Abstract
The paper “Stadialność rozwoju zawodowego człowieka. Odniesienia empiryczne” [Career Development Stages. Empirical References] refers to Donald Super’s classic career development theory that emphasizes the life-long and sequential nature of the process. D. Super defined five career development stages, i.e. growth, exploration, establishment and stabilization, maintenance (consolidation) of one’s professional position, and decline. Though, generally, the division of the career development into stages and the related sequential modern career model are still relevant, D. Super’s time frames have changed, career development stages are being modified, and their constituents are in the process of diffusion. With the linear career narrative being challenged, the long adulthood is when the major changes occur, i.e. frequently career commitment cycles break and end more quickly, and day often repeatedly reemerge over one’s vocational life, while individuals, due to the de-standardization of the career development, are made to tailor their careers in response to their dynamically changing personal needs and current labor market demands. The selected theses and conclusions presented in this paper and drawn from studies conducted following various methodological strategies over a number of years, describe the regularities observed in the subsequent career development stages, extending from childhood, through adolescence to the adulthood phases. The paper identifies selected patterns of developing dream “career projects” in childhood, career planning strategies in adolescence, perception of the post-modern career paradigm in early adulthood, and the main career patterns pursued in middle adulthood. These patterns and regularities illustrate the specific features of the individual’s career development stages.
References
Bańka A., Pomoc psychologiczna wobec potrzeb rozwojowych jednostek i wyzwań współczesności, [w:] Poradnictwo. Kolejne przybliżenia, red. M. Piorunek, Toruń 2011.
Bańka A., Proaktywność i decyzyjność. Nowe miary adaptacji twórczej do rozmytej rzeczywistości rynku pracy, [w:] Zawód czy kompetencje? Wymagania rynku pracy a wspieranie rozwoju kariery, red. V. Drabik-Podgórna, M. Podgórny, Toruń 2016.
Brzezińska A., Trempała J., Wprowadzenie do psychologii rozwoju, [w:] Psychologia, red. J. Strelaut, Gdańsk 2000.
Buehler Ch., Bieg życia ludzkiego, Warszawa 1999.
Cybal-Michalska A., Młodzież akademicka a kariera zawodowa, Kraków 2013.
Drucker P.F., The age of discontinuit, New Brunswick 2008.
Erikson E.H., Tożsamość a cykl życia, Poznań 2004.
Filipowiak-Łuczyńska K., Reprezentacje świata zawodowego w okresie dzieciństwa, [w:] Człowiek w kontekście pracy. Teoria – Empiria – Praktyka, red. M. Piorunek, Toruń 2009.
Ginzberg E., Ginsburg S.W., Axelrad S., Herma J.L., Occupational choice: an approach to a general theory, New York 1951.
Gottfredson L., Gottfredson’s Theory of Circumscription and Compromise, [w:] Carrer Choice and Development, red. D. Brown, L. Brooks, San Francisco 1996.
Guichard J., Huteau M., Psychologia orientacji i poradnictwa zawodowego, Kraków 2005.
Hodkinson P., Careership: The Individual, Choices and Markets in the Transition to Work, [w:] Knowledge and Nationhood: Education, Politics and Work, red. J. Avis, M. Bloomer, G. Esland, D.I. Gleeson, P. Hodkinson, London 1996.
Hodkinson P., Sparkes A.C., Careership: A Sociological Theory of Career Decision Making, British Journal of Sociology of Education, 1997, 18.
Leppert R., Melosik Z., Wojtasik B. (red.), Młodzież wobec niegościnnej przyszłości, Wrocław 2005.
Marcia J.E., Waterman A.S., Matteson D.R., Archer S.L., Orlofsky J.L., Ego Identity. A Handbook for Psychosocial Research, New York 1993.
Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza. Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne, Poznań – Toruń 1996.
Melosik Z. Młodzież, styl życia i zdrowie. Konteksty i kontrowersje, Poznań 2001.
Melosik Z., Kultura popularna i tożsamość młodzieży, Kraków 2013.
Neckar-Ilnicka T., Obraz własnej przyszłości zawodowej w swobodnych wypowiedziach uczniów klas I-III, [w:] Podejmowanie decyzji zawodowych przez młodzież i osoby dorosłe w nowej rzeczywistości społeczno-politycznej, red. B. Wojtasik, Wrocław 2001.
Nowacki T.W., Zawodoznawstwo, Radom 2003.
