Abstract
The aim of this study was to characterize the knowledge about the joy in children with mild intellectual disability. The premises relating to the mental functioning of these children suggest that this knowledge is poorer and less complex than the knowledge of their peers in the intellectual norm. The study used the authoring tool to measure children’s knowledge of emotions, including joy. The tool takes into account the cognitive representation of the basic emotions available in three codes: image, verbal, semantic and interconnection between the codes – perception, symbolization and conceptualization, which perform the functions of perception, expression and understanding. The study included children with the intellectual norm (N = 30) and children with mild intellectual disability (N = 30). The results mainly indicate the differences in how happiness is understood by particular groups, to the detriment of children with disability. The character of the results is largely determined by the level of organization of knowledge about joy and accompanying mental operations.
References
Ahn W., Kim N.S., Lassaline M.E., Dennis M.J., Causal Status as a Determinant of Feature Centrality, Cognitive Psychology, 2000, 41.
Abbeduto L., Davies B., Furman L., Solesby S.P., Identifying the referents of spoken messages: The use of context and classification requests by children with mental retardation and by non retarded children, American Journal on Mental Retardation, 1991, 93.
Abbeduto L., Nuccio J., Dynamic contextual variables and the directives of person with mental retardation, American Journal on Mental Retardation, 1993, 5.
Barrett L.F., Feeling is perceiving: Core affect and conceptualization in the experience of emotion, [w:] Emotions: Conscious and unconscious, red. L.F. Barrett, P.M. Niedenthal, P. Winkielman, Guilford, New York 2005.
Barrett L.F., Solving the emotion paradox: Categorization and the experience of emotion, Personality and Social Psychology Review, 2006, 10.
Barrett L.F., The future of psychology: Connecting mind to brain, Perspectives in Psychological Science, 2009, 4.
Barrett L.F., Constructing emotion, Psychological Topics, 2011, 3.
Barrett L.F., Lindquist K., Gendron M., Language as a context for emotion perception, Trends in Cognitive Sciences, 2007, 11.
Barrett L.F., Mesquita B., Ochsner K.N., Gross J.J., The experience of emotion, Annual Review of Psychology, 2007, 58.
Ben-Zev A., The subtlety of emotions, A Bradford Book, Massachusetts 2000.
Brenner E.M., Salovey P., Regulacja emocjonalna w okresie dzieciństwa: aspekty rozwojowe, interpersonalne i indywidualne, [w:] Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna, red. P. Salovey, D.J. Sluyter, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 1999.
Bucci W., The Need for a “Psychoanalytic Psychology” in the Cognitive Science Field, Psychoanalytic Psychology, 2000, 17.
Bucci W., The interplay of subsymbolic and symbolic processes in psychoanalytic treatment, Psychoanalytic Dialogues, 2005, 15.
Buchnat M., Formy organizacji kształcenia dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
Buchnat M., Jasielska A., Inne emocje – poznawcza reprezentacja emocji dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną, VII Ogólnopolska Konferencja „Miejsce Innego we współczesnych naukach o wychowaniu. Krytyczna analiza”, Poznań (Obrzycko), 15-16 kwietnia 2015 r.
Cebula K.R., Wishart J., Social cognition in children with Down syndrome, International Review of Research in Mental Retardation, 2008, 35.
Cebula K.R., Moore D.G., Wishart J.G., Social cognition in children with Down’s syndrome: Challenges to research and theory building, Journal of Intellectual Disability Research, 2006, 54.
Chrzanowska I., Funkcjonowanie dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w szkole podstawowej, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2003.
Crutchley L., Jak być szczęśliwym (albo chociaż mniej smutnym), Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2015.
Dąbrowski K., Multilevelness of emotional and instinctive functions, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1996.
Duszak A., O emocjach bez emocji. Gniew w perspektywie lingwistycznej, [w:] Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata, red. A. Duszak N. Pawlak, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003.
Ekman P., An argument for basic emotions, Cognition and Emotion, 1992, 6.
Fehr B., Russell J.A., Concept of emotion viewed from a prototype perspective, Journal of Experimental Psychology General, 1994, 13.
Fidler D.J., The emergence of a syndromespecific personality profile in young children with Down syndrome, Down Syndrome Research and Practice, 2006, 10(2).
