Abstract
The aim of the paper is to consider the possibility of creating liminal experiences at school with the method of educational drama and the pedagogical potential of such activities. Treated as the medium phase of rite, I define liminality in line with Arnold van Genepp and Victor Turner. By claiming that for many reasons school is a liminal space and showing that the fact that this function is neglected at the cost of the transmission function is a problem, I present drama as a possible antidote.
References
Antczak M., Techniki dramy w teorii i praktyce nie tylko dla nauczycieli bibliotekarzy, Agencja Sukurs, Warszawa 2004.
Anfara V.A., Urban Schools And Liminality, National Forum Journals, 1997, 10.
Arnett J., Emerging Adulthood: The Winding Road From the Late Teens Through the Twenties, Oxford University Press, Oxford 2004.
Arnett J., Conceptions of the Transition to Adulthood: Perspectives From Adolescence Through Midlife, Journal of Adult Development, 2001, 8, 2.
Avorgbedor D., The Turner-Schechner Model of Performance as Social Drama: A Re-Examination in the Light of Anlo-Ewe "Haló", Research in African Literatures, 1999, 30, 4: Drama and Performance.
Babicka-Wirkus A., Uczeń (nie) biega i (nie) krzyczy. Rytuały oporu jako przejaw autoekspresji młodzieŜy, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2015.
Dembiński M., Rytualne oblicze lekcji. Studium teoretyczno-empiryczne, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2005.
Eller J.D., Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy, przekł. A. Gąsior-Niemiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
Geertz C., Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przekł. M.M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Girard R., Widziałem szatana spadającego z nieba jak błyskawica, przekł. E. Burska, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2002.
Grimes R.L., Beginnings in Ritual Studies, University of South Carolina Press, Columbia 1995.
Hann Ch., Antropologia społeczna, przekł. S. Szymański, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
http://theritejourney.com/boys-year-long-program [dostęp: 30.09.2016].
http://theritejourney.com/girls-year-long-program/ [dostęp: 30.09.2016].
Jaskulska S., Motyl K., Gra o Tron? Rytuały i gry w optyce teorii antropologicznej Clifforda Geertza i analizy transakcyjnej. Przyczynek do badania codzienności szkoły, Studia Edukacyjne, 2014, 31.
Jerzak-Gierszewska T., Religia a magia. Klasyczne koncepcje antropologiczne, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1995.
Johanningmeier E., The foundations of contemporary American education, Gorsuch Scarisbrick, Scottsdale 1987.
Jurkowski H., Materiał jako wehikuł treści rytuału, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.
Kolankiewicz L., Ku antropologii widowisk, [w:] Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Królica M., Drama i happening w edukacji przedszkolnej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.
Lev-Aladgem S., From ritual to drama and back in a rehabilitation day-care center, Journal of Aging Studies, 1999, 13, 3.
Mach Z., Rytuał, [w:] Encyklopedia socjologii, tom III, red. Z. Bokszański, A. Kojder, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000.
Maliszewski K., Pedagogika na pograniczu światów. Eseje z cyklu „Medium Mundi”, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015.
Mauss M., Hubert H., Zarys ogólnej teorii magii, [w:] Socjologia i antropologia, red. M. Mauss, przekł. M. Król, J. Szacki, K. Pomian, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
Warszawa 1973.
McLaren P., The Liminal Servant and the Ritual Roots of Critical Pedagogy, Language Arts, 1988, 65.
McLaren P., Edukacja jako system kulturowy, [w:] Nieobecne dyskursy, t. IV, red. Z. Kwieciński, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1994.
Mendel M., Przekraczanie progu szkolnego jako rite de passage, [w:] Pedagogika miejsca, red. M. Mendel, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły WyŜszej Edukacji TWP, Wrocław 2006.
Nowak-Wolna K., Od dramatu teatralnego do dramy edukacyjnej, [w:] Od teatru pedagogicznego do teatru terapeutycznego, red. W. Sikorski, A. Sikorska, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2014.
Özbek G., Drama in education: key conceptual features, Journal of Contemporary Educational Studies, 2014, 1.
Pankowska K., Drama – zabawa i myślenie, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1990.
Pankowska K., Pedagogika dramy. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Akademickie śak, Warszawa 2000.
Pankowska K., Drama. Konteksty teoretyczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
Pawlik J.J., Antropologiczne badanie rytuału, [w:] Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość, red. M. Filipiak, M. Rajewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,
Lublin 2006.
Pindera P., Pindera M., Drama w procesie edukacji wczesnoszkolnej, Nauczyciel i Szkoła, 2002, 3-4.
Rappaport R., Rytuał i religia w rozwoju ludzkości, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2008.
Rothenbuhler E., Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej, przekł. J. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
Schechner R., Przyszłość rytuału, przekł. T. Kubikowski, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2000.
Schechner R., Performatyka. Wstęp, przekł. T. Kubikowski, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006.
Schulz R., Szkoła – instytucja – system – rozwój, Wydawnictwo Edytor, Toruń 1992.
Sergiovanni T., Leadership for the Schoolhouse: How Is It Different? Why Is It Important?, Jossey-Bass Publishers, San Francisco 1996.
Skutil M., Jandošová L., Makovičková V., The use of rituals at primary school, International Journal of Human Sciences, 2012, (9)2.
Smith A.P., The implementation of a rites of passage programme into a boys’ secondary school, Pastoral Care in Education, 2012, 30, 4.
Son T.D., Ritual Practices in Congregational Identity Formation, Lexington Books, Lanham 2014.
Steiner M., Geneza teatru w świetle antropologii kulturowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.
Szakolczai A., Liminality and experience: structuring transitory situations and transformative events, International Political Anthropology, 2009, 2, 1.
Szewczyk J., Szkolne obrzędy i rytuały w kontekście mitycznej podróŜy bohatera, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2002.
Szymik E., Znaczenie dramy w procesie wychowania, Studia i Prace Pedagogiczne, 2014, 1.
Turner V., Betwixt and Between: the Liminal Period in Rites of Passage, [w:] Betwixt and Between.
Patterns of Masculine and Feminine Initation, red. L.C. Mahdi, S. Foster, M. Little, Open Court Publishing, Illinois 1987.
Turner V., Od rytuału do teatru: powaga zabawy, przekł. M. Dziekan, J. Dziekan, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2005.
Turner V., Liminalność i gatunki performatywne, przekł. K. Przyłuska-Urbanowicz, [w:] Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, red. J.J. MacAloon, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
Way B., Development through drama, Longman, London 1968.
Way B., Drama w wychowaniu dzieci i młodzieŜy, przekł. K. Pankowska, E. Nerwińska,
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995.
Witerska K., Drama. Przewodnik po koncepcjach, technikach i miejscach, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2014.
van Gennep A., Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, przekł. B. Biały, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
Zagórska W., Uczestnictwo młodych dorosłych w rzeczywistości wykreowanej kulturowo, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2004.
Ziębińska-Witek A., Turystyka śmierci jako zjawisko kulturowe, Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja 2012, 3(135).