Keywords
strategic planning
regional development
functional and spatial structure model
How to Cite
Abstract
The article presents research and its results aiming at an attempt to systematise knowledge and experience on functional and spatial structure models as new elements of voivodeship development strategies in Poland. The article presents the new legal regulations in Poland and the state of the existing theoretical knowledge on such models, followed by an analysis of the available, existing voivodeship development strategies in Poland. It was pointed out that the concept of functional and spatial structure model is not a new one. So far, however, this concept has occurred more often within spatial, normative planning than strategic planning.
The takeover of the concept of the model by strategic planning is an attempt to integrate spatial planning more closely with strategic planning. The new development strategies are intended to fulfill the objectives of closer integration and coherence of the system of new spatial planning acts. However, this integration should not only consist in the integration of normative and strategic planning. It should integrate, first and foremost, the actions taken by planning actors and originators up to now within different fields and domains. This type of integration can be called horizontal. However, the strategy should also fulfill the objectives of vertical integration, i.e. one in which the activities of development policy actors at different levels will be made coherent. A special place in this system will be occupied by the voivodeship development strategy together with its integral element – the model of the functional and spatial structure.
On the basis of an attempt to systematise the existing knowledge and an analysis of the existing provincial development strategies, two basic types of structure models were identified: a static-subject model and a dynamic-entity model. These models can be recognized as certain extreme models. The most frequently used type of model will certainly be their variant – a hybrid model, combining some features of one and the other type.
The article concludes with some recommendations for further research and the search for optimal forms of models at regional scales.
References
Drzazga D. 2018. Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrumentu osiągania sustensywnego rozwoju. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-634-3
Kamiński Z. 2021. W kierunki zintegrowanego planowania przestrzennego regionu. Builder, 285(4). DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.7863
Karzyński M., Turzyński M., Roman G. 2022. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej obszaru powiatu jako element strategii ponadlokalnej. Europa Regionum, 38. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. DOI: https://doi.org/10.18276/er.2022.38-12
Komża J., Wieczorkiewicz-Molendo J., Kłosowski W. 2022. Strategiczne planowanie rozwoju oparte na podejściu zintegrowanym. Europa Regionum, 38. Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. DOI: https://doi.org/10.18276/er.2022.38-10
Kafka K. 2013. Modele współdziałania uczestników planowania przestrzennego. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
Maleszyk P., Szafran J. 2024. Strategia rozwoju ponadlokalnego jako nowy instrument zintegrowanego planowania – doświadczenia i rekomendacje. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.70s.04
Malisz B. 1979. Koreferat do opracowań przygotowanych na seminarium KPZK PAN i TUP w sprawie metod opracowani planów województw. Biuletyn KPZK PAN, Warszawa.
Markowski T. 2020. Docelowy model struktury funkcjonalno-przestrzennej w zintegrowanym systemie dokumentów strategicznych. Ekspertyza przygotowana na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa.
Regulski J. 1974. Cybernetyka systemów planowania. Wiedza Powszechna, Warszawa.
Roman G. 2022. Model funkcjonalno-przestrzenny jako integrator planowania strategicznego i przestrzennego. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Centrum Ekspertyzy Lokalnej, Warszawa.
Sandner J. 2019. Wybrane problemy w procesie projektowania strategii zrównoważonego rozwoju gmin. Studia Ecologiae et Bioethicae, 17. DOI: https://doi.org/10.21697/seb.2019.17.3.06
Stec M. 2023. O zasadach ustroju terytorialnego Rzeczpospolitej Polskiej i konsekwencjach z nich wynikających słów kilka. [W:] A. Domańska (red.), Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Krzysztofowi Skotnickiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. T. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. DOI: https://doi.org/10.18778/8331-189-0.21
Strategia rozwoju województwa dolnośląskiego 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 20.09.2018.
Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do 2030 roku Strategia Przyspieszenia 2030+”. 2020.
Strategia rozwoju województwa lubelskiego. Lubelskie 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 29.03.2021.
Strategia rozwoju województwa lubuskiego 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 15.02.2021.
Strategia rozwoju województwa Łódzkiego, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 6.05.2021.
Strategia rozwoju województwa małopolskiego „Małopolska 2030”, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 17.12.2020.
Strategia rozwoju województwa mazowieckiego 2030+ Innowacyjne Mazowsze, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 24.05.2022.
Strategia rozwoju województwa opolskiego, Opolskie 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 4.10.2023.
Strategia rozwoju województwa podkarpackiego – Podkarpackie 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 28.09.2020.
Strategia rozwoju województwa podlaskiego 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 24.04.2020.
Strategia rozwoju województwa pomorskiego 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 12.04.2021.
Strategia rozwoju województwa śląskiego „Śląskie 2030”, Zielone śląskie, uchwalona uchwałę Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 19.10.2020.
Strategia rozwoju województwa świętokrzyskiego 2030+, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 29.03.2021.
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego, Warmińsko-Mazurskie 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 18.02.2020.
Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2030 roku, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 27.01.2020.
Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2030, uchwalona uchwałą Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 28.06.2019.
Ustawa o samorządzie województwa. 2024 (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 566).
Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. 2006 (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 324 ze zm.).
Ustawa o samorządzie gminnym. 2023 (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 40 ze zm.).
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 2023 (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 977 ze zm.).
von Bertalanffy L. 2010. General Systems Theory. The Science of Synthesis: Exploring the Social Implications of General Systems Theory, 103.
Wolska H. 2023. Model jako forma poznania naukowego. Próba zdefiniowania. Prawo i Więź, 2(45).
Woś B. 2005. Rozwój regionów i polityka regionalna w Unii Europejskiej oraz w Polsce. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Żmigrodzki P., Bańko M., Batko-Tokarz B., Bobrowski J., Czelakowska A., Grochowski M., Przybylska R., Waniakowa J., Węgrzynek K. 2018. Wielki słownik języka polskiego PWN ze słownikiem wyrazów bliskoznacznych. Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
License
Copyright (c) 2025 Krzysztof Kafka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.