Słowa kluczowe
humor
humor styles
teacher
Jak cytować
Abstrakt
Karłyk-Ćwik Anna, Satysfakcja zawodowa a style humoru nauczycieli [Job Satisfaction and Teachers’ Humor Styles]. Studia Edukacyjne nr 56, 2020, Poznań 2020, pp. 129-152. Adam Mickiewicz University Press. ISSN 1233-6688. DOI: 10.14746/se.2020.56.7
The article contains a presentation of the results of empirical research, which purpose was to diagnose the general level of teachers’ job satisfaction and its disaggregation depending on gender, age and seniority, and to diagnose styles of humor presented by teachers, as well as to determine the relationship between these variables. The research sample was a group of 113 teachers from 11 randomly selected middle schools from Western Poland. A survey revealed no differentiation of professional satisfaction on the part of the teachers surveyed in terms of sex, age and length of employment. However, it was revealed that self-enhancing humor, relatively weak, but statistically significant (r = 0.289), correlates positively with the level of teachers’ professional satisfaction. The results confirm the assumption that this kind of adaptive humor is an individual factor that holds an important role in increasing a sense of satisfaction and well-being of individuals.
Bibliografia
Andersen J.F., Teacher immediacy as a predictor of teaching effectiveness, [w:] Communication Yearbook 3, red. D. Nimmo, Transactions Books, New Brunswick 1979.
Balicki M., Satysfakcja zawodowa nauczycieli polskich, [w:] Myśl pedeutologiczna i działanie nauczyciela,red. A.A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch, J. Niemiec, Wydawnictwo Akademickie Żak, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Filia w Białymstoku, Warszawa – Białystok 1997.
Bandura A., Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change, Psychological Review, 1977, 84(2).
Bandura A., Self-efficacy mechanism in human agency, American Psychologist, 1982, 37(2).
Bańka A., Psychologia organizacji, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3, red. J. Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
Bieganowska A., Jasina Ł., Medialny a rzeczywisty obraz nauczyciela, [w:] Nauczyciel kompetentny. Teraźniejszość i przyszłość, red. Z. Bartkowicz, M. Kowaluk, M. Samujło, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007.
Carr A., Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu i ludzkich siłach, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2004.
Check J.F., Positive traits of the effective teacher – negative traits of the ineffective one, Education, 1986, 106(3).
Cieślińska J., Poczucie dobrostanu i optymizmu życiowego kadry kierowniczej placówek oświatowych, Studia Edukacyjne, 2013, 27.
Czapiński J., Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Czerw A., Borkowska A., Rola optymizmu i inteligencji emocjonalnej w osiąganiu satysfakcji z pracy. Implikacje dla tworzenia programów rozwojowych pracowników, Współczesne Zarządzanie, 2010, 1.
Davies M., Czerpanie przez pracownika socjalnego z zasobów własnego „ja”, [w:] Praca socjalna. Pomoc społeczna, J. Kwaśniewski (wybór i opracowanie), Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 1998.
Dixon N.F., Humour: A cognitive alternative to stress? [w:] Stress and Anxiety, red. I.C. Sarason, C.D. Spielberger, Hemisphere, Washington 1980.
Dudzikowa M., Osobliwości śmiechu uczniowskiego, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1996.
Dudzikowa M., Humor inteligentnego i dobrego człowieka, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2005, 3.
Egierska E., Satysfakcja zawodowa nauczycieli szkół podstawowych, Studia Dydaktyczne, 2013, 24-25.
Fortson S.B., Brown W.E., Best and worst university instructors: The opinions of graduate students, College Student Journal, 1998, 32(4).
Gaś Z.B., Doskonalący się nauczyciel. Psychologiczne aspekty rozwoju profesjonalnego nauczycieli, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.
Gęsicki J., Sytuacja ucznia w szkole. Jaka jest? Jaka może być?, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 1990.
Gilly M., Nauczyciel – uczeń. Role instytucjonalne a reprezentacje, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.
