Demographic aspects of the COVID-19 pandemic in Polish regions and health policy
pdf (Język Polski)

Keywords

pandemic COVID-19
excess deaths
health debt
health policy

How to Cite

Janiszewska, A., & Klima, E. (2023). Demographic aspects of the COVID-19 pandemic in Polish regions and health policy. Rozwój Regionalny I Polityka Regionalna, 14(63), 123–147. https://doi.org/10.14746/rrpr.2023.63.08

Abstract

The main purpose of the article is to juxtapose the demographic impact of the pandemic and the real-time actions and health policies that were remodeled as a result of the outbreak. The subject of interest of the Authors is Poland. However, a broader European background is outlined when discussing the actions of international institutions. In addition to the cognitive dimension of the article, the Authors wanted to draw attention to methodological problems. It seems that one more effect of the pandemic is to expose the methodological inconsistency at the national and European levels when it comes to issues of medical statistics and quality of life more broadly. The analysis of statistical materials carried out clearly showed that in the overwhelming number of administrative units (provinces/counties) there were recorded, very unfavorable phenomena from the demographic point of view. The pandemic definitely worsened the situation in the level of health, as evidenced by the increase in deaths, especially excess deaths, unrelated to COVID-19. As a consequence of these events, an increase in health debt was observed, which is the result of the obstruction of the public health system, making it difficult for citizens to access effective medical care and treatment.

The negative changes brought about by the pandemic require government intervention in social policy, including health policy. Undoubtedly, in the near term, measures should be taken to improve the level of health of the Polish population. Given the narrowed reproduction (as a result of the increase in COVID-19 and excess deaths), the second important area of intervention is fertility. But since the demographic transition is a complex and long-term process, it is important to be aware that the interventions undertaken (even if effective) have limited power of impact, and their effects will be deferred over time.

https://doi.org/10.14746/rrpr.2023.63.08
pdf (Język Polski)

References

Basiukiewicz P. 2021. Ani jednej łzy. Ochrona zdrowia w pandemii. Warsaw Enterprise Institute, Warsaw.

Cofta S., Domagała A., Dubas-Jakóbczyk K., Gerber P., Golinowska S., Haber M., Kolek R., Sokołowski A., Sowada C., Więckowska B. 2020. Szpitale w czasie pandemii i po jej zakończeniu (https://oees.pl/wp-content/uploads/2020/05/Alert-zdrowotny_2.pdf; dostęp: 17.06.2022).

Czym jest dług zdrowotny i co można z nim zrobić? (https://pzn.org.pl/czym-jest-dlug-zdrowotny-i-co-mozna-z-nim-zrobic/; dostęp: 21.05. 2022).

działań UE przeciw COVID-19 i na rzecz odbudowy. 2022. Rada Europejska (https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/coronavirus/10-things-against-covid-19/; dostęp: 12.07.2022).

Dziwne rozbieżności w danych o zgonach na COVID-19. Region regionowi nierówny (https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/dziwne-rozbieznosci-w-danych-o-zgonach-na-covid-19-region-regionowi-nierowny/qdrsy0w; dostęp: 21.05.2022).

European Centre for Disease Prevention and Control. 2022 (https://www.ecdc.europa.eu/en/about-us/what-we-do; dostęp: 12.07.2022).

Europejska Unia Zdrowotna. 2022. Komisja Europejska (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=LEGISSUM%3A4516648&qid=1658838243776; dostęp: 12.07.2022).

Garza A. 2016. The Aging Population: The Increasing Effects on Health Care, Pharmacy Times. The Aging Population, 82, 1 (https://www.pharmacytimes.com/view/the-aging-population-the-increasing-effects-on-health-care).

Goryński P., Wojtyniak B. 2005. Polityka zdrowotna w krajach Europy, Unii Europejskiej i w Polsce. Probl. Hig. Epidemiol., 86(1): 1-10.

Health at a Glance. 2021. OECD Indicators (https://cowzdrowiu.pl/aktualnosci/post/ochrona-zdrowia-w-krajach-oecd-jest-najnowszy-raport; dostęp: 3.09.2022).

Informacja o zgonach w 2020 roku. 2021. Ministerstwo Zdrowia (https://www.gov.pl/attachment/489b7a0b-a616-4231-94c7-281c41d3aa30; dostęp: 14.06. 2022).

Janiszewska A. 2017. Zróżnicowanie przestrzenne starzenia się ludności na świecie. Folia Oeconomica, Acta Universitatis Lodziensis, 5(331): 91-113. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.331.06

Jarosz-Żukowska S. 2014. Prawo do ochrony zdrowia i dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Kaczorowski J., Interaktywna mapa zaszczepienia ludności Polski na COVID-19 (https://experience.arcgis.com/experience/7761e9be65c7439abd7e07732263936f; dostęp: 24.08.2022).

Kapitał Zdrowia 2020. Pandemia: punkt zwrotny dla benefitów pracowniczych. Polskie Stowarzyszenie HR (https://hrstowarzyszenie.pl/kapital-zdrowia/; dostęp: 14.05.2022).

