Abstrakt
The aim of the article is to apply Raymond Boudon’s theory of educational inequalities to the analysis and explanation of educational inequalities in Poland. The theory of primary and secondary effects of stratification was tested among the groups of middle school students (N = 1787) and secondary school leavers (N = 1168). The results of the analyses in both groups confirmed the presence of all the mechanisms of educational inequalities formulated within Boudon’s theory. First of all, the influence of one’s standing and capitals on the attitude towards education was observed. The students from middle classes more often valued tertiary education highly and noticed the relationship between higher education and life success. Secondly, educational performance was higher among the students of higher status, equipped with capitals. Thirdly, in the case of identical educational achievements, more ambitious educational choices were made by students of higher status. Fourthly, the influence of middle schools on educational aspirations has been discovered. The results of the research confirmed the validity of the theory of effects of stratification and proved its relevance and usefulness in terms of researching the effects of educational changes in Poland.
Bibliografia
Ball S., Class strategies and the education market: The middle classes and social advantage, Routledge Falmer, London 2003.
Bernstein B., Odtwarzanie kultury, przekł. Z. Bobrzański, A. Piotrowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990.
Borowicz R., Kwestie społeczne: trudne do rozwiązania czy nierozwiązywalne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
Boudon R., Efekt odwrócenia. Niezamierzone skutki działań społecznych, przekł. A. Karpowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
Boudon R., Logika działania społecznego, przekł. K. Kowalski, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2009.
Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przekł. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
Bourdieu P., Passeron J., Reprodukcja, przekł. E. Neyman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Chałasiński J., Społeczeństwo i wychowanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
Domański H., Społeczeństwa europejskie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
Education at a Glance 2017, http://www.oecd.org/education/education-at-a-glance-1999 1487.htm [dostęp: 1.08.2018].
Gmerek T., Edukacja i nierówności społeczne. Studium porównawcze na przykładzie Anglii, Hiszpanii i Rosji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
Goldthorpe J.H., O socjologii. Integracja badań i teorii, przekł. J. Słomczyńska, IFiS PAN, Warszawa 2012.
Gromkowska-Melosik A., Edukacja i nierówności społeczne. Uwagi teoretyczne w kontekście problemu klasy społecznej i płci, [w:] Edukacja i nierówności. Trajektorie sukcesu i marginalizacji, red. A. Gromkowska-Melosik, M.J. Szymański, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
Gromkowska-Melosik A., Elitarne szkolnictwo średnie. Między reprodukcją społeczno-kulturową a ruchliwością konkurencyjną, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
Gromkowska-Melosik A., Gmerek T., Problemy nierówności społecznej w teorii i praktyce edukacyjnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
Kwieciński Z., Wykluczanie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2002.
Kwiek M., Uniwersytet w dobie przemian, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Mikiewicz P., Społeczne zróżnicowanie gimnazjów – wczesna selekcja i segmentacja ścieżek edukacyjnych, [w:] Edukacja i nierówności. Trajektorie sukcesu i marginalizacji, red. A. Gromkowska- Melosik, M.J. Szymański, Poznań 2015.
Mikiewicz P., Socjologia edukacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.
Raport o stanie edukacji 2010, IBE, Warszawa 2011.
Sawiński Z., Zmiany systemowe a nierówności w dostępie do wykształcenia, [w:] Zmiany stratyfikacji społecznej w Polsce, red. H. Domański, IFiS PAN, Warszawa 2008.
Smolińska-Theiss B., Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014.
Sorokin P., Ruchliwość społeczna, przekł. J. Słomczyńska, IFiS PAN, Warszawa 2009.