Słowa kluczowe
psychology
education
childhood
interdisciplinarity
Jak cytować
Abstrakt
The past three decades have seen a heightened interest in integrating psychology and history in educational research. The aim of this article is to present interdisciplinary approaches combining psychological and historical perspectives in research on education and upbringing of children and youth on the eve of modernity. Using the examples of research projects that blend historical methods with Lifespan Developmental Psychology and Social Psychology, the authors analyse their possibilities and limitations. This article brings a new perspective to the studies on childhood and adolescence, with a special focus on people living in the Polish lands at the turn of the twentieth century.
Bibliografia
Ariès Ph., Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, przekł. M. Ochab, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1995.
Badinter E., Historia miłości macierzyńskiej, przekł. K. Choiński, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1998.
Bauman Z., Wieloznaczność nowoczesna – nowoczesność wieloznaczna, przekł. J. Bauman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Bołdyrew A., Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864-1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
Browning Ch.R., Zwykli ludzie: 101. Policyjny Batalion Rezerwy i „ostateczne rozwiązanie” w Polsce, przekł. P. Budkiewicz, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2000.
Cioffi F., Freud i pseudonauka, przekł. R. Stachowski, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.
Crandall Ch.S., Ideologia i potoczne teorie piętna: usprawiedliwianie piętnowanie, [w:] Społeczna psychologia piętna, red. T.F. Heatherton, R.E. Kleck, M.R. Hebl, J.G. Hull, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
de Mause L., Evolution of Childhood, [w:] The History of Childhood, red. L. de Mause, Jason Aronson, Northvale – London 1995.
Doliński D. i in., Would You Deliver an Electric Shock in 2015? Obedience in the Experimental Paradigm Developed by Stanley Milgram in the 50 Years Following the Original Studies, Social Psychological and Personality Science, 2018, 8.
Doniec R., Kondycja rodziny w czasach socjalizmu realnego – zasoby a możliwości rozwojowe, Edukacja Humanistyczna, 2017, 1.
Draus J., Terlecki R., Historia wychowania. Wiek XIX i XX, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010.
Drynda D., O koncepcjach historii wychowania – jako dyscypliny naukowej w Polsce II połowy XX wieku, [w:] Historia wychowania. Skrypt dla studentów pedagogiki, red. D. Drynda, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa 2006.
Dymkowski M., O źródłach Holokaustu w świetle badań nad destrukcyjnym posłuszeństwem, HISTORYKA. Studia Metodologiczne, 2017, 47.
Elovitz P.H., The Making of Psychohistory: Origins, Controversies, and Pioneering Contributors, Routledge, New York 2018.
Ende A., Dzieciństwo psychohistoryka oraz historia dzieciństwa, [w:] Psyche i Klio: historia w oczach psychohistoryków, oprac. T. Pawelec, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.
Eysenck H.J., Zmierzch i upadek imperium Freuda, przekł. A. Jarczyk, Wydawnictwo WiR, Kraków 2002.
Gloger M., Pozytywizm: między nowoczesnością a modernizmem, Pamiętnik Literacki, 2007, 1.
Goffman E., O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, przekł. O. Waśkiewicz, J. Łaszcz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2011.
Habermas J., Filozoficzny dyskurs nowoczesności, przekł. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2000.
Huston A.C., The Effects of Welfare Reform and Poverty Policies on Children and Families, [w:] Developmental Psychology and Social Change: Research, History and Policy, red. D.B. Pillemer, S.H. White, Cambridge University Press, New York 2005.
Jarosz E., Dziecko i dzieciństwo – pejzaż współczesny. Rzecz o badaniach nad dzieciństwem, Pedagogika Społeczna, 2017, 2.
Kizwalter T., Ziemiaństwo połowy XIX w. wobec procesów modernizacji – idee kręgu Andrzeja Zamoyskiego, Przegląd Historyczny, 1987, 4.
Kizwalter T., „Nowatorstwo i rutyny”. Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji (1840-1863), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.
Kurth W., Wechselseitige Bezüge von Bindungstheorie und psychohistorischer Forschung, Jahrbuch für Psychohistorische Forschung, 2001, 2.
Kurth W., Die psychogene Theorie von Lloyd deMause – Plädoyer für eine konstruktive Weiterentwicklung, Jahrbuch für Psychohistorische Forschung, 2009, 10.
Leichtman M.D., Wang Q., A Socio-historical Perspective on Autobiographical Memory Development, [w:] Developmental Psychology and Social Change: Research, History and Policy, red. D.B. Pillemer, S.H. White, Cambridge University Press, New York 2005.
McKinley Runyan W., From the Study of Lives and Psychohistory to Historicizing Psychology: A Conceptual Journey, Annual of Psychoanalysis, 2003, XXXI: Psychoanalysis and History.
McKinley Runyan W., Reconceptualizing the Relationships between History and Psychology, [w:] Psychology and Historical Interpretation, red. W. McKinley Runyan, Oxford University Press, New York 1988.
Mędrzecki W., Młodzież wiejska na ziemiach Polski centralnej 1864-1939. Procesy socjalizacji, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2002.
Milgram S., Behavioral Study of Obedience, Journal of Abnormal and Social Psychology, 1963, 67.
Miller C.R., Major B., Radzenie sobie z piętnem i uprzedzeniem, [w:] Społeczna psychologia piętna, red. T.F. Heatherton, R.E. Kleck, M.R. Hebl, J.G. Hull, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Open Science Collaboration [B. Nosek i in.], Estimating the reproducibility of psychological science, Science, 2015, 349.
Ostrowicka H., Urządzanie młodzieży. Studium analityczno-krytyczne, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2015.
Pawelec T., Psychohistoria jako paradygmat badań historycznych. Konceptualizacja i program badawczy, Kultura i Historia, 2001, 1.
Pawelec T., Dzieje i nieświadomość: założenia teoretyczne i praktyka badawcza psychohistorii, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004.
Pillemer D.B., White S.H., Introduction: What Kind of Science is Developmental Psychology?, [w:] Developmental Psychology and Social Change: Research, History and Policy, red. D.B. Pillemer, S.H. White, Cambridge University Press, New York 2005.
Plamper J., The History of Emotions, Oxford University Press, Oxford 2017.
Popper K., Science: Conjectures and Refutations, [w:] Philosophy of Science and the Occult, red. P. Grim, State University of New York Press, Albany 1990.
Psyche i Klio: historia w oczach psychohistoryków, oprac. T. Pawelec, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.
Rogoff B., Correa-Ch´avez M., Navichoc Cotuc M., A Cultural/Historical View of Schooling in Human Development, [w:] Developmental Psychology and Social Change: Research, History and Policy, red. D.B. Pillemer, S.H. White, Cambridge University Press, New York 2005.
Strozier Ch.B., Interview, [w:] The Best of the Journal „Clio’s Psyche” (1994-2005), red. P.H. Elovitz, Psychohistory Forum, Franklin Lakes 2013.
Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, przekł. J. Konieczny, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005.
Tileagă C., Byford J., Introduction: psychology and history – themes, debates, overlaps and borrowings, [w:] Psychology and History: Interdisciplinary Explorations, red. C. Tileagă, J. Byford, Cambridge University Press, New York 2014.
Waloszek A., Amerykańska historiografia poświęcona dzieciom i dzieciństwu w Stanach Zjednoczonych od czasów kolonialnych do wielkiego kryzysu ekonomicznego, Kwartalnik Historyczny, 1993, 2.
Wojciszke B., Psychologia społeczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013.