Abstrakt
The main aim of this research is investigation of social sensitivity attitudes and pragmatic attitudes. It was assumed that these attitudes depend on personality traits, like empathy and Machiavellian guilt. The study group consisted of 325 students. The Empathic Understanding of Others Questionnaire (Węgliński) and Mach V Scale (Christie and Geis) were used. The attitudes were diagnosed on the basis of the set of views (two pairs of statements from the publication edited by Reykowski). The study results show that social sensitivity attitudes were accepted by students having high empathy indices. Students having high Machiavellianism show a pragmatic attitude toward life.
Bibliografia
Ajzen I., Postawy a zachowanie, [w:] Encyklopedia Blackwella. Psychologia społeczna, red. A.S.R. Manstead, M. Hewstone, przekł. A. Bieniek i in., Wydawnictwo Jacek Santorski & CO, Warszawa 1996.
Batson C.D., The altruism question: toward a social-psychological answer, Lawrence Erlbaum Associates, NJ, Hillsdale 1991.
Batson C.D., Ahmad N., Stocks E.L., Korzyści i problemy związane z altruizmem wzbudzonym przez empatię, [w:] Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej, red. A.G. Miller, przekł. V. Reder, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
Biernat T., Społeczno-kulturowe uwarunkowania światopoglądu młodzieży w okresie transformacji, UMK, Toruń 2006.
Blais A., Labbé St-Vincent S., Personality traits, political attitudes and the propensity to vote, European Journal of Political Research, 2011, 50.
Bodio T., Psychologiczne uwarunkowania transformacji ustrojowej, [w:] Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2003.
Czerniawska M., Empatia a system wartości, Przegląd Psychologiczny, 2002, 45.
Czerniawska M., Zmiany wartości i postaw młodzieży w okresie przeobrażeń ustrojowych – kolektywizm versus indywidualizm. Studium interdyscyplinarne, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2010.
Czerniawska M., Dolata E., Makiaweliści – dlaczego „prawie zawsze zwyciężają”? Psychologia Rozwojowa, 2004, 9.
Davis M.H., Empathic concern and the muscular dystrophy telethon: Empathy as multidimensional construct, Personality and Social Psychology Bulletin, 1983, 9.
Davis M.H., Empatia. O umiejętności współodczuwania, przekł. J. Kubiak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999.
Davis M.H., Luce C., Kraus S.J., The heritability of characteristics associated with dispositional empathy, Journal of Personality, 1994, 62.
Davis M.D., Mitchell K.V., Hall J.A., Lothert J., Snapp T., Meyer M., Empathy, expectations, and situational preferences: Personality influences on the decision to participate in volunteer helping behaviors, Journal of Personality, 1999, 67.
Drwal R., Brzozowski P., Skala Makiawelizmu (Mach V) R. Christiego i F.L. Geis; problemy rzetelności i trafności, [w:] Adaptacja kwestionariuszy osobowości, red. R.Ł. Drwal, PWN, Warszawa 1995.
Dudzikowa M., Erozja kapitału społecznego w szkole w kulturze nieufności, [w:] Wychowanie.
Pojęcia, procesy, konteksty, red. M. Dudzikowa, M. Czerepniak-Walczak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008.
Eagly A.H., Chaiken S., The psychology of attitudes, Harcourt Brace Jovanovich, Fort Worth, TX 1993.
Eisenberg N., Fabes R.A., Emotion, regulation, and the development of social competence, [w:] Review of personality and social psychology: Emotion and social behavior, red. M.S. Clark, Sage, Newbury Park, CA 1992.
Eisenberg N., Fabes R.A., Murphy B., Karbon M., Maszk P., Smith M., O’Boyle C., Suh K., The relations of emotionality and regulation to dispositional and situational empathy-related responding, Journal of Personality and Social Psychology, 1994, 66.
Eisenberg N., Miller P.A., The relation of empathy to prosocial and related behavior, Psychological Bulletin, 1987, 101.
Fehr B., Samsom D., Paulhus D.L., The construct of Machiavellianism. Twenty years later, [w:] Advances in personality assessment (t. 9), red. C.D. Spielberger, J.N. Butcher, Erlbaum, Hillsdale, NJ 1992.
Feldman S., Wartości, ideologia i strukturalizacja postaw politycznych, [w:] Psychologia polityczna, red. D.O. Sears, L. Huddy, R. Jervis, przekł. R. Andruszko, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Furnham A., Heaven P., Личность и социальное поведение, СПб.: Петер 2001.
Gerrig R.J., Zimbardo P.G., Psychologia i życie, przekł. J. Radzicki i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Hoffman M.L., Interaction of affect and cognition in empathy, [w:] Emotions, cognition, and behavior, red. C.E. Izard, J. Kagan, R.B. Zajonc, Cambridge University Press, Cambridge 1984.
