Słowa kluczowe
crisis
resilience
personal resources
positive orientation
Jak cytować
Abstrakt
Experiencing highly stressful events need not only entail negative consequences, but may also lead to the emergence of positive change, which is referred to as post-traumatic growth. The study shows the role of subjective resources and potential in dealing with a crisis that may constitute a possible space for development. The aim of the considerations is to look at critical life experiences as a source of change. They are related to positive adaptation (resilience). Important resilience skills include reevaluation and reinterpretation of the meaning of events in the face of threats and change. Resources and subjective potential, which moderate the negative impact of threats and adversities, help to determine positive orientation, creative human activity and the ability to transgressive actions
Bibliografia
Alessandri G., Caprara G.V., Tisak J. The unique contribution of positive orientation to optimal functioning: Farther explorations, European Psychologists, 2012, 17. DOI: https://doi.org/10.1027/1016-9040/a000070
Borucka A., Ostaszewski K., Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, Medycyna Wieku Rozwojowego, 2008, 12/2.
Caprara G.V., Positive orientation: Turning potentials into optimal functioning, The Bulletin of the European Health Psychologist, 2009, 11(3).
Caprara G.V., Alessandri G., Trommsdorff G., Heikamp T., Yamaguchi S., Suzuki F., Positive Orientation across three cultures, Journal of Cross-Cultural Psychology, 2012, 43. DOI: https://doi.org/10.1177/0022022111422257
Cierpiałkowska L., Sęk H., Orientacja na dobrostan i orientacja na cierpienie w rozwiązywaniu współczesnych problemów zdrowotnych, [w:] Kolokwia Psychologiczne: Psychologia w obliczu zachodzących przemian społeczno-kulturowych, red. J. Brzeziński, H. Sęk, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2002.
Cierpiałkowska L., Sęk H., Zdrowie i zaburzenia z perspektywy rozwojowej i procesualnej. Próba integracji podejścia salutogenetycznego i patogenetycznego, [w:] Psychologia zdrowia: teoria metodologia i empiria, red. T. Pasikowski, H. Sęk, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań 2006.
Erikson E., Identity: Youth and crisis, Norton, New York 1968.
Erikson E., Dzieciństwo i społeczeństwo, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2000.
Erikson E., Dopełniony cykl życia, przekł. A. Gomola, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2002. Heszen I., Sęk H., Psychologia zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Junik W. red., Resilience. Teoria – badania – praktyka, Wydawnictwo Edukacyjne Parpame- dia, Warszawa 2011.
Junik W., Koncepcja rezyliencji w praktyce andragogicznej, Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 2012, 76.
Kaczmarek Ł., Sęk H., Ziarko M., Sprężystość psychiczna i zmienne pośredniczące w jej wpływie na zdrowie, Przegląd Psychologiczny, 2011, 54.
Kozielecki J., Potrzeba hubrystyczna a działanie transgresyjne, Przegląd Psychologiczny, 1984, 2. Kozielecki J., Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.
Kozielecki J., Człowiek wielowymiarowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996. Kozielecki J., Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2001.
Kozielecki J., Psychologia nadziei, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006. Kozielecki J., Psychotransgresjonizm – zarys nowego paradygmatu, [w:] Nowe idee w psychologii, red. J. Kozielecki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2009.
Kubacka-Jasiecka D., Od stresu do kryzysu – kryzys emocjonalny jako zagrożenie tożsamości, [w:] Teoretyczne i kliniczne problemy radzenia sobie ze stresem, red. I. Heszen-Niejodek, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań 2002.
Kubacka-Jasiecka D., Kryzys emocjonalny i interwencja kryzysowa – spojrzenie z perspektywy zagrożenia ja i poczucia tożsamości, [w:] Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, red. D. Kubacka-Jasiecka, T.M. Ostrowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskie- go, Kraków 2005.
Maslow A.H., W stronę psychologii istnienia (z ang. przekł. I. Wyrzykowska), Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.
Maslow A.H., Motywacja i osobowość, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990.
Ogińska-Bulik N., Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych, czyli kiedy łzy zamieniają się w perły, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z., Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – polska skala SPP-18, Polskie Forum Psychologiczne, 2011, 1, 16.
Oleś P., Psychologia człowieka dorosłego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011. Ostaszewski K., Pozytywna profilaktyka, Świat Problemów, 2006, 3.
Popek S., Człowiek jako jednostka twórcza, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.
Richard R., Everyday creativity: Our hidden potential, [w:] Everyday creativity and new views of human nature: Psychological, social, and spiritual perspectives, red. R. Richards, American Psychological Association, Washington DC 2007. DOI: https://doi.org/10.1037/11595-000
Rutkowska M., Rezyliencja jako interdyscyplinarna kategoria analityczna i jej zastosowanie w pedagogice, Studia i Badania Naukowe, 2015, 1.
Trempała J., Modele rozwoju psychicznego. Czas i zmiana, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2000.
Tyszkowa M., Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturyzacji i restrukturyzacji doświadczenia, [w:] Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, red. M. Tyszkowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
Uchnast Z., Prężność osobowa a egzystencjalne wymiary wartościowania, Roczniki Psychologiczne, 1998, 1.
Wróblewska M., Kompetencje twórcze w dorosłości, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok 2015.
Wróblewska M., Potencjał podmiotowy i kompetencje jako istotne zasoby zapewniające efektywne radzenie sobie w sytuacjach społecznych i zawodowych, [w:] Potencjał podmiotowy i kompetencje w perspektywie rozwoju kariery zawodowej, red. M. Wróblewska, A. Pogorzelska, S. Nowel, IBUK Libra, Suwałki 2018.
Wróblewska M., Człowiek – sprawca transgresyjny. Podejście badawcze w aspekcie twórczym i biograficznym, [w:] W poszukiwaniu sensu istnienia. Od transgresji ku transcendencji?, red. A. Ciążela, S. Jaronowska, Wydawnictwo APS, Warszawa 2019.
Wróblewska M., Zasoby, potencjał i możliwości człowieka w perspektywie samorealizacji, Chowanna, 2020, 5(22); DOI: https://doi.org/10.31261/CHOWANNA.2020.55.07
Wróblewska H.M., Boundaries of Sense-creating Experiences in the Literary Works by Karol Wojtyła and the Concept of Transgression by Józef Kozielecki, Fides et Ratio, 2021, 4. DOI: https://doi.org/10.34766/fetr.v48i4.1004
Wróblewska M., Creative social rehabilitation as an area of potential transgression, Resocjalizacja Polska, 2021, 22;
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Halina Monika Wróblewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.