Gorham J., The relationship between verbal teacher immediacy behaviors and student learning, Communication Education, 1988, 37(1).
Gorham J., Christophel D.M., The relationship of teachers’ use of humor in the classroom to immediacy and student learning, Communication Education, 1990, 39(1).
Griffin R.W., Podstawy zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Grzybowski P.P., Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2015.
Hobfoll S.E., Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
Hornowska E., Charytonik J., Polska adaptacja Kwestionariusza Stylów Humoru (HSQ) R. Martina, P. Puhlik-Doris, G. Larsena, J. Gray i K. Weir, Studia Psychologiczne, 2011, 49(4).
Karłyk-Ćwik A., „Gorące serce” pedagoga jako resocjalizacyjny relikt, [w:] Funkcjonowanie kadry penitencjarnej w procesie wykonywania kary pozbawienia wolności, red. D. Kowalczyk, I. Mudrecka, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2013.
Karłyk-Ćwik A., Rehabilitation educator as a reflective practitioner in the eyes of the students of resocialization, [w:] A teacher in the contemporary multicultural world, red. K. Łapot-Dzierwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, Kraków 2013.
Karłyk-Ćwik A., Style humoru wychowanków i wychowawców a klimat społeczny placówek resocjalizacyjnych dla nieletnich, Resocjalizacja Polska, 2016, 12.
Karłyk-Ćwik A., Style humoru a wypalenie zawodowe pedagogów resocjalizacyjnych, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2017, 3(79).
Kasprzak E., Zadowolenie z życia jako kategoria emocjonalna i poznawcza, Polskie Forum Psychologiczne, 2012, 1.
Kelley D.H., Gorham J., Effects of immediacy on recall of information, Communication Education, 1988, 37(3).
Korczyński S., Poziom satysfakcji nauczycieli z pracy edukacyjnej, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2016, 18.
Kubie L.S., The destructive potential of humor in psychotherapy, American Journal of Psychiatry, 1971, 127.
Kuiper N.A., Martin R.A., Dance K.A., Sense of humor and enhanced quality of life, Personal and Individual Differences, 1992, 13.
Kuiper N.A., Martin R.A., Olinger L.J., Coping humor, stress, and cognitive appraisals, Canadian Journal of Behavioral Science, 1993, 25.
Kwiatkowska H., Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Lefcourt H.M., Humor: The Psychology of Living Buoyantly, Kluver Academic/Plenum Publishers, New York 2001.
Lefcourt H.M., Martin R.A., Humour and Life Stress. Antidote to Adversity, Springer-Verlag, New York 1986.
Lorek Z., Wzorowy wychowawca w opiniach wychowanków zakładów poprawczych, Szkoła Specjalna, 1989, 3.
Martin R.A., Sense of humor, [w:] Positive psychological assessment: A handbook of models and measures, red. S.J. Lopez, C.R. Snyder, APA, Washington 2003.
Martin R.A., The psychology of humor: an integrative approach, Elsevier Academic Press, Burlington 2007.
Martin R.A., Kuiper N.A., Olinger J., Dance K.A., Humor, Coping with Stress, Self-Concept, and Psychological Well-Being, Humor: International Journal of Humor Research, 1993, 6(1).
Martin R.A., Puhlik-Doris P., Larsen G., Gray J., Weir K., Individual differences in uses of humor and their relation to psychological well-being: Development of the Humor Styles Questionnaire, Journal of Research in Personality, 2003, 37(1).
Maslach Ch., A multidimensional theory of burnout, [w:] Theories of organizational stress, red. C.L. Cooper, Oxford University Press, New York 1998.
Maslach Ch., Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej, [w:] Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, red. H. Sęk, PWN, Warszawa 2007, s. 13-31.
Maslach Ch., Leiter M.P., Prawda o wypaleniu zawodowym. Co robić ze stresem w organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
McGhee P.E., Humor: The Lighter Path to Resilience and Health, Author House, Bloomington 2010.
