Keywords
spatial autocorrelation method
spatial differences
Poland
How to Cite
Abstract
The article aims to determine spatial differences in social availability of occupational therapy workshops in Poland in 2012 and 2021 and makes an attempt to answer the research question if there is a correlation between district (poviat) resources of occupational therapy workshops and their distribution in Poland. An availability indicator measured by the number of occupational therapy workshops per 10,000 persons with disabilities was adopted as the variable for the study. The research was conducted at country, voivodeship and district levels. Use was made of the spatial autocorrelation method, which makes it possible to designate the clusters with similar (high or low) values of the investigated phenomenon. It also shows an impact of the neighbourhood and spatial correlations occurring between adjacent territorial units (districts). The analysis showed that in the years 2012–2021 there was an increase in the number of occupational therapy workshops. During this period, 57 new institutions were established, which is 7.8% of their total number. However, the rate of this growth was slow and did not exceed 2% in comparison to 5% in the years 2000–2006, and more than 10% in the 1990s. It was also lower than the dynamics of growth in the number of individuals benefiting from workshop activities, which amounted to 17% in the investigated period. It has been demonstrated that the distribution of occupational therapy workshops as well as participants of the activities are highly spatially concentrated, which is manifested in the location of about 50% of the institutions and the concentration of nearly half of the participants in five voivodeships. Concurrently, in 2021 the largest number of participants per one institution (49 persons) was noted in Podkarpackie (Sub-Carpathia) and Śląskie (Silesia) Voivodeships, whereas the highest increase in the indicator in the investigated years was observed in Podkarpackie and Świętokrzyskie (Kielce) Voivodeships. The social availability indicator of occupational therapy workshops was found to be strongly spatially diversified, both at voivodeship and district levels. This is evidenced by coefficients of variation, which exceed 61%. It means that the availability of these institutions is unequal. The results show that spatial autocorrelation coefficients of the level of social availability of occupational therapy workshops were stable. In the investigated years, the districts with similar access to occupational therapy workshops tended to cluster, and the distribution and range of clusters with high and low values changed very little.
References
Anselin L. 1988. Spatial Economertics: Methods and Models. Kluwer, Dordrecht. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-015-7799-1
Anselin L. 1995. Local Indicators of Spatial Association – LISA. Geographical Analysis, 27: 93-115. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1538-4632.1995.tb00338.x
Bakiera L., Stelter Ż. 2010. Wspomaganie rozwoju osób niepełnosprawnych intelektualnie. [W:] A. Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska (red.), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa, s. 143-162.
Barczyński A. 2016. Zasady finansowania barierą rozwoju terapii zajęciowej osób z niepełnosprawnościami. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 258: 233-244.
Bivand R. 1980. Autokorelacja przestrzenna a metody analizy statystycznej w geografii. [W:] Z. Chojnicki (red.), Analiza regresji w geografii. PWN, Poznań, s. 23-38.
Cliff A.D., Ord J.K. 1973. Spatial Autocorrelation. Pion, London.
Bronowski P., Sawicka M., Rowicka M., Jarmakowicz M. 2017. Sieci społeczne i poziom funkcjonowania społecznego uczestników warsztatów terapii zajęciowej i środowiskowych domów samopomocy – dwóch podstawowych placówek wsparcia dla osób chorujących psychicznie. Psychiatria Polska, 51(1): 139-152. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/62080
Dominiak J. 2011. Dostępność usług publicznych na terenie województwa wielkopolskiego. Poznań. Ekspertyza wykonana dla potrzeb aktualizacji strategii.
Getis A. 2007. Reflections on spatial autocorrelation. Regional Science and Urban Economics, 37: 491-496. DOI: https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2007.04.005
Jabłoński M., 2018. Edukacja obywatelska. Krytyczna analiza statutów podmiotów prowadzących Warsztaty Terapii Zajęciowej. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 32: 276-292. DOI: https://doi.org/10.4467/25439561.NP.18.072.10472
Janc K. 2006. Zjawisko autokorelacji przestrzennej na przykładzie statystyki I Morana oraz lokalnych wskaźników zależności przestrzennej (LISA) – wybrane zagadnienia metodyczne. [W:] T. Komornicki, Z. Podgórski (red.), Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Dokumentacja Geograficzna, 33: 76-83.
Kaczyńska-Wasiak I. 2009. Warsztaty terapii zajęciowej w polskim i niemieckim systemie prawnym. Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych, 6(134): 7-15.