Fernandez-Dols J.-M., Bachorowski J.-A., Emotions. Encyclopedia of psychological Assessment, SAGE Publications 2003, http://www.sageereference.com/psychaassessment/Article_n76.html, [dostęp: 12.01.2018].
Gajdzica Z., Edukacyjne konteksty bezradności społecznej osób z lekkim upośledzeniem umysłowym, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2007.
Gawda B., Ekspresja pojęć afektywnych w narracjach osób z osobowością antyspołeczną, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007.
Gawda B., Struktura pojęć emocjonalnych. Wykorzystanie technik fluencji werbalnej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2017.
Głodkowska J., Poznanie ucznia szkoły specjalnej, WSiP, Warszawa 1999.
Górecka-Mostowicz B., Co dzieci wiedzą o emocjach, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2005.
Grabias S.P., Język w zachowaniach społecznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.
Heider F., The psychology of interpersonal relationships, Wiley, New York 1958.
Jasielska A., „Nie ma radości bez smutku” – porównanie reprezentacji emocji podstawowych, Czasopismo Psychologiczne, 2011, 17.
Jasielska A., Charakterystyka i konsekwencje potocznego rozumienia emocji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2013.
Jasielska A., Buchnat M., Badanie wiedzy o emocjach dzieci z niepełnosprawnością intelektualną – doniesienie wstępne, XXIII Ogólnopolska Konferencja Psychologii Rozwojowej „Zmiany
rozwojowe w biegu życia: konteksty i perspektywy”, Lublin 28-30 maja 2014 r.
Jasielska A., Buchnat M., Wiedza dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną na temat emocji – prezentacja narzędzia badawczego, VI Ogólnopolska Konferencja „Bliżej emocji”, Lublin 11-12 czerwca 2015 r.
Jasielska A., Buchnat M., „Królewna Śmieszka” – dziecięca wiedza o radości zależna od poziomu rozwoju umysłowego, II Konferencja Psychologii Pozytywnej, Poznań 12-14 maja 2016 r.
Jasielska A., Buchnat M., Knowledge about the joy in children with mild intellectual disability, Polish Psychological Bulletin, 2017, 48(2).
Jęczeń U., Uwarunkowania rozwoju kompetencji językowej i komunikacyjnej u dzieci upośledzonych umysłowo, Logopedia, 2003, 32.
Karmiloff-Smith A., Beyond modularity: A developmental perspective on cognitive science, MIT Press, Cambridge 1995.
Kijewska M., O możliwościach usprawniania pamięci dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, [w:] Nauczanie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, red. S.P. Sadowska, Akapit, Toruń 2006.
Kościelak R., Psychologiczne podstawy upośledzonych umysłowo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1989.
Kościelska M., Oblicza upośledzenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Lazarus R., Uniwersalne zdarzenia poprzedzające emocje, [w:] Natura emocji, red. P. Ekman, R.J. Davidson, GWP, Gdańsk 1998.
Leahy R.L., Techniki Terapii Poznawczej, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
Leahy R.L., Tirch D., Napolitano L.A., Regulacja emocji w psychoterapii, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014.
Maruszewski T., Ścigała E., Poznawcza reprezentacja emocji, Przegląd Psychologiczny, 1995, 38.
Maruszewski T., Ścigała E., Emocje – aleksytymia – poznanie, Humaniora, Poznań 1998.
Moore Channell M., Barth J.M., Individual differences in preschoolers’ emotion content memory: The role of emotion knowledge, Journal of Experimental Child Psychology, 2013, 115(3).
Nęcka E., Inteligencja: geneza – struktura – funkcje, GWP, Gdańsk 2003.
Niedenthal P.M., Emotion Concepts, [w:] Handbook of Emotions, red. M. Lewis, J.M. Haviland- Jones L.F. Barrett, The Guilford Press, New York 2008.
Nowakowska-Kempna I., Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Część II. Data, Wydawnictwo WSP, Warszawa 2000.
Oatley K., Jenkins J.M., Zrozumieć emocje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Oatley K., Johnson-Laird P. N., The communicative theory of emotions: Empirical tests, mental models, and implications fot social interaction, [w:] Striving and feeling: Interactions among goals, affect and self regulation, red. L.L. Martin, A. Tesser, Erlbaum, Hillsdale, New York 1995.
