Krajobraz–Dzieje–Kultura–Gospodarka. PWN, Poznań.
Szczepkowski J. 1977. Struktura przestrzenna regionu bydgosko-toruńskiego. Ewolucja i dynamika. Prace Geograficzne 118.
Szulczewski G. 2013. Rozważania o miejscu etyki i moralności w teorii i praktyce gospodarczej. Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Szymańska D. 2009. Geografia osadnictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Śleszyński P. (red.) 2013. Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w gminach. Biuletyn KPZK PAN, 252.
Śleszyński P., Affek A., Ciechański A., Czapiewski K., Górczyńska M., Komornicki T., Kozubek E., Poławski Z., Rosik P., Stępniak M., Zagajewska B. 2012. Propozycje wskaźników do oceny i monitorowania zagospodarowania przestrzennego w gminach ze szczególnym uwzględnieniem zagadnienia ładu przestrzennego.
Raport z prac wykonanych w etapie I i II dla Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. IGiPZ PAN, Warszawa.
Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Więckowski M. 2007. Stan zaawansowania planowania przestrzennego w gminach. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 211.
Wajer Z. 2010. Kujawsko-Pomorski System Informacji Przestrzennej jako instrument kształtowania ładu przestrzennego. Katowice, 8.06.2010. Maszynopis.
Wajer Z. 2016. Polityka przestrzenna samorządu województwa kujawsko-pomorskiego a ład przestrzenny. Spojrzenie regionalne. Konferencja naukowo-techniczna: „Ład przestrzenny. Pomiędzy teorią a praktyką kształtowania przestrzeni”, UMK, Toruń, 26.10.2016. Maszynopis.
Williamson O.E. 2000.The New Institutional Economics: Taking Stock. Looking Ahead, Journal of Economic Literature, 38, 3.
Województwo kujawsko-pomorskie. Mapa przyrodnicza w skali 1:250 000. 2014. Urząd Marszałkowski w Toruniu, Europilot, Warszawa.
Wojtowicz J. 1973. Czasy zaboru. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań.
Zajchowska S. 1953. Rozwój sieci osadniczej okolic Poznania XI–XX w. Przegląd Zachodni, 9: 6–8.
Znamierowska-Prüfferowa M. 1973. Zarys tradycyjnej kultury ludowej. [W:] A. Swinarski (red.), Województwo bydgoskie. PWN, Poznań, s. 185–208.
II Kujawsko-Pomorskie Forum Budownictwa „Ład przestrzenny województwa kujawsko-pomorskiego”. Materiały z obrad i dyskusji, UT-P Bydgoszcz, 10.05.2016.