“You Should Know How to Learn” – Old Polish Tips on How to Learn in Order to Learn (Continuing to Reflect on the Fact that Everything Has Already Been Done)
PDF (Język Polski)

Keywords

learning
guidance
pedagogical treatises
parental instructions
Old Polish era

How to Cite

Żołądź-Strzelczyk, D. (2022). “You Should Know How to Learn” – Old Polish Tips on How to Learn in Order to Learn (Continuing to Reflect on the Fact that Everything Has Already Been Done). Studia Edukacyjne, (67), 7–21. https://doi.org/10.14746/se.2022.67.1

Abstract

In old Polish philosophical and pedagogical thought, comments on learning appear rarely. As a rule, the relevant recommendations are addressed to those who teach and show how and what to teach, how to educate, and how to deal with the learner. The perspective of the other side, i.e. the learner, is most often omitted in general treatises, but is found in texts addressed to specific individuals, such as parental instructions or letters.
The article draws on the works of Szymon Marycjusz and Stanisław Sokołowski where such remarks appear as well as on parental instructions written down when sons have left their family homes and set off for schools or on educational journeys. Both the authors and the fathers drew attention to several issues related to the subject under discussion. These include recommendations on how to or-ganize work appropriately, cautions relating to wasting time, and tips on how best to schedule time. They also include remarks on how to learn by emphasizing the importance of memorizing, practicing memory, taking notes, reading and conversation.

https://doi.org/10.14746/se.2022.67.1
PDF (Język Polski)

References

Bieńkowski T., Stanisława Sokołowskiego traktat o kształceniu młodzieży szlacheckiej, Rozprawy z Dziejów Oświaty, 2000, 39.

Czartoryski A.K., Instrukcja dla syna Adama Jerzego (1789), [w:] Przestrogi i nauki dla dzieci. Instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), red. D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Fredro A.M., Informatio circa stylum, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Fredro A.M., Rodzic synowi Jerzemu Bogusławowi Fredro, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Jabłonowski S.J., Kopia instrukcyjej napisanej własną ręką Jaśnie Wielmożnego Jmci Pana Stanisława Jana na Jabłonowie Jabłonowskiego, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Janowicz M., Uczenie się – wybrane zagadnienia. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, 2009, 56, 78.

Jasia Ługowskiego podróże do szkół w cudzych krajach 1639-1643, (1974), opracowanie i wstęp K. Muszyńska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.

Kucharski A., Lektury oświeconego wojażera-Sarmaty w świetle katalogu ksiąg zabranych w podróż przez Seweryna Rzewuskiego (1778), Folia Toruniensia, 2017, 17, 47. DOI: https://doi.org/10.12775/FT.2017.004

Kupisiewicz Cz., Kupisiewicz M., Słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Kurdybacha Ł., Staropolski ideał wychowawczy, [w:] Ł. Kurdybacha, Pisma wybrane, t. I, wybrał i wstępem opatrzył J. Miąso, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1976.

Marycjusz z Pilzna Sz., O szkołach czyli akademiach ksiąg dwoje, przekł. A. Danysz, wstęp H. Barycz, Zakład im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1955.

Michałowski J., Instrukcja dla syna Melchiora udającego się za granicę (1656), [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Mniszech J.W., Instrukcja ojcowska dana synom wyjeżdżającym w cudze kraje (1736 i 1742), [w:]

Przestrogi i nauki dla dzieci. Instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), red. D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2004.

Ossoliński J.K., Sposób studiowania dla najznakomitszego i najdostojniejszego oraz szlachetnie urodzonego pana Józefa Ossolińskiego, [w:] Przestrogi i nauki dla dzieci. Instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), red. D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Piaseczyński A., Punkta i przestrogi powszechne, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Piotra Myszkowskiego instrukcyja […] dla syna z 1602 r., [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Przestrogi i nauki dla dzieci. Instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), wstęp i objaśnienia M.E. Kowalczyk, D. Żołądź-Strzelczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Radziwiłł K., Informacyja ode mnie Krzysztofa Radziwiłła […] z strony dozoru i ćwiczenia syna mego, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Radziwiłł K., Nad generalną o instytucyji syna mego Janusza Radziwiłła, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Radziwiłł M.K. zw. Rybeńko, Instrukcyja dla Imci Pana Ronchberga guwernera J.O.O. książąt Ichmców ordynatów nieświeskiego i ołyckiego, [w:] Przestrogi i nauki dla dzieci. Instrukcje rodzicielskie (XVIII w.), red. D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Rej M., Żywot człowieka poczciwego, Drukarnia A. Gałęzowskiego, Warszawa 1828.

Sobieski J., Instrukcja synom moim do Paryża, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Sobieski J., Instrukcyja Jmć Pana Jakuba Sobieskiego […] dana Jmć Panu Orchowskiemu, jako dyrektorowi Jmć Pana Marka, Jana Sobieskich, gdy ich na studia do Krakowa oddawał, [w:] Ojcowskie synom przestrogi. Instrukcje rodzicielskie (XVI-XVII w.), wstęp i objaśnienia D. Żołądź-Strzelczyk, M.E. Kowalczyk, Wydawnictwo Chronicon, Wrocław 2017.

Stanisława Sokołowskiego o programie studiów, [w:] W. Ryczek, Rhetorica christiana. Teoria wymowy kościelnej Stanisława Sokołowskiego, Wydawnictwo UNUM, Kraków 2011.

Żołądź-Strzelczyk D., „O którym czasie rodzicy syna do szkoły na nauki mają dawać” – staropolska debata nad dojrzałością szkolną, Studia Edukacyjne, 2011, 17.

Żołądź-Strzelczyk D., „Jeśli lepiej doma osobno czyli wespołek w szkołach dzieciom się uczyć” – odwieczny dylemat edukacyjny – nauka domowa czy szkolna w poglądach pisarzy staropolskich, Studia Edukacyjne, 2014, 31. DOI: https://doi.org/10.14746/se.2014.31.3

Żołądź-Strzelczyk D., „O przedsięwzięciu peregrynacyjej”. Edukacyjne wojaże szlachty z Rzeczypospolitej w świetle instrukcji podróżnych, Muzeum Pałacu Króla Jana w Wilanowie, Wilanów 2020.