Słowa kluczowe
POLISH HOMILETICS
RADZIWIŁŁ FAMILY
JÓZEF STANISŁAW SAPIEHA
BELLARMINE’S CATECHISM
GIOVANNI PIETRO PINAMONTI
JOSEPH LAMBERT
JANSENISM
Jak cytować
Abstrakt
The topic of this paper is the adaptation of the West-European devotional literature to the needs of the Polish-Lithuanian society in the 18th century. The analysis focuses on the works of the Lithuanian Jesuit Jan Poszakowski, whose cultural interests and career were deeply affected through long lasting contacts with the Radziwiłł family. While presenting the later works of Jan Poszakowski, the author of the paper compares them to the original models on the one hand, and analyses the aims and the expectations expressed by the Jesuit in the letters to his patron Józef Stanisław Sapieha on the other. It is shown how Poszakowski tried to address an audience composed of members of different social backgrounds. This was made possible by the choice of Polish as writing language as well as through the addition of contents corresponding to the local forms of behaviour and religious mentality.Bibliografia
Bednarski S., Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce, Kraków 1933, s. 160–164.
Châtellier L., La religion des pauvres: les missions rurales en Europe et la formation du catholicisme moderne: 16–19. siecle, Paris 1993.
Cioranescu A. , Bibliographie de la littérature française du dix-huitieme siecle, 1, Paris 1969, s. 332.
Diarium Collegij Societatis Iesu ab Anno 1710 ad anni 1723 Septembrem exclusive — Vilniaus jezuitu kolegijos dienoraštis, 1710–1723 metai, Vilnius 2004, s. 58, 66, 84, 90, 100, 110, 122.
Dukała J., Formacja alumnów diecezjalnych przez księży misjonarzy w latach 1675–1864, Nasza Przeszłość 86, 1996, s. 11–70.
Estreicher K., Bibliografia polska, 25, Kraków 1913, s. 119–126.
Grzebień L. (red.), Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, Kraków 1996, s. 652.
Grzebień L., Józef Andrzej Załuski i jezuici, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 31, 4, 1984, s. 65–66.
Jakubenas R., Z historii kalendarzownictwa w Wielkim Księstwie Litewskim w XVIII wieku.Kalendarze wileńskie ks. Jana Poszakowskiego, [w:] T. Chachulski, A. Grześkowiak-Krwawicz (red.), Literatura. Historia. Dziedzictwo. Prace ofiarowane Profesor Teresie Kostkiewiczowej, Warszawa 2006, s. 398–406.
Janikowski E., Ksiądz Jan Poszakowski polski apologeta, Studia Theologica Varsaviensia 16, 2, 1978, 91–109.
Janocki D., Lexicon der itzlebenden gelerhrten in Polen, Breslau 1755, p. 126.
Karkucińska W., Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676–1746), Działalność gospodarcza i mecenat, Warszawa 2000, s. 113–114.
Kolęda Cesarska” usci a Vilna nel 1746–1749. A Varsavia comparvero invece il “Kalendarz rzymski” (1742–1744), la “Kolęda Jerozolimska” (1745) e la “Kolęda Papieska” (1746) (K. Estreicher, Bibliografia polska, 25, s. 122–123).
Lambert J., L’année évangelique: ou Homélies sur les évangiles pour tous les dimanches et Fetes de l’année, 1–7, Paris 1693; II ediz. Paris 1697. Idem, Instructions courtes et familieres sur le Symbole, 1–2, Paris 1728; idem, Instructions courtes et familieres sur les epitres de tous les dimanches et fetes de l’annee, 1–2, Paris 1721.
Natoński B., Poszakowski Jan Antoni (1684–1757), [w:] Polski Słownik Biografi czny (d’ora in avanti PSB), 27, 1982–1983, s. 704–707.
Patouillet L., Apologie de Cartouche ou le scelerat justifié par la grace du Pere Quesnel, Cracovie 1731; II ediz. La Haye 1732; III ediz. Avignon 1733.
Pinamonti G.P., La via del cielo appianata con esporre gli impedimenti che vi s’attraversano, e la maniera di superarli. Opera tratta dal libro degli esercizi spirituali di S. Ignazio, e disposta in dieci lezioni, Firenze 1700. Idem, Esercizi spirituali di S. Ignazio, Bologna 1698.
Poszakowski J., Katechizm rzymski abo krotka nauka katolicka wszystkim chrześcianom do zbawienia naypotrzebniejsza, Wilno 1752. Idem, Kazania na niedziele całego roku święta, nauki wielce do zbawienia potrzebne […], 2 tomy, Wilno 1752.
Poszakowski J., Konfesya albo wyznanie wiary […], Warszawa 1742. Idem, Zohar, Co znaczy Splendor, Jasność, Światłość […], Warszawa 1749.
Poszakowski J., Radziwiłł H.F., Nieśwież, 18.IV.1751, AGAD, AR, V, 12212, s. 43.
Pyszka S., Professori di Vilna in difesa dei diritti umani dei contadini negli anni dal 1607 al 1657, Roma 1987.
Quérard J.M. (red.), La France littéraire ou Dictionnaire bibliographique, 4, Paris 1830, s. 481.
Rok B., Kalendarze polskie czasów saskich, Wrocław 1985. Poszakowski J., Summa historyi uniwersalney na dwie części rozłożona, abo index kalendarzykow seu kolend, ktore w Wilnie corocznie się wydaią. 1: Od stworzenia świata do przyiścia Chrystusowego […], Wilno 1748. Idem, Nauka PP. Dissidentów z Nauką Starodawnego Kościoła zniesiona […], Wilno 1733.
Scheffmacher J.J., Lettres d’un theologien de l’Université Catholique de Strasbourg a un des principaux magistrats de la meme ville, faisant profession de suivre la confession d’Ausbourg sur les six principaux obstacles a la conversion des protestants, Strasbourg 1732.
Sommervogel C., Bibliotheque de la Campagnie de Jésus, 1, Bruxelles — Paris 1890, col. 1357–1359; Estreicher, Bibliografia polska, 12, Kraków 1891, s. 510).
Sommervogel C., Bibliotheque, 2, Bruxelles — Paris 1892, col. 457–459.
Sommervogel C., Bibliotheque, 6, Bruxelles — Paris 1895, col. 351–357.
Szyszkowski M., Compendium Doctrin[a]e Christianae: Iussu S. D. N. Clementis VIII, Cracovia 1606.
Śmiglecki M., O lichwie i trzech przedniejszych traktatach: wyderkowym, czynszowym i Towarzystwa Kupieckiego, nauka krótka, Wilno 1596.
Vanagas V., Universitas linguarum Litvaniae autorystes problema, Knygotyra 59, 2012, s. 268–269.
Węgierski W., Lekarstwo duszne, które Senior albo Medyk Węgierski przeciwko apostasyi przepisuje, Królewiec 1750.
Żukowska J., Kalendarze Jana Poszakowskiego jako źródło edukacji historycznej, [w:] S. Achremczyk (red.), Między barokiem a oświeceniem. Edukacja, wykształcenie, wiedza, Olsztyn 2005, s. 111–121.