Abstract
Scientific output of psychology and education studies, paradigmatic changes and social expectations form a basis for rereading the assumptions of cooperative education. The paper deals with the categories of recognizing cooperative education as an organizational form, a strategy of teaching and a model of education. The paper makes a reference to the assumptions resulting from the social-constructive paradigm, which have made it possible to present a way of thinking about cooperative education in terms of joint acquisition of knowledge and negotiating meaning. The sources of the assumptions of education were also investigated in the ideology of progressivism to show that such upbringing and education helps develop pupils’ social competencies and prepares the students for functioning in a community. The considerations are completed by showing a relation between cooperative education and contemporary social challenges.
References
Appelt K., Dziecko i dzieciństwo w oczach dorosłego, [w:] Oblicza dzieciństwa, red. D. Kornas-
-Biela, Lublin 2001.
Appelt K., Jabłoński S., Osiągnięcia i zagrożenia dla rozwoju dziecka w wieku szkolnym, [w:]
Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. A. Brzezińska, E. Hornowska, Warszawa
2004.
Arends R.I., Uczymy się nauczać, przekł. K. Kruszewski, Warszawa 1995.
Babula S., Kraszewski N., Kołodziejczyk J., Salomon-Bobińska K., Nauczanie kooperatywne (uczenie się we współpracy) https://www.npseo/pldata/various,files/Sesja%20
11_9%20Jakub%20Kołodziejczyk.pdf.
Baepler P., Walker J.D., Brooks D.Ch., Saichaie K., Petersen Ch.I., A Guide to Teaching in the
Active Learning Classroom. History, Research, and Practice, Virginia 2016.
Bąbka J., Zachowania kooperacyjne młodzieży w sytuacjach zadaniowych. Analiza porównawcza
młodzieży pełnosprawnej i z różnymi ograniczeniami sprawności, Zielona Góra 2012.
Borsch F., Kooperatives Lehren und Lernen im schulischen Unterricht, Stuttgart 2010.
Bruner J.S., Kultura edukacji, przekł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków 2006.
Brzezińska A., J. Bruner: prekursor kształcenia wspomagającego rozwój, [w:] Kultura edukacji,
Kraków 2006.
Brzezińska A.I., Ziółkowska B., Przed jakimi wyzwaniami stoi dzisiaj szkoła? Studia Edukacyjne, 2012, 27.
Czapiński J., Kapitał społeczny, [w:] Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków
2007, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2007.
Czapiński J., Kapitał społeczny jako motor rozwoju rozwiniętych, Małopolskie Studia Regionalne, 2010, 1(18).
Czapiński J. Kapitał społeczny, [w:] Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków,
red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2013.
Czapiński J. Kapitał społeczny, [w:] Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków,
red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2015.
Dewey J., Demokracja i wychowanie. Wprowadzenie do filozofii wychowania, przekł. Z. Dorszowa, Wrocław 1972.
Dewey J., Szkoła a społeczeństwo, przekł. R. Czaplińska-Muternilchowa, Warszawa 2005.
Drucker P.F., Społeczeństwo pokapitalistyczne, przekł. G. Kranas, Warszawa 1999.
Dudzikowa M., Erozja kapitału społecznego w szkole w atmosferze nieufności, [w:] Kapitał spo-
łeczny w szkołach różnego szczebla. Diagnoza i uwarunkowania, t. 2., red. M. Dudzikowa,
S. Jaskulska, R. Wawrzyniak-Beszterda, E. Bochno, I. Bochno, K. Knasiecka-Falbierska, M. Marciniak, Kraków 2011.
Dudzikowa M., Ku sprawstwu, współpracy i refleksyjności poprzez ich doświadczanie w edukacji
szkolnej. Brunerowskie przesłanie w praktyce, [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika edukacji, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak, Kraków 2011.
Dylak S., Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli, [w:] Współczesność a kształcenie nauczycieli, red. H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak, Warszawa
2000.
Erikson E.H, Dzieciństwo i społeczeństwo, przekł. P. Hejmej, Poznań 2000.
Gillies R.M., Cooperative Learning. Integrating Theory and Practice, Los Angeles – London –
New Delhi – Singapore 2007.
Gołębniak B.D., Konstruktywizm moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna? Problemy Wczesnej Edukacji, 2005, 1.