Komisja Europejska. 2022. Public Health (https://health.ec.europa.eu/eu-health-policy/overview_pl.; dostęp: 12.07.2022).

Krajowy Program Odbudowy - inwestycje i reformy obejmą wszystkie dziedziny życia społecznego. 2022 (https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/kpo-inwestycje-i-reformy-obejma-wszystkie-dziedziny-zycia-spolecznego; dostęp: 12.07.2022).

Kuropka I. (red.) 2021. Pandemia i jej skutki zdrowotne i demograficzne. Ekspertyza. Komitet Nauk Demograficznych PAN, Warszawa.

Leyen von der U. 2021. State of the Union Address (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/SPEECH_21_4701; dostęp: 12.07.2022).

Narodowy Program Szczepień (https://www.gov.pl/web/szczepimysie/narodowy-program-szczepien-przeciw-covid-19; dostęp: 31.08.2022).

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2021 r. poz. 1057).

Profilaktyka 40 PLUS (https://www.gov.pl/web/zdrowie/profilaktyka-40-plus; dostęp: 3.09.2022).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2212).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2020 r. w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 325).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 491).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 marca 2021 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 (Dz.U. z 2021 r. poz. 642).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 maja 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2022 r. poz. 1025).

Róży A., Chorostowska-Wynimko J. 2017. Układ immunologiczny osób starszych. Układ odpornościowy u osób starszych (http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Uk%C5%82ad-immunologiczny-os%C3%B3b-starszych.pdf; dostęp: 17.06.2022).

Sobczak J. 2020. Przeciwdziałanie chorobom zwalczanym drogą szczepień w prawie Unii Europejskiej. Artykuły i Studia, 15: 5-18.

State of Health in the EU: Poland - Country Health Profile. 2021 (https://www.oecd.org/publications/poland-country-health-profile-2021-e836525a-en.htm; dostęp: 17.06.2022).

Sytuacja demograficzna Polski 2021. Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa (https://bip.stat.gov.pl/organizacja-statystyki-publicznej/rzadowa-rada-ludnosciowa/publikacje-rzadowej-rady-ludnosciowej/raporty-sytuacja-demograficzna-polski/; dostęp: 12.08.2022).

System ochrony zdrowia w Polsce - stan obecny i pożądane kierunki zmian. 2018. NIK (https://www.nik.gov.pl/plik/id,20223,vp,22913.pdf; dostęp: 4.02.2023).

Szczepimysie. Raport szczepień przeciwko COVID-19 (https://www.gov.pl/web/szczepimysie/raport-szczepien-przeciwko-covid-19; dostęp: 3.09.2022).

Szymborski J. 2021. Demograficzne implikacje pandemii COVID-19: perspektywa zdrowia publicznego. [W:] W. Nowak, K. Szalonka (red.), Zdrowie i style życia. Ekonomiczne, społeczne i zdrowotne skutki pandemii. Wrocław.

Śleszyński P. 2022. Wpływ pandemii COVID-19 na przestrzenne struktury demograficzne i osadnicze Polski (wstępne wnioski i hipotezy). [W:] K. Markowski (red.), Konsekwencje zmian demograficznych. Rządowa Rada Ludnościowa, GUS, Warszawa.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. 2004.90.864/2).

Trwanie życia w 2019 roku. GUS (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-2019-roku,2,14.html; dostęp: 30.07.2022).

Trwanie życia w 2021 roku. GUS (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-2021-roku,2,16.html; dostęp: 30.07.2022).

Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o ochronie zdrowia (Dz.U. z 2015 r. poz. 1916).

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374).

Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U. z 2015 r. poz. 2217).

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285, 1292, 1559 i 1773).

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2008 r. nr 234, poz. 1570).

WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard (https://covid19.who.int/; dostęp: 17.06.2022).

Włodarczyk W.C. 2010. Wprowadzenie do polityki zdrowotnej. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.

Włodarczyk W.C. 2011. Problemy nierówności w zdrowiu. Perspektywa Unii Europejskiej. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2: 5-21.

Wojtyniak B., Goryński P. (red.) 2020. Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Zakład Higieny, Warszawa.

Woźniak Z. 2004. W stronę zdrowia społeczności - socjologiczny kontekst nowej polityki zdrowotnej. Ruch Prawniczy, Socjologiczny i Ekonomiczny, 2: 161-187.

Zarządzenie Prezesa NFZ nr 172/2021/DSOZ (https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/znamy-szczegoly-programu-rehabilitacji-po-przebytej-chorobie-covid-19,7959.html; dostęp: 3.09.2022).

Zarządzenie Prezesa NFZ nr 172/2021/DSOZ zmieniające zarządzenie w sprawie zasad sprawozdawania oraz warunków rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.

Zdrowie w zarysie 2021 r.: wskaźniki OECD; rozdział 2: Wpływ COVID-19 na zdrowie (https://www.oecd-ilibrary.org/sites/b0118fae-en/index.html?itemId=/content/component/b0118fae-en; dostęp: 17.05.2022).