Abstract
In the paper I ask whether the similarities between the institutional hazing and tribal rites of initiation, pointed to by authors who describe this phenomenon, make it possible to talk about a ritual character of the brutal phenomenon of how freshmen are treated by older students, and if they do, then how can it translate into potential preventive measures. I discuss this issue based on the example of hazing at school. Having chosen the distinctive features of the rites of passage as my point of reference, I refer to school hazing as a pseudo-rite and I recommend taking into account its ritual character and the non-ritual objectives it completes in the preventive and repair measures at school.
References
Arnett J., Emerging Adulthood: What Is It, and What Is It Good For?, Child Development Perspectives, 2007, 1, 2.
Bartels E., Medical ethics and rites involving blood, Anthropology and Medicine, 2003, 10, 1.
Bowie F., Antropologia religii. Wprowadzenie, przekł. K. Pawluś, Wydawnictwo Uniwersy-tetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Burgess S., Murray S.J., Cutting Both Ways: On the Ethical Entanglements of Human Rights, Rites, and Genital Mutilation, American Journal of Bioethics, 2015, 15, 2.
Caldini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, przekł. B. Wojciszke, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2014.
Czerwińska-Jasiewicz M., Psychologia rozwoju młodzieży w kontekście biegu ludzkiego życia, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2015.
Eliade M., Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne, przekł. K. Kocjan, Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków 1997.
Girard R., Sacrum i przemoc, przekł. M. Plecińska, Wydawnictwo Brama, Poznań 1993.
Hańderek J., Kulturowe wymiary podróżowania, Folia Turistica. Filozofia podróży i turysty-ki”, 2011, 24. Jacobs A.J., Arora K.S., Ritual Male Infant Circumcision and Human Rights, American Jour-nal of Bioethics, 2015, 15, 2.
Jaskulska S., Kreowanie doświadczeń liminalnych w szkole z wykorzystaniem metody dramy edukacyjnej, Studia Edukacyjne, 2016, 42.
Kazimierczak M., W poszukiwaniu praktycznej filozofii podróży, Folia Turistica. Filozofia podróży i turystyki, 2011, 24.
Kociuba M., Geneza rytuału w kontekście antropologii Rene Girarda, [w:] Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość, red. M. Filipiak, M. Rajewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2006.
Konecki K., Nowi pracownicy a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa. Studium folkloru fa-brycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.
Kurcz A., Młodzież wobec „fali przemocy” w szkole, [w:] Wymiary dzieciństwa. Problemy dziec-ka i dzieciństwa w zmieniającym się społeczeństwie, red. J. Bińczycka, B. Smoliśka-Theiss, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2005.
Leszczyńska A., „Drugie życie szkoły” – przemoc czy szkolny rytuał? Uwagi pedagoga, [w:] Przemoc dzieci i młodzieży, red. J. Papież, A. Płukis, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999. Matthews A., Backpacking as a Contemporary Rite of Passage: Victor Turner and Youth Travel Practices, [w:] Victor Turner and Contemporary Cultural Performance, red. G. St John, Berghahn Books, New York 2008.
Oleszkiewicz A., Senejko A., Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
Pospiszyl K., Flety i fala. Geneza i przemiany rytuałów inicjacyjnych, Psychologia Wycho-wawcza, 1998, 3.
Pospiszyl K., Elementy przemocy w rytuałach inicjacyjnych, [w:] Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej, red. J. Papież, A. Płukis, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999.
Rajewski M., Badania rytuału w antropologii brytyjskiej, [w:] Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość, red. M. Filipiak, M. Rajewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodows-kiej, Lublin 2006.
Schechner R., Performatyka. Wstęp, przekł. T. Kubikowski, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006.
Siudem I., Fala w szkole. Analiza zjawiska, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio J., 2004, XVII.
Siudem I., Fala w szkole a poziom i struktura agresji młodzieży, [w:] Agresja w szkole – spojrze-nie wieloaspektowe, red. A. Rejzner, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korcza-ka, Warszawa 2004. Sołtysiak T., Mąka J., „Szykanowanie kotów” – szkolne zwyczaje czy inne uwarunkowania zjawiska? (doniesienie z badań), [w:] Zjawiska patologii społecznej: uwarunkowania, rozmia-ry profilaktyka prognozy – materiały Ogólnopolskiej Konferencji zorganizowanej przez Katedrę Pedagogiki Specjalnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy 8-9 maja 1995 r., red. T. Sołtysiak, Wydawnictwo WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1995.
Turner V., Liminal to Liminoid, in Play, Flow, and Ritual: An Essay in Comparative Symbology, Rice University Studies, 1974, 60.
Turner V., Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przekł. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Turner V., Od rytuału do teatru: powaga zabawy, przekł. M. Dziekan, J. Dziekan, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2005.
Turner V., Liminalność i communitas, przekł. E. Dżurak, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, red. M. Kempny, E. Nowicka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. Turner V., Liminalność i gatunki performatywne, przekł. K. Przyłuska-Urbanowicz [w:] Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, red. J.J. MacAlo-on, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
Turner V., Proces rytualny. Struktura i antystruktura, przekł. E. Dżurak, Państwowy Insty-tut Wydawniczy, Warszawa 2010.
Turner V., Turner E., Obraz i pielgrzymka w kulturze chrześcijańskiej, przekł. E. Klekot, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Wójcik M., „Fala” w szkole, Remedium, grudzień 2010.
van Gennep A., Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, przekł. B. Biały, Pań-stwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
Zagórska W., Uczestnictwo młodych dorosłych w rzeczywistości wykreowanej kulturowo. Do-świadczenia, funkcje psychologiczne, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Na-ukowych Universitas, Kraków 2004.
Zawadzki P., „Fala” w szkole – istota zjawiska i jego uwarunkowania w świetle wyników badań własnych, Wychowanie na co Dzień, 2005, 9.
Ziębińska-Witek A., Turystyka śmierci jako zjawisko kulturowe, Teksty Drugie: teoria litera-tury, krytyka, interpretacja, 2012, 3(135).