Abstrakt
Our research project “Unworthy of History” focuses on discussing the historical narrative in Polishhistory textbooks that are used in teaching history at the middle school level. The aim is to analyze and describe ways of thinking about as well as presenting the role and place of women and men in history in schools. Research shows that women are portrayed in textbooks as playing a less important role than men – they are almost non-existent in public life. “(...) what is male is universal. What is female is accidental and secondary”. The few women that are mentioned in these textbooks are portrayed in traditional roles, usually family roles, and in those contexts and spheres of life that are culturally considered to be typically feminine. Women are not only under-represented in history textbooks; also, informationabout them is often distorted or simply untrue. The topic of the (in)equality between women and men as well as the history of women’s emancipation movements, which are related to the empowerment of half of humanity, is not considered worthy to be presented in Polish textbooks. Our presentation and study focused on the absence and stereotypical representations of women scientists in Polish history textbooks. The results reveal that although women could be as creative and hard working as men – not exclusively in the fields traditionally associated with women (e.g. Josephine Cochran invented the dishwasher in 1872, and Marion Donovan – disposable diapers in 1950) butalso in those associated with men (e.g. Mary Anderson created windshield wipers in 1903 and Grace Murray found the first computer bug in 1947) – their contribution to the development of societies is marginalised, trivialised or totally omitted by the authors Polish history textbooks. In every textbook analysed, men make up over 90% of characters introduced by name although they were not necessarily widely known. On the other hand, women who achieved professional success in science, art or social development get ignored.
Bibliografia
Bobako M., Powrót kobiet do historii – niedokończony projekt? Krytyka Polityczna, 2005, 7-8.
Bourdieu P., Passeron J.C., Reprodukcja, Warszawa 2006.
Chmura-Rutkowska I., Głowacka-Sobiech E., Skórzyńska I., Niegodne historii? O nieobecności i stereotypowych wizerunkach kobiet w świetle podręcznikowej narracji historycznej
w gimnazjum, Poznań 2015.
Crawford K., The Role and Purpose of Textbooks, International Journal of Historical Learning,
Teaching and Research, 2003, 3.
Dzierzgowska A., Laskowski P., Opinia zespołu Społecznego Monitora Edukacji o projekcie podstawy programowej z historii dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Warszawa 2017.
https://www.monitor.edu.pl/analizy/opinia-o-projekcie-podstawy-programowej-z-
-historii-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum.html [01.02.2019].
Eisner E.W., The Educational Imagination, New York 1979.
European Commission, SHE FIGURES 2015, Gender in Research and Innovation, Brussels
2015. https://ec.europa.eu/research/swafs/pdf/pub_gender_equality/she_figures_
2015-final.pdf. [01.02.2019].
Fandrejewska-Tomczyk A., Raport L’Oréal Polska Piękne umysły – rola kobiet w świecie
nauki, Warszawa 2016. http://lorealdlakobietinauki.pl/wp-content/uploads/2016/
05/16-04-26_Raport_Piekne_umysly-rola_kobiet_w_swiecie_nauki.pdf. [01.02.2019].
Felski R., Fin de siecle, fin de sexe: transeksualizm i śmierć historii, [in:] Pamięć, etyka i historia.
Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych (Antologia przekładów),
Ed. E. Domańska, Poznań 2002.
Głowacka-Sobiech E., Michalski M., Napierała A., Skórzyńska I., Historia – raport przedmiotowy, [in:] Gender w podręcznikach. Projekt badawczy. Raport, t. III – Raporty przedmiotowe
i rekomendacje, Eds. I. Chmura-Rutkowska, M. Duda, M. Mazurek, A. Sołtysiak-Łuczak, Warszawa 2016.
Gordon D., Hidden curriculum, [in:] International Encyclopaedia of the Sociology of Education,
Ed. L.J. Saha, Oxford 1997.
GUS, Szkoły wyższe i ich finanse w 2014 roku, Warszawa 2015.
Hill C., Corbett Ch., Rose A.S., Why so few? Women in Science, Technology, Engineering,
and Mathematics, AAUW, Washington 2010. https://www.aauw.org/files/2013/02/
Why-So-Few-Women-in-Science-Technology-Engineering-and-Mathematics.pdf.
[01.02.2019].
Jackson P.W., Life in the Classrooms, New York 1968.
Karkowska M., Socjalizacja rodzajowa dziewcząt i chłopców a ukryty program edukacji szkolnej,
[in:] Role płciowe. Kultura i edukacja, Ed. M. Chomczyńska-Rubacha, Łódź 2006.
Kekelis L., Joyce J., How Role Models Can Make the Difference for Girls, The Journal of Expanded Learning, Spring 2014.
Konieczka-Śliwińska D., Retoryka we współczesnych szkolnych podręcznikach historii, Poznań
2001.
Kopciewicz L., Rodzaj i edukacja. Studium fenomenograficzne z zastosowaniem teorii społecznej
Pierre’a Bourdieu, Wrocław 2007.
Kwieciński Z., Pedagogiczne zero. Zastosowania problemowe, epistemiczne i magiczne, Nauka,
2004, 2.