Paszkowska-Rogacz A., Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych, Warszawa 2003.
Piorunek M., Dziecko w relacjach ze światem zawodowym, Poznań 1996.
Piorunek M., Projektowanie przyszłości edukacyjno-zawodowej w okresie adolescencji, Poznań 2004.
Piorunek M., The Youth as the Clients of Career Guidance: Selected Studies of Polish Adolescents, The New Educational Review, 2006, 2.
Piorunek M., Kształtowanie tożsamości zawodowej jako zadanie rozwojowe okresu adolescencji, [w:] Pedagogika społeczna w Polsce po 1989 roku. Przemiany w nauce, obecność międzynarodowa, kręgi tematyczne prac badawczych, red. B. Kromolicka, A. Radziewicz-Winnicki, M. Noszczyk-Bernasiewicz, Katowice 2007.
Piorunek M., L’elaboration des projets a l’adolescence: etude empirique aupres d’adolescents polonaise, L’orientation scolaire et professionnelle, 2007, 2.
Piorunek M., Kariery zawodowe ludzi na etapie średniej dorosłości. Ciągłość i zmiana na polskim rynku pracy, [w:] Człowiek w kontekście pracy. Teoria – Empiria – Praktyka, red. M. Piorunek, Toruń 2009.
Piorunek M., Dziecko wobec świata pracy i zawodów. Empiryczne przyczynki. Obraz fenomenu, Studia Edukacyjne, 2010, 11.
Piorunek M., Od stabilizacji do chaosu zawodowego. Scenariusze biografii zawodowych etapu średniej dorosłości, Studia Edukacyjne, 2010, 14.
Piorunek M., (Bez)sens planowania przyszłości... Refleksje o adolescencyjnym projektowaniu przyszłości edukacyjno-zawodowej, Studia Edukacyjne, 2011, 18.
Piorunek M., Dzieciństwo w rozwoju zawodowym człowieka. Przyczynki teoretyczno-empiryczne, Kwartalnik Pedagogiczny, 2013, 1.
Piorunek M., Biografia zawodowa człowieka w kontekście permanentnej zmiany społecznej, [w:] Odmiany życia społecznego współczesnej Polski: instytucje, polityka, kultura, red. Z. Galor, Poznań 2014.
Piorunek M., Dziecko a świat zawodowy, czyli o nieobecnym polu eksploracji w pedagogice dziecka, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna wobec zmieniających się kontekstów społecznych, red. M. Magda-Adamowicz, I. Kopaczyńska, Toruń 2014.
Piorunek M., Dziecko w perspektywie świata zawodowego. Pomiędzy teorią i praktyką dorastania w świecie pracy, [w:] Children in the postmodern world. Culture – media – social inequality, red. H. Krauze-Sikorska, M. Klichowski, A. Basińska, Poznań 2014.
Piorunek M., Kariera zawodowa w ponowoczesnej rzeczywistości. Nowy paradygmat i jego edukacyjno-pomocowe implikacje, [w:] Praca w życiu człowieka i jej społeczno-edukacyjne uwarunkowania, red. J. Matejek, K. Białożyt, Kraków 2015.
Piorunek M., Kariera według młodych czyli nowy paradygmat kariery na dysonansowym rynku pracy, Studia Edukacyjne, 2016, 38.
Piorunek M., Młodzi dorośli o (pop)karierze – „myśli nieuczesane” (w druku).
Savickas M.L., Life-Long Self-Construction, International Journal for Educational and Vocational Guidance, 2005, 5.
Savickas M.L., Career studies as self making and life designing, Career Research & Development, 2009, 24.
Savickas M.L., Constructing Careers: Actor, Agent and Author, Journal of Employment Counselling, 2011, 48.
Smart R., Peterson C., Super’s career stages and the decision to change careers, Journal of Vocational Behavior, 1997, 51.
Super D.E., The psychology of careers, New York 1957.
Super D.E., Career and Life Development, [w:] Career Choice and Development, red. D. Brown, L. Brooks, San Francisco – Washington – London 1984.
Super D.E., A life – span, life-space approach to career development, [w:] Career choice and development: Applying contemporary theories to practice, red. D. Brown, L. Brooks, San Francisco 1990.
Wiatrowski Z., Dorastanie, dorosłość i starość człowieka w kontekście działalności i kariery zawodowej, Radom 2009.