Hoffman M.L., Empatia i rozwój moralny, przekł. O. Waśkiewicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.
Jarymowicz M., O godzeniu wody z ogniem: związki kolektywizmu z indywidualizmem, [w:] Psychologia rozumienia zjawisk społecznych, red. B. Wojciszke, M. Jarymowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Jawłowska A., Kierunki zmiany ustrojowej i konsekwencje społeczne, [w:] Społeczeństwo w transformacji. Ekspertyzy i studia, red. A. Rychard, M. Federowicz, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1993.
Kandler C., Bleidorn W., Riemann R., Left or right? Sources of political orientation: The roles of genetic factors, cultural transmission, assortative mating, and personality, Journal of Personality and Social Psychology, 2012, 102.
Koralewicz J., Autorytaryzm a poglądy polityczne Polaków, [w:] Orientacje społeczne jako element mentalności, red. J. Reykowski, K. Skarżyńska, M. Ziółkowski, Wydawnictwo Nakom, Poznań 1990.
Leith K.P., Baumeister R.F., Empathy, shame, guilt, and narratives of interpersonal conflicts: Guilt-prone people are better at perspective taking, Journal of Personality, 1998, 66.
Manstead A.S.R., Teoria i badanie postaw, [w:] Encyklopedia Blackwella. Psychologia społeczna, red. A.S.R. Manstead, M. Hewstone, Wydawnictwo Jacek Santorski & CO, Warszawa 2001.
McHoskey J.W., Worzel W., Szyarto C., Machiavellianism and psychopathy, Journal of Personality and Social Psychology, 1998, 74.
Mitchell M., Sidanius J., Group status and ideological asymmetry: The case of capital punishment, political conservatism and social dominance orientation, National Journal of Sociology, 1993, 7.
Olson J.M., Zanna M.P., Attitudes and attitude change, Annual Review of Psychology, 1993, 44.
Pervin L.A., Psychologia osobowości, przekł. M. Orski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
Potulicka E., Edukacja dla demokracji, [w:] Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności, red. J .Dyszkowska, M. Rewera, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2010.
Radziewicz-Winnicki A., Pedagogika społeczna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Rauthmann J.F., Will T., Proposing a multidimensional Machiavellianism conceptualization, Social Behavior and Personality, 2011, 39.
Reber A.S., Reber E.S., Słownik psychologii, przekł. B. Janasiewicz-Kruszyńska i in., Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
Reykowski J., Kolektywizm i indywidualizm jako kategorie opisu zmian społecznych i mentalności, Przegląd Psychologiczny, 1992, 35.
Reykowski J. (red.), Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1993.
Reykowski J., Psychologia polityczna, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3), red. J. Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
Rokeach M., The nature of human values, Free Press, New York 1973.
Shepperd J.A., Socherman R.E., On the manipulative behavior of low Machiavellians: Feigning incompetence to „sandbag” an opponent’s effort, Journal of Personality and Social Psychology, 1997, 72.
Sidanius J., Mitchell M., Haley H., Navarrete C.D., Support for harsh criminal sanctions and criminal justice beliefs: A social dominance perspective, Social Justice Research, 2006, 19.
Smith M.B., Авторитарная личность: переосмысление 46 лет спустя, [w:] Политическая психология: Хрестоматия, red. Е.Б. Шестопал, Аспект Пресс, М. 2007.
Stack S., Authoritarianism and support for the death penalty: A multivariate Analysis, Sociological Focus, 2003, 36.
Van Hiel A., Cornelis I., Roets A., The Intervening role of social worldviews in the relationship between the five-factor model of personality and social attitudes, European Journal of Personality, 2007, 21.
Verhulst B., Hatemi P.K., Martin N.G., The nature of the relationship between personality traits and political attitudes, Personality and Individual Differences, 2010, 49.
Węgliński A., Trafność Kwestionariusza Rozumienia Empatycznego Innych Ludzi, [w:] Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej, red. R. Drwal, UMCS, Lublin 1987.
Wiggins J.S., Broughton R., The interpersonal circle: A structural model for the integration of personality research, [w:] Perspectives in personality (t. 1), red. R. Hogan, W.H. Jones, JAI Press, Greenwich, CT 1985.
Wilson D.S., Near D., Miller R.R., Machiavellianism: A synthesis of evolutionary and psychological literatures, Psychological Bulletin, 1996, 119.
Wosińska W., Psychologia życia społecznego, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
Zaborowski W., Pozycja ekonomiczna, gotowość do akceptacji gruntownej zmiany społecznej a orientacje proegalitarne, [w:] Społeczeństwo w transformacji. Ekspertyzy i studia, red. A. Rychard, M. Federowicz, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1993.