Kołodziejczak A., Kossowski T. 2016. Wykorzystanie metody autokorelacji przestrzennej do analizy ubóstwa na obszarach wiejskich. Wiadomości Statystyczne, 10(665): 22-32. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1107
Kopczewska K. 2006. Ekonometria i statystyka przestrzenna z wykorzystaniem programu R CRAN. CeDeWu, Warszawa.
Kossowski T. 2009. Metody i modele ekonometrii przestrzennej. [W:] Z. Zwoliński (red.), GIS – platforma integracyjna geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 145-165.
Kossowski T., Motek P. 2009. Spatial Modelling of the Local Public Finance in Poland. Studia Regionalia, 24: 152-167.
Lindyberg I. 2020. Miejsce terapii zajęciowej we wsparciu dorosłych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, czyli o (nie)pewnych scenariuszach działań rehabilitacyjnych w Warsztatach Terapii Zajęciowej. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 38: 227-241.
Matejek J., Zdebska E., Warsztaty terapii zajęciowej jako forma wsparcia rodzin osób niepełnosprawnych (http://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/3121/09--Warsztaty-terapii-zajeciowej--Matejek--Zdebska.pdf?sequence=1; dostęp: 5.02.2023).
Meder J., Sawicka M. 2010. Warsztat terapii zajęciowej w rehabilitacji psychiatrycznej. [W:] J. Heitzman (red.), Psychoedukacja w praktyce lekarza psychiatry. Termedia Wydawnictwo Medyczne, s. 193-196.
Mordwa S. 2013. Zastosowanie autokorelacji przestrzennej w badaniach przestępczości. Archiwum Kryminologii, 35: 61-77.
Morysińska A., Sochańska-Kawiecka M., Makowska-Belta E., Zielińska D., Milczarek D., Zakrzewska-Manterys E., Kumaniecka A. 2014. Badanie sytuacji Warsztatów Terapii Zajęciowej. Projekt realizowany na zlecenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Warszawa.
Nieradko-Iwanicka B., Iwanicki J. 2010. Warsztat terapii zajęciowej: geneza, rozwój, zadania, perspektywy. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(2): 332-334.
Parlicki M. 2002. Regulacje prawne III RP dotyczące zasad tworzenia, działania i finansowania działalności warsztatów terapii zajęciowej. Zarządzanie w Kulturze, 3, 5: 135-148.
Parlicki M. 2003. Warsztaty terapii zajęciowej rozpatrywane w kategorii organizacji i zarządzania. Zarządzanie w Kulturze, 4, 6: 145-165.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 września 1992 r. w sprawie zasad tworzenia, działania i finansowania warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 1992 r. nr 71, poz. 357).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad tworzenia, działalności i finansowania warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 1998 r. nr 118, poz. 764).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 września 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad tworzenia, działania i finansowania warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 2002 r. nr 167, poz. 1376).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. poz. 587 z późn. zm.).
Sikorska A. 2013. Wielowymiarowa rehabilitacja osób niepełnosprawnych w warsztatach terapii zajęciowej. [W:] R. Czepczarz, W. Duczmal, S. Śliwa (red.), Pedagogiczne, medyczne i ekonomiczne aspekty niepełnosprawności. Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole, s. 134-145.
Ściborska-Kowalczyk I., Mikucka-Kowalczyk A. 2016. Bariery w działaniu podmiotów prowadzących warsztaty terapii zajęciowej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 455: 122-132.
Szafrański M. 2016. Rehabilitacja zawodowa w warsztatach terapii zajęciowej i zakładach aktywizacji zawodowej – realizacja czy jej brak? Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne, 12(2): 120–137. DOI: https://doi.org/10.21784/ZC.2016.013
Ustawa z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1991 r. nr 46, poz. 201).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 573 z późn. zm.).
Wojtanowicz K. 2016. Rola organizacji pozarządowych w przygotowaniu do samodzielności społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnością. [W:] B. Szczupał, K. Kutek-Sładek (red.), Wielowymiarowość integracji społeczno-zawodowej studentów z niepełnosprawnością. Kraków, s. 265–275. DOI: https://doi.org/10.15633/9788374385077.17
Wyczesany J., Dyduch E. 2012. Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną. [W:] K. Bobińska, T. Pietras, P. Gałecki (red.), Niepełnosprawność intelektualna – etiopatogeneza, epidemiologia, diagnoza, terapia. Wydawnictwo Continuo, Wrocław, s. 467-485.
Zakrzewska-Manterys E. 2017. Ogólnopolskie forum warsztatów terapii zajęciowej – anatomia rodzącego się ruchu społecznego. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 60: 47–56. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.60.04
License
Copyright (c) 2023 Małgorzata Polna, Robert Hoffmann
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.