Obuchowska I., Dzieci upośledzone w stopniu lekkim, [w:] Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red. I. Obuchowska, WSiP, Warszawa 1999.
Obuchowski K., Kody umysłu i emocje, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź 2004.
Odgen C.K., Richards I.A., The meaning of meaning, Harcourt Brace Jovanovich, Orlando 1989.
Oosterwijk S., Rotteveel M., Fischer A.H., Hess U., Embodied emotion concepts: How generating words about pride and disappointment influences posture, European Journal of SocialPsychology, 2009, 39.
Parkinson B., Ideas and realites of emotion, Routledge, London 1995.
Piaget J., Inhelder B., Psychologia dziecka, Siedmioróg, Wrocław 1993.
Pilecka W., Psychoruchowy rozwój dzieci o obniżonej sprawności umysłowej, [w:] Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej sprawności umysłowej, red. W. Pilecka, J. Pilecki, Wydawnictwo WSP, Kraków 2003.
Pużyński S., Wciórka J., Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD-10, Vesaliu, Kraków 2000.
Pytel M., Rozumienie emocji przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym – niepublikowana praca magisterska, Instytut Psychologii UAM, Poznań 2016.
Rakowska A., Znajomość określonych grup słownictwa przez dzieci lekko upośledzonych umysłowo, Szkoła Specjalna, 1980, 2.
Rakowska A., Język mówiony dzieci lekko upośledzonych umysłowo w sytuacji szkolnej, [w:] Dyskurs edukacyjny, red. T. Rittel, Wydawnictwo WSP, Kraków 1996.
Russell J.A., Lemay G., Emotion Concepts, [w:] Handbook of Emotions, red. M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, The Guilford Press, New York 2000.
Saarni C., The development of emotional competence, The Guilford Press, New York 1999.
Seligman M.E.P., Optymizmu można się nauczyć, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań 2010.
Simeonsson R.J., Bailey D.R., Assessing Needs of Family with Handicapped Infants, Journal of Special Education, 1988, 22.
Siemer M., Beyond prototypes and classical definitions: Evidence for a theory-based representation of emotion concepts, Cognition and Emotion, 2008, 22.
Smith K., Social psychological perspectives on laypersons‘ theories of emotion, [w:] Everyday Conceptions of Emotion: An Introduction to the Psychology, Anthropology, and Linguistic of Emotion, red. J.A. Russell, J.-M. Fernandez-Dols, A.S.R. Manstead, J.C. Wellenkamp, Kluwer, Dordtrecht 1995.
Stallard P., Czujesz tak, jak myślisz, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2006.
Stefańska-Klar R., Późne dzieciństwo. Młodszy wiek szkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempała, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Stępień-Nycz M., Rozwój reprezentacji emocji w dzieciństwie, Liberi Libri, Warszawa 2015.
Stallard P., Czujesz tak, jak myślisz, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2006.
Szumska D., O emocjach bez emocji, Język a Kultura, 2000, 14.
Trempała J., Mechanizm zmiany rozwojowej, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Turner J.H., Stets J.E., Socjologia emocji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Twardowski A., Kształtowanie dialogowej kompetencji komunikacyjnej u uczniów niepełnosprawnych intelektualnie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2002.
White G.M., Representing Emotional Meaning: Category, Metaphor, Schema, Discourse, [w:] Handbook of Emotions, red. M. Lewis, J.M. Haviland-Jones, The Guilford Press, New York 2000.
Wishart J.G., Cebula K.R., Willis D.S., Pitcairn T.K., Understanding of facial expressions of emotion by children with intellectual disabilities of differing aetiology, Journal of Intellectual Disability Research, 2007, 51(7).
Wiśniewska-Kin M., „Miłość jest jak wiatrak“ – czyli o poznawczej naturze metafor dziecięcych, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2009.
Wróbel M., Zarażanie afektywne. O procesie transferu emocji i nastroju między ludźmi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.
Wyczesany J., Gajdzica Z., Uwarunkowania edukacji i rehabilitacji uczniów o specjalnych potrzebach rozwoju, Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków 2006.
Wygotski S., Myślenie i mowa, PWN, Warszawa 1989.
Zabłocki K.J., Upośledzenie umysłowe – wybrane zagadnienia edukacji i terapii, Novum, Płock 2003.