Abstrakt
This work reconstructs opinions concerning national education in independent Poland presented in 1916-1918 in the magazine titled Szkoła Polska (Polish School) – a body of a local division of Stowarzyszenie Nauczycielstwa Polskiego (Polish Teachers’ Association) in Lublin. The main goal of education was understood as instilling patriotism in the young generation of Poles based on their own most valuable achievements rather than on remembrance of injuries and persecution suffered at the hands of the enemy. It was believed that the memory of the past should be cherished, yet it could not dominate the present and the future. It was demanded that 7-year obligatory elementary schools should be established as well as 4-year secondary schools and 3-4-year occupational schools. What was deemed important was the need to involve illiterate adults in mandatory schooling and to provide additional education to graduates. It was maintained that the reborn Polish education system should be open to the latest pedagogical trends and, most of all, it should replace verbalism and teaching from books with teaching through experience. It was the teachers that were supposed to guarantee good education of children and teenagers, as they were active, creative, independent, had requisite professional qualifications, and were willing to self-educate.
Bibliografia
Źródła drukowane
Białas S., O nauce historii w szkole ludowej, „Szkoła Polska” 1918, nr 35.
Bochenek W., Pierwsze kroki na drodze do samokształcenia nauczyciela ludowego, „Szkoła Polska” 1916, nr 10.
Chwila obecna, „Szkoła Powszechna” 1916, nr 1.
Ciembroniewicz J., O przygotowanie kandydatów zawodu nauczycielskiego do życia, „Szkoła Polska” 1917, nr 21.
Ciembroniewicz J., Jakie stanowisko powinno zająć seminarium nauczycielskie w przyszłym społeczeństwie szkolnym, „Szkoła Polska” 1917, nr 28.
Dubaj M., „Szkoła Polska” a ziemia rodzinna, „Szkoła Polska” 1916, nr 2.
Dubaj M., O pracach ręcznych w szkole ludowej, „Szkoła Polska” 1917, nr 15.
Dubaj M., Szkoła pracy. Wycinanki i roboty papierowe w szkole ludowej, „Szkoła Polska” 1917, nr 22; nr 23.
Dubaj M., O kształceniu uwagi, „Szkoła Polska” 1917, nr 27; nr 28.
G. Z. D., Kilka słów o nieuwadze dzieci w szkole ludowej, „Szkoła Polska” 1916, nr 12.
Hornowska M., Kształcenie nauczycielstwa ludowego w Niemczech, „Szkoła Polska” 1917, nr 16.
Jak zapobiec brakowi środków naukowych, „Szkoła Polska” 1918, nr 40-41.
Jaxa-Bykowski L., Wspólna praca, „Szkoła Polska” 1917, nr 23.
Kornowska M., Szkoła ludowa polska, „Szkoła Polska” 1916, nr 5.
Krasuski F., Nauczyciel, „Szkoła Polska” 1916, nr 6.
Krasuski F., Nagrody i kary, „Szkoła Polska” 1917, nr 19; nr 20; nr 21.
Kucharski Z., Kilka uwag o pracy nad budową gmachu szkolnictwa narodowego, „Szkoła Polska” 1917, nr 24.
Kuncewicz J., Wychowanie wojskowe a szkoła, „Szkoła Polska” 1917, nr 24.
Kureczko J., Szkolnictwo a Konstytucya 3-go Maja, „Szkoła Polska” 1916, nr 2.
Ludwiński K. L., Obserwacje astronomiczne w szkole, „Szkoła Polska” 1917, nr 32.
Mikulski A., Odbudowa, „Szkoła Polska” 1916, nr 1.
Nauka o Polsce współczesnej w seminarium nauczycielskim, „Szkoła Polska” 1917, nr 24.
O zakładaniu ogrodów szkolnych, „Szkoła Polska” 1918, nr 40-41.
P-as J., Musimy wprowadzić powszechne i obowiązkowe nauczanie, „Szkoła Polska” 1918, nr 37.
Plewiński S., Szkoła i wychowanie, Szkoła Polska” 1916, nr 1.
Plewiński S., Szkoła junacka, „Szkoła Polska” 1917, nr 14.
Prace Komisji Pedagogicznej przy SNP, „Wychowanie w Domu i Szkole” 1915, z. 4-5.
Rowid H., Podstawy reformy szkoły polskiej, „Szkoła Polska” 1916, nr 6.
Sierakowski W., O wolność szkolnej metody, „Szkoła Polska” 1916, nr 11.
Sinko T., Budowa szkolnictwa polskiego, „Szkoła Polska” 1918, nr 38-39.
Sołtys J., Szkoły wieczorowe i korespondencyjne, „Szkoła Polska” 1916, nr 7.
Sołtys J., Nauka pisania i czytania dla dorosłych, „Szkoła Polska” 1916, nr 8.
Śliwiński F., O system nauczania w szkołach Państwa Polskiego, „Szkoła Polska” 1917, nr 15.
Stawomirski S., Jaka jest szkoła średnia w Galicyi i od czego zacząć jej reformę, „Szkoła Polska” 1917, nr 22.
W. R., Nieporozumienie, „Szkoła Polska” 1916, nr 10.
Wierciński H., Znajomość kraju i jego urządzeń, „Szkoła Polska” 1917, nr 24.
Wierciński H., Nauka religji i moralności w szkole polskiej, „Szkoła Polska” 1917, nr 34.
Z. K., Luźne uwagi o szkolnictwie elementarnym, „Szkoła Polska” 1918, nr 36.
Z. T., Zrzeszajmy się! „Szkoła Polska” 1917, nr 15.
Żawar J., Nauczanie historyi literatury polskiej w wychowaniu narodowem, „Szkoła Powszechna” 1916, nr 5.
Opracowania
Araszkiewicz F.W., Szkoła średnia ogólnokształcąca na ziemiach polskich w latach 1915-1918, Rozprawy z Dziejów Oświaty, 1967, 10.
Białowiejski A., Jaczynowski A., Konopczyński E., Król K., Łagowski F., Szycówna A., „Przegląd Pedagogiczny” 1882-1905. Dzieje wydawnictwa, Drukarnia Wł. Łazarskiego,
Warszawa 1907.
Cieśla A., Związek Nauczycielstwa Polskiego w województwie warszawskim w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000.
Filipowicz F., Zarys rozwoju polskiego czasopiśmiennictwa pedagogicznego, [w:] Czasopiśmiennictwo pedagogiczne w Polsce Ludowej, red. F. Filipowicz, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1981.
Filipowicz F., Narodziny ruchu, [w:] Związek Nauczycielstwa Polskiego. Zarys dziejów, red. B. Grześ, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1986.
Marciniak Z., Procesy zjednoczeniowe w ruchu nauczycielskim na ziemiach polskich w latach 1915-1919, Nasza Księgarnia, Warszawa 1969.
Marczuk M., Walka Związku Nauczycielstwa Polskiego o postępowy program oświatowy 1919-1939, Nasza Księgarnia, Warszawa 1970.
Michalski S., Koncepcje systemu edukacji w II Rzeczypospolitej, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1988.
Polkowski W., Wojeński T., Z dziejów walki o powszechność nauczania i jednolitość szkolnictwa w Polsce, Przegląd Historyczno-Oświatowy, 1959, 1.
Wroczyński R., Ruch nauczycielski w Warszawie w latach 1905-1914 i polemiki o kierunek oświaty i wychowania, Przegląd Historyczno-Oświatowy, 1959, 1.
Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej 1795-1945, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.