Hejnicka-Bezwińska T., Paradygmat pedagogiki instrumentalnej w Polsce (Skutki jego dominowania w badaniach pedagogicznych i kształceniu pedagogów), [w:] Ku pedagogii pogranicza,
red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Toruń 1990.
Henrich J., The Secret of Our Success. How Culture Is Driving Human Evolution, Domesticating
Our Species, and Making Us Starter, New Jersey 2016.
Hill G.W., Group Versus Individual Perfomance: Are N+1 Heads Better Than One? Psychological Bulletin, 1982, 91.
Johnson D.W., Johnosn R.T., Cooperation and Competition: Theory and Research, Minnesota
1989.
Joyce B., Calhoun E., Hopkins D., Przykłady modeli uczenia się i nauczania, przekł. K. Kruszewski, Warszawa 1999.
Kamiński A., Grupowe nauczanie, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa 1993.
Karolczak-Biernacka B., Współzawodnictwo i współpraca w szkole, Warszawa 1987.
Kędzierska J., Grupowa praca uczniów, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch,
Warszawa 2003.
Klus-Stańska D., Polska rzeczywistość – paradygmatyczny taniec św. Wita, [w:] Paradygmaty
współczesnej dydaktyki, red. L. Hurło, D. Klus– Stańska, M. Łojko, Kraków 2009.
Klus-Stańska D., Dydaktyka wobec chaosu i pojęć i zdarzeń, Warszawa 2010.
Klus-Stańska D., Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2012.
Kohlberg L., Mayer R., Rozwój jako cel wychowania, [w:] Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Warszawa 1993.
Kowalik-Olubińska M., Pedagogiczne implikacje założeń konstruktywizmu dla edukacji małych
dzieci, [w:] Zaniedbane i zaniechane obszary edukacji w szkole, red. M. Suświłło, Olsztyn
2006.
Koźmiński A., Jak tworzyć gospodarkę opartą na wiedzy? [w:] Strategia rozwoju Polski u progu
XXI wieku, Warszawa 2001.
Kruszewski K., Nauczanie i uczenie się rozwiązywania problemów, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, t. 1, red. K. Kruszewski, Warszawa 2005.
Kuhn T., Struktura rewolucji naukowych, przekł. H. Ostromęcka, Warszawa 2001.
Kwiatkowski M., Theis M., Kapitał społeczny. Od metafory do badań, Rocznik Lubuski, 2004,
30.
Kwieciński Z., Mimikra czy sternik? Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego,
[w:] Spory o edukację: dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Warszawa – Toruń 1993.
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, Olecko-Białystok 1995.
Malewski M., Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław 2010.
Melosik Z., Pedagogika pragmatyzmu, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, red.
Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003.
Muszyński H., Wychowanie moralne w zespole, Warszawa 1964.
Niemierko B., Podręcznik skutecznej dydaktyki, Warszawa 2007.
Oelkers J., Influence and Development: Two Basic Paradigms of Education, Studies in Philosophy and Education, 1994, 2.
Okoń W., Nauczanie problemowe we współczesnej szkole, Warszawa 1975.
Ornstein A.C., Hunkins F.P., Program szkolny. Założenia, zasady, problematyka, przekł.
K. Kruszewski, Warszawa 1999.
Pawlak B., Praca grupowa w edukacji wczesnoszkolnej. Problemy – badania – rozwiązania, Kraków 2009.
Phillips D.C., Soltis J.F., Podstawy wiedzy o nauczaniu, przekł. E. Jusewicz-Kalter, Gdańsk
2003.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech,
przekł. J. Szacki, Kraków 1995.
Rorty R., Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo, przekł. J. Grygieńć, S. Tokariew, Toruń
2013.
Roth W.M., Experimenting in a constructivist high school physics laboratory, Journal of Research in Science Teaching, 1994, 31.
Rutkowiak J., Wielość paradygmatów dydaktyki a wspólny mianownik realności życia. Ku pytaniom o przekłady międzyparadygmatyczne, [w:] Paradygmaty współczesnej dydaktyki, red.
L. Hurło, D. Klus-Stańska, M. Łojko, Kraków 2009.
Steiner I.D., Group Process and Productivity, New York – London 1972.
