Abstrakt
The main problem of considerations concerns the relationships and dependencies between selected
socio-political factors as stressors and specific reactions to them of selected categories of people and
groups, analysed in terms of educational processes. The author is especially interested in the stressful
and educational role of human participation in the system of corporate trade as the source of artificially
created needs connected with continuous shopping and multiplying material goods. The second stress factor analysed below is the character of state power exercised by politicians, with the particular role of its distortion towards authoritarian relations. The final kind of synthetic summary of the above deliberations is an attempt of critical evaluation of the educational role of stress caused by the authoritarian school. And although the discussed stress factors the author attempts to refer to individual behaviours, taking into account, for example, the concepts of human nature, age and institution (e.g. school), the conclusions and findings resulting from these analyses are also more general. Their essence relates to the thesis that regardless of individual behaviours in a stressful situation, generally negative stressors, such as the impact of corporate economy, pathological character of exercising authority or authoritarian school usually shape negative
behaviour, including mainly authoritarian personalities.
Bibliografia
Bakan J., Korporacja. Patologiczna pogoń za zyskiem i władzą, Wydawnictwo Lepszy Świat, Warszawa 2006.
Bauman Z., Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.
Bell P.A., Greene Th.C., Fisher J.D., Baum A., Psychologia środowiskowa, przekł. A. Jurkiewicz,M. Lewicka, A. Skorupka, T. Sosnowski, J. Suchecki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
Borkowski J., Człowiek zagrożony i niebezpieczny. Socjologia i psychologia zagrożeń, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2011.
Butcher J.N., Hooley J.M., Mineka S., Psychologia zaburzeń, przekł. S. Pikiel, A. Sawicka-Chrapkiewicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 1971.
Chomsky N., Zysk ponad ludzi. Neoliberalizm a ład globalny, przekł. M. Zuber, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000.
Cywińska M., Stres dzieci w młodszym wieku szkolnym. Objawy, przyczyny, możliwości przeciwdziałania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.
Czerepaniak-Walczak M., Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
Fromm E., Ucieczka od wolności, przekł. A. i O. Ziemilscy, Czytelnik, Warszawa – Wrocław 1993.
Fromm E., Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki, przekł. R. Saciuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Wrocław 1994.
Fromm E., Mieć czy być. Duchowe podstawy nowego społeczeństwa, przekł. J. Karłowski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1995.
Fromm E., Anatomia ludzkiej destruktywności, przekł. J. Karłowski, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1998.
Gazzaniga M.S., Istota człowieczeństwa. Co sprawia, że jesteśmy wyjątkowi, Wydawnictwo Smak Słowa, Sopot 2011.
Harris J.R., Geny czy wychowanie? Co wyrośnie z naszych dzieci i dlaczego, Jacek Santorski Wydawnictwo, Warszawa 1998.
Harvey D., Neoliberalizm. Historia katastrofy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2008.
Heszen I., Psychologia stresu. Korzystne i niekorzystne skutki stresu życiowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
Jarosz M., Władza, przywileje, korupcja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Koralewicz J., Autorytaryzm, lęk, konformizm. Analiza społeczeństwa polskiego końca lat siedemdziesiątych, Ossolineum, Wrocław 1987.
Kosiorek K., Pedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemiany, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
Lazarus R.S., Folkman S., Stress, appraisal, and coping, Springer Publishing Co., New York 1984.
Nowotarski B., Erozja młodych demokracji. Odpowiedzialność władzy, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
Olubiński A., Ericha Fromma koncepcja życia po ludzku, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1994.
Olubiński A., Edukacja jako sprawowanie władzy, Wychowanie na co Dzień, 2010, 4.
Olubiński A., Aktywność i działanie jako forma edukacji do samorealizacji czy zniewolenia? W świetle założeń edukacji humanistycznej i krytyczno-emancypacyjnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2018.
Ossowski S., Dzieła, t. 5 – Z zagadnień struktury społecznej, PWN, Warszawa 1968.
Pinker S., Tabula rasa. Spory o naturę ludzką, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Podgórecki A., Patologia życia społecznego, PWN, Warszawa 1969.
Potulicka E., Rutkowiak E., Neoliberalne uwikłania edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
Riesman D., Glazer N., Denney R., Samotny tłum, Wolters Kluwer, Warszawa 1996.
Selye H., The stress of life, McGraw-Hill, New York 1956.
Selye H., Stres okiełznany, przekł. T. Zalewski, PIW, Warszawa 1977.
Szkudlarek T., Ekonomia i moralność: przemieszczenia dyskursu edukacyjnego, Taraźniejszość –Człowiek – Edukacja, 2001.
Śliwerski B., Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP. W gorsecie centralizmu, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013.
Śliwerski B., Meblowanie szkolnej demokracji, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Wheeler C.M., Pokonaj stres. 10 sprawdzonych metod, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2016.
Władza. Pokusy i zagrożenia, red. A.Y. Lee-Chai, J.A. Bargh, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2009.