„Nagie życie” w  zakładach dla psychicznie i  nerwowo chorych pod rządami nazistów
PDF (Język Polski)

Keywords

euthanasia
pseudo-euthanasia
T4 Action
Nazi crimes
cultural memory

How to Cite

Gajewska, G. (2014). „Nagie życie” w  zakładach dla psychicznie i  nerwowo chorych pod rządami nazistów. Gniezno European Studies, (10), 313–332. https://doi.org/10.14746/seg.2014.10.14

Abstract

The principal hypothesis of our inquiry states that the mechanisms of power and controlling human life, practiced by the Nazis during WW 2, reflected the modern approach to the human defined in the categories of life unworthy of life. The studies conducted hitherto in the context of the above hypothesis focus on the sites which in the wake of commemorating the extermination are treated as symbols of the genocide industry, such as the Auschwitz-Birkenau death camp. In turn, this article aims to investigate the validity of the hypothesis with regards to a site which so far has not been considered in cultural studies – (for example the Hospital for the Mentally Ill “Dziekanka” in Gniezno – in addition, we treat this hospital as the exemplification of the wider ideological, political, economic phenomenon). I wish to show that the phenomena of reducing and destroying human life, which held no value for the authority, was virtually identical regardless of the place where the extermination took place. Thus, we will establish a new point on the map of memory of the victims of Nazi policies, a site where the annihilation was carried out, at the same time demonstrating the particular features associated with that particular space. The “might” of the German authority during World War 2 was founded on tremendous attention to detail; consequently, that which took place in the sites of mass extermination proceeded in much the same way in those places which are now hardly remembered.

https://doi.org/10.14746/seg.2014.10.14
PDF (Język Polski)

Funding

Artykuł powstał w ramach projektu „Akcja T4 w Wielkopolsce

pseudoeutanazja w szpitalu „Dziekanka” w Gnieźnie”

ze środków przyznanych przez Polsko-Niemiecką Fundację na rzecz Nauki (100287).

References

Agamben, G., Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek (Homo sacer III), przeł. S. Królak, Warszawa 2008.

Agamben, G., Homo sacer: suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.

Klee, E., Auschwitz: medycyna III Rzeszy i jej ofiary, przeł. E. Kalinowska-Styczeń, Kraków 2011. (oryginał: Harmsen, Wie entwickelt sich die Eheberatung? Innere Mission, 23, 1928).

Laclau, E., Nagie życie czy społeczne nie wiadomo co?, przeł. K. Szadkowski, w: Agamben. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.

„Narodowy socjalizm i holocaust w pracy z dziećmi i młodzieżą”, http://lernen-aus-der-geschichte.de/resmedia/document/document/B018T07P.PDF, dostęp (20.07.2014).

LITERATURA OGÓLNA O PSEUDOEUTANASIA:

Bindig K., Choche, A., Die FREIGABE der Vernichtung lebensunwerten Lebens. Ihr Maß und ihre przypadku, Meiner, Lipsk 1920.

Fejkiel, W., O tak zwanej demografii negatywnej, czyli o doświadczeniach prof. Clauberga.Referat, "Polski Tygodnik Lekarski", 1957, 8, s.. 305-308.

Fejkiel,W., Zbrodnie hitlerowskich lekarzy. Z prof. rozm. Jerzy Kwietniewski, "Wrocławski Tygodnik Katolicki", 1966, 23, s. 4.

Grzywo-Dąbrowska, M., Okrucieństwo człowieka i okrucieństwa Niemieckie, Warszawa 1946.

Hamm M., (red.), Lebensunwert, zerstortes Leben. Zwangssterilisation u "Euthanasie", Frankfurt am Main 2005.

Klee, E., "Euthanasie" im NS-Staat. Die "Vernichtung lebensunwerten Lebens", Frankfurt am Main, 1983.

Krzepkowski, A., Akcja T-4, "Za Wolność i Lud", 1967, 2, s. 5.

Krzepkowski, A., Eksperymenty doktora Heissmeiera. Pamięci Ofiar obozu Neuegamme, "Za Wolność i Lud", 1965, 24, s.12.

Likwidacja ludzi niewartościowych (tłum. z niem.), "Kierunki", 1960, 13, s.. 6-7.

Lipiński, H., Umarli NIE Mówią ... Kulisy ludobójczej eutanazji, "Za Wolność i Lud, 1964", 6, s. 4.

Marka-Clausen, B., Röske, Maike Rotzoll, T., (red.), Todesursache: Euthanasie. Verdechte Modre In der NS-Zeit, Heidelberg 2002.

Pilichowski, C., Zbrodnie i Sprawcy. Ludobójstwo hitlerowskie przed SADEM ludzkości i Historii, Warszawa 1980.

Radzicki, J., w III Rzeszy Pseudoeutanazja JAKO Zbrodnia Przeciw ludzkości, Polska i Świat (broszura), Poznań 1978.

Radzicki, J., Zbrodnie hitlerowskie na psychicznie Chorych przed Amerykańskim Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, wyd. broszurowe, Warszawa 1977.

Roer, D. Henkel, D., (red.), Psychiatrie im Faschismus. Die Anstalt Hadamar 1933-1945, Frankfurt am Main, 1996.