Marin G., Pamięć bez historii, historia bez pamięci. Nowe rumuńskie podręczniki do nauczania historii – nostalgia za Ceaușescu, [in:] Inscenizacje pamięci, Eds. I. Skórzyńska, Ch. Lavrence,
C. Pèpin, Poznań 2007.
Meighan R., Socjologia edukacji, Toruń 1993.
Microsoft, How role models are changing the face of STEM in Europe, 2017. https://news.
microsoft.com/europe/features/girls-in-stem-the-importance-of-role-models/.
[01.02.2019].
Moniot H., Didactique de l’histoire, Paris 1993.
Nora P., Mémoire collective, [in:] Faire de l’histoire, Eds. Le Goff, P. Nora, Paris 1974.
Swaby R., Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat, Warszawa 2017.
Szacka B., Trzy sfery pamięci zbiorowej – historia, media i „ludzkie gadanie”, Znak, 2012, 683.
Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de mémoire), «Sites of Memory», Teksty Drugie, 2008, 4.
UNESCO, Girls into Science: A training Module, Paris 2007. file:///C:/Users/Krystyna/Desktop/Iwona/Girls%20into%20Science%20UNESCO.pdf
UNESCO, Cracking the code: Girls’ and women’s education in science, technology, engineering and
mathematics, Paris 2017. http://unesdoc.unesco.org/images/0025/002534/253479e.
pdf. [01.02.2019].
List of school textbooks for history analyzed and cited in the text
Bentkowska-Sztonyk Z., Wach E., Człowiek i jego cywilizacja. Podręcznik do klasy 3, Wrocław
2011.
Brzozowski A., Szczepański G., Ku współczesności. Dzieje najnowsze 1918-2006. Podręcznik do
historii dla klasy I szkoły ponadgimnazjalnej. Zakres podstawowy, Warszawa 2012.
Burda B., Halczak B., Józefiak R.M., Roszak A., Szymczak M., Część I. Historia. Historia najnowsza, podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy, Gdańsk 2013.
Chachaj J., Drob J., Historia. Czasy nowożytne. Podręcznik dla gimnazjum. Klasa II, Warszawa
2010.
Chorąży E., Dyba K., Zając S., Poznajemy przeszłość. Historia 3. Gimnazjum, Toruń 2011.
Dolecki R., Gutowski K., Smoleński J., Po prostu historia, Warszawa 2012.
Jadczak M., Meissner-Smoła M., Zając S., Poznajemy przeszłość. Historia 2. Podręcznik dla
gimnazjum, Toruń 2010.
Kąkolewski I., Plumińska-Mieloch A., Bliżej historii. Gimnazjum. Podręcznik. Klasa 3, Warszawa 2009.
Kozłowska Z.T., Unger I., Zając S., Poznajemy przeszłość. Szkoła ponadgimnazjalna, zakres podstawowy, Toruń 2012.
Kucharczyk G., Milcarek P., Robak M., Przez tysiąclecia i wieki. Historia. Gimnazjum. Podręcznik. Klasa 2, Warszawa 2010.
Kulesza R., Ciara S., Klasa 1. W kalejdoskopie dziejów. Podręcznik do historii, Warszawa 2009.
Małkowski T., Rześniowiecki J., Podróże w czasie. Historia I. Podręcznik do gimnazjum,
Gdańsk 2009.
Moryksewicz L., Pacholska M., Zdziabek W., Poznajemy przeszłość. Historia 1. Gimnazjum,
Toruń 2009.
Roszak S., Śladami przeszłości. Podręcznik do historii dla klasy drugiej gimnazjum, Warszawa
2010.
Roszak S., Kłaczkow J., Poznać przeszłość. Wiek 20 (XX). Podręcznik do historii dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, Warszawa 2016.
Roszak S., Łaszkiewicz A., Śladami przeszłości, Podręcznik do historii dla klasy trzeciej
gimnazjum, Warszawa 2011.
Sikorska-Kulesza J., W kalejdoskopie dziejów. Wiek XIX. Podręcznik do historii. Gimnazjum. Klasa 3, Warszawa 2011.
Stola D., Historia wiek XX. Podręcznik, Warszawa 2018.
Trzcionkowski L., Wojciechowski L., Historia. Starożytność, średniowiecze. Podręcznik dla
gimnazjum. Klasa I, Warszawa 2009.
Ustrzycki J., Historia 1. Podręcznik dla gimnazjum, Gdynia 2009.
Ustrzycki J., Ciekawi świata. Historia podręcznik zakres podstawowy, Warszawa 2012.
Zając S., Teraz historia. Podręcznik dla szkoły ponadgimnazjalnej. Zakres podstawowy, Toruń
2012.
Curricula
MEN, 2017, Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej. https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-IV-VIII/ [30.11.2019].
MEN, 2018, Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum. https://podstawaprogramowa.pl/Liceum-technikum/Historia [30.11.2019].
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia
ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej
szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (DzU z 2017 r.), poz. 365. http://
dziennikustaw.gov.pl/du/2017/365/1 [30.11.2019].
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy
programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz
branżowej szkoły II stopnia (DzU z 2018 r.), poz. 467. http://www.dziennikustaw.
gov.pl/DU/2018/467 [30.11.2019].