Keywords
functions
space
research concepts
How to Cite
Abstract
The content of the work includes an in-depth reflection on the issue of functional research in geographical studies of rural areas and related disciplines (mainly spatial management). In human geography and spatial management, the functional concept has played an important role in describing and explaining reality, laying the foundations for various research programs. The most important goal of the paper is an attempt to identify the basic cognitive and practical dilemmas in functional studies of rural areas. The considerations contained in the article concern the problems of choices faced by researchers in designing and conducting functional studies and related fields of study. Issues such as relationality and function designations, the problem of time and scale of research, and the dilemma of spatial order and coherence were raised. The development of critical concepts based on neofunctionalism is postulated. This creates an opportunity to develop research that draws attention to the local dimensions of social and economic life. This approach can be very creative for planning local spaces and social involvement in the process of improving living conditions, strengthening cultural identity and creating the places themselves.
References
Bański J. 2002. Geografia wsi – nową dyscypliną badawczą polskiej geografii. Przegląd Geograficzny, 74(3): 367–379.
Bański J. 2007. Koncepcje rozwoju struktury przestrzennej w Polsce – polaryzacja czy równoważenie? Przegląd Geograficzny, 79(1): 45–79.
Bański J. (red.), 2016. Atlas obszarów wiejskich w Polsce. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Bański J., Stola W. 2002. Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce. Studia Obszarów Wiejskich, 3.
Biderman E. 1967. Kryteria hierarchizacji osiedli centralnych w badaniach na Pomorzu Zachodnim. [W:] L. Straszewicz (red.), Ośrodki lokalne. Uniwersytet Łódzki, Łódź, 32–49.
Braudel F. 1971. Historia i trwanie. Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa.
Chilczuk M. 1963. Sieć ośrodków więzi społeczno-gospodarczej wsi w Polsce. Prace Geograficzne, 45.
Chojnicki Z. 1970. Podstawowe tendencje metodologiczne we współczesnej geografii ekonomicznej. Przegląd Geograficzny, 42(2): 199–214.
Chojnicki Z. 1999. Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Chojnicki Z. 2010. Rozwój społeczno-ekonomiczny i jego aspekty aksjologiczne. [W:] Koncepcje i studia metodologiczne i teoretyczne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 115–130.
Drobek W., Heffner K. 1994. Koncepcja wsi kluczowych a procesy osadnicze na obszarach wiejskich. Przegląd Geograficzny, 66(122): 19–31.
European Development Opportunities for Rural Areas. 2011. ESPON & UHI Millennium Institute.
Gorzelak G. 2001. Bieda i zamożność regionów. [W:] I. Sagan, M. Czepczyński (red.), Wymiar i współczesne interpretacje regionu. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 37–58.
Gorzelak G. 2007. Scenariusze ESPON: wyzwania dla spójności. Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG). Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Jerczyński M. 1973. Zagadnienia specjalizacji bazy ekonomicznej większych miast w Polsce. [W:] M. Jerczyński, L.F. Chaves, Z. Siemek (red.), Studia nad strukturą funkcjonalną miast. Prace Geograficzne, 97, 9–134.
Jędrzejczyk D. 1989. Główne koncepcje pojęcia układu osadniczego we współczesnej myśli geograficzno-ekonomicznej. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Kostrowicki J. 1968. Agricultural Typology, Agricultural Regionalization, Agricultural Development. Geographia Polonica, 14: 265–274.
Kostrowicki J. 1969. Typologia rolnictwa. Założenia, kryteria, metody. Przegląd Geograficzny, 41(4): 599–621.
Kostrowicki J. 1973. Zarys geografii rolnictwa. PWN, Warszawa.
Kostrowicki J. 1976. Obszary wiejskie jako przestrzeń wielofunkcyjna. Zagadnienia badawcze i planistyczne. Przegląd Geograficzny, 48(4): 601–611.
Lisowski A. 2003. Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka. UW, Warszawa.
Lisowski A. 2014. Typy przestrzeni a geografia. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 24: 7–18.
Liszewski S. 1993. Dorobek łódzkiego ośrodka geograficznego w zakresie badania ośrodków lokalnych. Próba syntezy, kierunki dalszych prac. [W:] W. Maik (red.), Problematyka lokalnych systemów osadniczych. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 29–40.