Seorge, U., Lilienthal, G., (red.), Hadamar. Heilstätte-Totungsanstalt-Therapiezentrum, Marburg 2006.

Stanisław, B., Eksterminacjia pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Misja do Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, 2, 1946, s. 151-160.

Stanisław, B., Zagłada Chorych psychicznie, [w:] Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, 3, 1947, s. 93-106.

Zagłada Chorych psychicznie w Polsce 1939 - 1945, - Die Ermordung der Geisteskranken in Polen 1939-1945, Warszawa 1993.

Zbrodnie Niemieckie wobec umysłowo Chorych w Polsce, "Rocznik Psychiatryczny", 25, 1949, 1, Warszawa.

LITERATURA DOTYCZĄCA ZBRODNI W SZPITALACH NA TERENIE OKUPOWANEJ POLSKI:

Bardzik, F., Zbrodnie Niemieckie w Szpitalu psychiatrycznym w Chełmie Lubelskim, "Rocznik Psychiatryczny", 1, 1949, s. 126.

Chróścielewski, E., Celiński, W., Pseudoeutanazja w "Kraju Warty" podczas okupacji hitlerowskiej, "Przegląd Lekarski", 1a, 1969.

Eufemiusz, H., O okrucieństwach niemieckich w stosunku do umysłowo Chorych w Szpitalu Kochanówka, "Rocznik Psychiatryczny", 1, 1949, s. 92.

Fijałek, J., Zagłada psychicznie i nieuleczalnie Chorych Dzieci oraz Młodzieży w rejencji łódzkiej, [w:] Zbrodnie hitlerowskie wobec Dzieci i Młodzieży Łodzi oraz okręgu łódzkiego, OKBZH w Łodzi, Łódź1970.

Issajewicz, W., Losy Państwowego Szpitala dla Umysłowo Chorych w Kobierzynie za czasów okupacji i za ostatnie miesiące, "Przegląd Lekarski", 6, 1945, s. 126-127.

Jaroszewicz, Z., Los Szpitala psychiatrycznego w Owińskach w czasie Wojny, "Rocznik Psychiatryczny",1, 1949, s. 117.

Jaroszewski, Z., Pacjenci i pracownicy szpitali psychiatrycznych w Polsce zamordowani przez okupanta hitlerowskiego, Warszawa 1989.

Jaroszewski, Z., Zagłada Chorych psychicznie w Poslce 1939-1945, Warszawa 1993.

Kaczmarek, M., Rola Gauselbstverwaltung W Akcji Likwidacji umysłowo Chorych w "Kraju Warty" (komunikat wygłoszony na plenum OKBZH w Poznaniu w dniu 20 marca 1970).

Kiełkowski, R., Das Deutsche Verbrechen in der Anstalt für Geistekranke w Kobierzynie, Warszawa 1988, GKBZHwP, INFORMACJA wewnętrzna, 100.

Kiełkowski, R., Zagłada Chorych Szpitala psychiatrycznego w Kobierzynie, "Przegląd Lekarski", 1, 1967, s. 68-78.

Kiełkowski, R., Zagłada Chorych w Kobierzynie, [w:] ... Zlikwidować na miejscu budowy! Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Krakowie, Kraków 1981, s. 234-263;

Kiełkowski, R., Zbrodnie Niemieckie w zakładzie psychiatrycznym wag Kobierzynie, Warszawa 1949, Instytut Naukowo-lekarski, 8o, Wydawniczy ss. 55, nlb. 1;

Latyński, H., Zbrodnie Niemieckie w Szpitalu psychiatrycznym wag Kulparkowie, "Rocznik Psychiatryczny", 37, 1, 1949, s. 132.

Libicki, M.,. Wryk, W., (red.), Zbrodnie Niemieckie w Wielkopolsce w latach 1939/45, 16, Poznań 2004.

Markuszewicz, R., Barbarzyńska Likwidacja przez Niemców Szpitala psychiatrycznego w Choroszczy, "Rocznik Psychiatryczny", 1, 1949, s. 63.

Milczarek, Wymordowanie Chorych psychicznie w Warcie, "Przegląd Lekarski", 1, 1979, s. 115-119.

Ossendowski, A., Zbrodnie Niemieckie w stosunku do umysłowo w Szpitalu Psychiatrycznym Chorych wagowo Chełmie Lubelskim, "Roczniku Psychiatryczny", 1, 1949, s. 122.

Radzicki, J., Radzicki, J., Zbrodnicza działalność hitlerowskiej Służby sanitarnej w Zakładzie dla Obłąkanych w Obrzycach (Obrawalda), [w:] Zbrodnie i Sprawcy (Praca zbiorowa), Warszawa 1980.

Radzicki, J., Radzicki, J., Zbrodnie hitlerowskiej Służby sanitarnej w Zakładzie dla Obłąkanych w Obrzycach, Zielona Góra 1975.

Rowiński, R., Raport z Podróży do tamtego świata, Nadodrze, 6, 1961, s. 1,3.

Wilczkowski, E., Los Chorych psychicznie w Szpitalu dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Gostyninie w latach okupacji niemieckiej, "Roczniku Psychiatryczny", 1, 1949, s. 104.

Zbrodnie Niemieckie wobec umysłowo Chorych w Polsce: Praca zbiorowa, Lekarski Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1949.