Strebe J.D., Enganing Students Using Cooperative Learning, New York 2018.
Szymański M.S., Grupowa praca z uczniem, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomyka-
ło, Warszawa 1993.
Szymański M.S., O metodzie projektów, Warszawa 2010.
Śliwerski B., Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania, Kraków 2009.
Weidner M., Kooperatives Lernen in Unterricht. Das Arbeitsbuch, Seelze-Velber 2009.
-Biela, Lublin 2001.
Appelt K., Jabłoński S., Osiągnięcia i zagrożenia dla rozwoju dziecka w wieku szkolnym, [w:]
Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. A. Brzezińska, E. Hornowska, Warszawa
2004.
Arends R.I., Uczymy się nauczać, przekł. K. Kruszewski, Warszawa 1995.
Babula S., Kraszewski N., Kołodziejczyk J., Salomon-Bobińska K., Nauczanie kooperatywne (uczenie się we współpracy) https://www.npseo/pldata/various,files/Sesja%20
11_9%20Jakub%20Kołodziejczyk.pdf.
Baepler P., Walker J.D., Brooks D.Ch., Saichaie K., Petersen Ch.I., A Guide to Teaching in the
Active Learning Classroom. History, Research, and Practice, Virginia 2016.
Bąbka J., Zachowania kooperacyjne młodzieży w sytuacjach zadaniowych. Analiza porównawcza
młodzieży pełnosprawnej i z różnymi ograniczeniami sprawności, Zielona Góra 2012.
Borsch F., Kooperatives Lehren und Lernen im schulischen Unterricht, Stuttgart 2010.
Bruner J.S., Kultura edukacji, przekł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków 2006.
Brzezińska A., J. Bruner: prekursor kształcenia wspomagającego rozwój, [w:] Kultura edukacji,
Kraków 2006.
Brzezińska A.I., Ziółkowska B., Przed jakimi wyzwaniami stoi dzisiaj szkoła? Studia Edukacyjne, 2012, 27.
Czapiński J., Kapitał społeczny, [w:] Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków
2007, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2007.
Czapiński J., Kapitał społeczny jako motor rozwoju rozwiniętych, Małopolskie Studia Regionalne, 2010, 1(18).
Czapiński J. Kapitał społeczny, [w:] Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków,
red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2013.
Czapiński J. Kapitał społeczny, [w:] Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków,
red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2015.
Dewey J., Demokracja i wychowanie. Wprowadzenie do filozofii wychowania, przekł. Z. Dorszowa, Wrocław 1972.
Dewey J., Szkoła a społeczeństwo, przekł. R. Czaplińska-Muternilchowa, Warszawa 2005.
Drucker P.F., Społeczeństwo pokapitalistyczne, przekł. G. Kranas, Warszawa 1999.
Dudzikowa M., Erozja kapitału społecznego w szkole w atmosferze nieufności, [w:] Kapitał spo-
łeczny w szkołach różnego szczebla. Diagnoza i uwarunkowania, t. 2., red. M. Dudzikowa,
S. Jaskulska, R. Wawrzyniak-Beszterda, E. Bochno, I. Bochno, K. Knasiecka-Falbierska, M. Marciniak, Kraków 2011.
Dudzikowa M., Ku sprawstwu, współpracy i refleksyjności poprzez ich doświadczanie w edukacji
szkolnej. Brunerowskie przesłanie w praktyce, [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika edukacji, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak, Kraków 2011.
Dylak S., Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli, [w:] Współczesność a kształcenie nauczycieli, red. H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak, Warszawa
2000.
Erikson E.H, Dzieciństwo i społeczeństwo, przekł. P. Hejmej, Poznań 2000.
Gillies R.M., Cooperative Learning. Integrating Theory and Practice, Los Angeles – London –
New Delhi – Singapore 2007.
Gołębniak B.D., Konstruktywizm moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna? Problemy Wczesnej Edukacji, 2005, 1.
Hejnicka-Bezwińska T., Paradygmat pedagogiki instrumentalnej w Polsce (Skutki jego dominowania w badaniach pedagogicznych i kształceniu pedagogów), [w:] Ku pedagogii pogranicza,
red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Toruń 1990.
Henrich J., The Secret of Our Success. How Culture Is Driving Human Evolution, Domesticating
Our Species, and Making Us Starter, New Jersey 2016.