Liszewski S. (red.). 1995. Geografia osadnictwa i ludności w niepodległej Polsce. Lata 1918–1993. Tom III. Badacze. Polskie Towarzystwo Geograficzne, Łódź.
Maik W. 1976. Analiza funkcjonalna sieci osadniczej podregionu kalisko-ostrowskiego. Seria Geografia. 11. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Maik W. 1988. Rozwój teorii regionalnych i krajowych układów osadnictwa. Seria Geografia. 37. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Maik W. 1992. Problematyka rozwoju polskiej geografii społeczno-ekonomicznej w świetle paradygmatycznych modeli pojęciowych. Przegląd Geograficzny, 44(3–4): 231–246.
Maik W, 1993. Koncepcja lokalnych systemów osadniczych. Założenia i perspektywy badawcze. [W:] W. Maik (red.), Problematyka lokalnych systemów osadniczych. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 19–28.
Maik W. 1998. Metodologia polskiej geografii osadnictwa. [W:] J. Kaczmarek (red.), Metodologia geografii osadnictwa na przełomie wieków. X Konwersatorium Wiedzy o Mieście. Katedra Geografii Miast i Turyzmu, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, s. 7–14.
Maik W. 2005. Wprowadzenie. [W:] S. Liszewski, W. Maik (red.), Rola i miejsce geografii osadnictwa i ludności w systemie nauk geograficznych. Studia i Materiały IGiGP WSG w Bydgoszczy, 9–17.
Maik W. 2012. Podstawy teoretyczno-metodologiczne studiów geograficzno-miejskich. Studium z metodologii miast. Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz.
Rakowski W. 1975. Procesy urbanizacji wsi. Na przykładzie województwa warszawskiego. Studia KPZK PAN. 50.
Rembowska K. 2006. Człowiek w geograficznych obrazach świata. [W:] W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski (red.), Człowiek w badaniach geograficznych. Podstawowe Idee i Koncepcje w Geografii, 2, 27–46.
Rykiel Z. 2001. Krytyka teorii regionu społeczno-ekonomicznego. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok.
Smętkowski M. 2013. Miasta jako bieguny wzrostu. [W:] A. Olechnicka, K. Wojnar (red.), Terytorialny wymiar rozwoju: Polska z perspektywy badań ESPON. Warszawa, 31–47.
Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł. 2018. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika. Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
Stola W. 2004. Regionalne zróżnicowanie struktury funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce. [W:] J. Bański (red.), Polska przestrzeń wiejska: procesy i perspektywy. Studia Obszarów Wiejskich, 6, 9–20.
Stola W. 1987. Klasyfikacja funkcjonalna obszarów wiejskich Polski. Próba metodyczna. Prace Habilitacyjne. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Stola W. 1993. Struktura przestrzenna i klasyfikacja funkcjonalna obszarów wiejskich Polski. Dokumentacja Geograficzna, 3.
Suliborski A. 2010. Funkcjonalizm w polskiej geografii miast. Studia nad genezą i pojęciem funkcji. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Suliborski A. 2018. Geografia versus gospodarka przestrzenna. Studia KPZK PAN, 183: 17–26.
Śleszyński P. 2007. Gospodarcze funkcje kontrolne w przestrzeni Polski. Prace Geograficzne, 213.
Śleszyński P. 2017. Wyznaczenie i typologia miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Przegląd Geograficzny, 89(4): 565–593.
Wójcik M. 2012. Geografia wsi w Polsce. Studium zmiany podstaw teoretyczno-metodologicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Wójcik M. 2021. Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zagożdżon A. 1974. Rozwój sieci osadniczej w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. [W:] S. Golachowski, A. Zagożdżon (red.), Dolnośląski Okręg Miedziowy 1960–1970. Początki przemian społeczno-ekonomicznych. Komitet Badań Rejonów Uprzemysławianych, Wrocław–Warszawa, 201–237.
Zajchowska S. (red.). 1976. Współczesna problematyka osadnictwa wiejskiego. Seria Geografia. 10.Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Zarycki T. 2000. O niektórych dylematach współczesnych badań nad przestrzenią społeczną. Studia Regionalne i Lokalne, 4: 5–22.