Mellibruda L., Praca – zdrowie – satysfakcja, Remedium, 1998, 9.
Mishinsky M., Humor as a “courage mechanism”, Israel Annals of Psychiatry and Related Disciplines, 1977, 15.
Olszak A., Cechy osobowości pedagoga specjalnego w opinii nauczycieli szkół specjalnych, Szkoła Specjalna, 1998, 1.
Paulik K., Co wpływa na zadowolenie z pracy w zawodzie nauczyciela? Nauczyciel i Szkoła, 2002, 1-2.
Peterson C., Seligman M.E.P., Character strength and virtues. A handbook and classification, American Psychological Association and Oxford University Press, Washington 2004.
Poraj G., Od pasji do frustracji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
Powell J.P., Andresen L.W., Humour and teaching in higher education, Studies in Higher Education, 1985, 10(1).
Radomska A., Rola poczucia humoru w procesie radzenia sobie ze stresem – przegląd badań, [w:] Konteksty stresu psychologicznego, red. I. Heszen-Niejodek, J. Mateusiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002.
Radomska A., Humor From The Perspective Of Positive Psychology. Implications For Research On Development In Adulthood, Polish Psychological Bulletin, 2011, 42(4).
Seligman M.E.P., Csikszentmihalyi M., Positive psychology: An introduction, American Psychologist, 2000, 55.
Sęk H., Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej, [w:] Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, red. H. Sęk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Snyder C.R., McCullough M.E., A positive psychology field of dreams: “If you build it, they will come…”, Journal of Social and Clinical Psychology, 2000, 19.
Sowińska A., Zadowolenie z pracy – problemy definicyjne, Studia Ekonomiczne, 2014, 197.
Talbot L.A., Burnout and humor usage among community college nursing faculty members, Community College Journal of Research and Practice, 2000, 24.
Talbot L.A., Lumden D.B., On the association between humor and burnout, Humor: International Journal of Humor Research, 2000, 13(4).
Tomczuk-Wasilewska J., Psychologia humoru, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009.
Tucholska S., Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju, Przegląd Psychologiczny, 2001, 44(3).
Tümkaya S., Faculty burnout in relation to work environment and humor as a coping strategy, Educational Sciences: Theory & Practice, 2006, 6(3).
Tümkaya S., Burnout and humor relationship among university lecturers, Humor: International Journal of Humor Research, 2007, 20(1).
Wiłkomirska A., Zawodowe i społeczno-polityczne orientacje nauczycieli, Wydawnictwo Akademickie ,Żak, Warszawa 2002.
Wiśniewski W., Satysfakcja zawodowa nauczycieli, Kwartalnik Pedagogiczny, 1990, 3.
Veenhoven R., Questions on happiness: classical topics, modern answers, blind spots, [w:] Subjective well-being. An interdyscyplinary perspective, red. F. Strack, M. Agryle, N. Schwarz, Pergamon Press, Oxford 1991.
Veenhoven R., How do we assess how happy we are? [w:] Happiness, Economics and Politics: Towards a multi-disciplinary approach, red. A. Dutt, K.B. Radcliff, Edward Elger Publishers, Cheltenham UK 2009.
Webster J.D., Measuring the character strength of wisdom, The International Journal of Aging and Human Development, 2007, 65(2).
Webster J.D., Wisdom and positive psychosocial values in young adulthood, Journal of Adult Development, 2010, 17(2).
Zillmann D., Disparagement humor, [w:] Handbook of humor research, vol. 1. Basic issues, red. P.E. McGhee, J.H. Goldstein, Springer-Verlag, New York 1983.
Ziv A., Personality and sense of humor, Springer-Verlag, New York 1984.
Żechowska B., Sukces zawodowy nauczyciela i jego uwarunkowania, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Słupsk 1978.
Dokumenty i akty prawne
Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (DzU poz. 59); http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2017/59/1 [dostęp: 13.12.2017].
Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (DzU poz. 60); http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2017/60/1 [dostęp: 13.12.2017]