Hill G.W., Group Versus Individual Perfomance: Are N+1 Heads Better Than One? Psychological Bulletin, 1982, 91.
Johnson D.W., Johnosn R.T., Cooperation and Competition: Theory and Research, Minnesota
1989.
Joyce B., Calhoun E., Hopkins D., Przykłady modeli uczenia się i nauczania, przekł. K. Kruszewski, Warszawa 1999.
Kamiński A., Grupowe nauczanie, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa 1993.
Karolczak-Biernacka B., Współzawodnictwo i współpraca w szkole, Warszawa 1987.
Kędzierska J., Grupowa praca uczniów, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch,
Warszawa 2003.
Klus-Stańska D., Polska rzeczywistość – paradygmatyczny taniec św. Wita, [w:] Paradygmaty
współczesnej dydaktyki, red. L. Hurło, D. Klus– Stańska, M. Łojko, Kraków 2009.
Klus-Stańska D., Dydaktyka wobec chaosu i pojęć i zdarzeń, Warszawa 2010.
Klus-Stańska D., Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2012.
Kohlberg L., Mayer R., Rozwój jako cel wychowania, [w:] Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Warszawa 1993.
Kowalik-Olubińska M., Pedagogiczne implikacje założeń konstruktywizmu dla edukacji małych
dzieci, [w:] Zaniedbane i zaniechane obszary edukacji w szkole, red. M. Suświłło, Olsztyn
2006.
Koźmiński A., Jak tworzyć gospodarkę opartą na wiedzy? [w:] Strategia rozwoju Polski u progu
XXI wieku, Warszawa 2001.
Kruszewski K., Nauczanie i uczenie się rozwiązywania problemów, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, t. 1, red. K. Kruszewski, Warszawa 2005.
Kuhn T., Struktura rewolucji naukowych, przekł. H. Ostromęcka, Warszawa 2001.
Kwiatkowski M., Theis M., Kapitał społeczny. Od metafory do badań, Rocznik Lubuski, 2004,
30.
Kwieciński Z., Mimikra czy sternik? Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego,
[w:] Spory o edukację: dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Warszawa – Toruń 1993.
Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, Olecko-Białystok 1995.
Malewski M., Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław 2010.
Melosik Z., Pedagogika pragmatyzmu, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, red.
Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003.
Muszyński H., Wychowanie moralne w zespole, Warszawa 1964.
Niemierko B., Podręcznik skutecznej dydaktyki, Warszawa 2007.
Oelkers J., Influence and Development: Two Basic Paradigms of Education, Studies in Philosophy and Education, 1994, 2.
Okoń W., Nauczanie problemowe we współczesnej szkole, Warszawa 1975.
Ornstein A.C., Hunkins F.P., Program szkolny. Założenia, zasady, problematyka, przekł.
K. Kruszewski, Warszawa 1999.
Pawlak B., Praca grupowa w edukacji wczesnoszkolnej. Problemy – badania – rozwiązania, Kraków 2009.
Phillips D.C., Soltis J.F., Podstawy wiedzy o nauczaniu, przekł. E. Jusewicz-Kalter, Gdańsk
2003.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech,
przekł. J. Szacki, Kraków 1995.
Rorty R., Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo, przekł. J. Grygieńć, S. Tokariew, Toruń
2013.
Roth W.M., Experimenting in a constructivist high school physics laboratory, Journal of Research in Science Teaching, 1994, 31.
Rutkowiak J., Wielość paradygmatów dydaktyki a wspólny mianownik realności życia. Ku pytaniom o przekłady międzyparadygmatyczne, [w:] Paradygmaty współczesnej dydaktyki, red.
L. Hurło, D. Klus-Stańska, M. Łojko, Kraków 2009.
Steiner I.D., Group Process and Productivity, New York – London 1972.
Strebe J.D., Enganing Students Using Cooperative Learning, New York 2018.
Szymański M.S., Grupowa praca z uczniem, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomyka-
ło, Warszawa 1993.
Szymański M.S., O metodzie projektów, Warszawa 2010.
Śliwerski B., Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania, Kraków 2009.
Weidner M., Kooperatives Lernen in Unterricht. Das Arbeitsbuch, Seelze-Velber 2009.