Abstract
The paper is devoted to the trilogy written by Nikolai Nosov in 1953-1965, comprising The Adventures of Dunno and his Friends, Dunno in Sun City and Dunno
on the Moon all of which rank high in the canon of Soviet literature for children. The first part introduces the ideological and educational objectives that literature for children in the USSR was expected to pursue, as well as the writer himself. The author argues that Nosov’s novels, officially intended for children, offer broad interpretive possibilities for the adult reader as well. Subsequent parts provide an analysis of the instalments of the trilogy whilst focusing on the setting in which the story takes place. This approach reveals satirical references to the Soviet and American realities of the 1950s and 1960s. In the final part, the conclusions are confronted with the contemporary perceptions of the novel, drawing on the content posted online.
References
Amsterdamski S. 1981, Życie naukowe a monopol władzy (casus Łysenko), Warszawa.
Ball A.M. 2003, Imagining America: influence and images in twentieth-century Russia, Lanham.
Biografiâ Nikolaâ Nosova. 23.11.2013 [online]. Ria Novosti. Rossiâ segodnâ [dostęp: 2018-03-02]. Dostępny w Internecie: <https://ria.ru/spravka/20131123/978957074.html>.
Brzóstowicz-Klajn M. 2012, Tomasz Morus w mundurku pioniera, czyli utopia i utopijność
w polskim socrealizmie, Poznań.
Chłopek M. 2005, Bikiniarze. Pierwsza polska subkultura, Warszawa.
Cjurpa E. 1957, O wielkiej literaturze dla małych dzieci, Literatura Radziecka, 4, s. 116-122.
Delwig A. 2011, Life in Moscow. Communism and now, bmw.
Dom novogo byta 1966, Ogonёk, 2, s. 26-27.
Duda K. 1995, Antyutopia w literaturze rosyjskiej XX wieku, Kraków.
Etty J. 2015, Comic cosmonaut: space exploration and visual satire in Krokodil in the Thaw [w:] V. Strukov, H. Goscilo (red.), Russian Aviation,
Space Flight, and Visual Culture, Abingdon-New York, s. 89-115.
Gerovitch S. 2015, Soviet Space Mythologies. Public Images, Private Memories, and the Making of a Cultural Identity, Pittsburgh.
Gildner A. 1997, Myśl utopijna w literaturze rosyjskiej, [w:] K. Galon-Kurkowa, T. Klimowicz (red.), Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, Wrocław, s. 26-32.
Głuszczenko I. 2012, Sowiety od kuchni. Mikojan i radziecka gastronomia, przekł. M. Przybylski, Warszawa.
Gould S. J. 1999, Niewczesny pogrzeb Darwina, przekł. N. Kancewicz-Hoffmann, Warszawa.
Kafanova L. 1965, Zavtra, Ogonёk, 24, s. 1-2.
Kazûl’kina I. 2001, Nikolaj Nikolajewič Nosov [online]. Knigi i deti. Bibliogid [dostęp: 2018-03-02]. Dostępny w Internecie: <http://bibliogid.ru/pisateli/o-pisatelyakh/483-nosov-nikolaj-nikolaevich>.
Kozlov V. 2015, Stilâgi. Molodye, smelye, svobodnye, Sankt-Peterburg.
Krutov M. 2017. Neznajka i drugie ekstremisty [online]. Radio Svoboda [dostęp: 2018-03-05]. Dostępny w Internecie: <https://www.svoboda.org/a/28784731.html>.
Marszak S. 1952, Literatura – szkole, Literatura Radziecka, 9, s. 134-140.
Marszak S. 1958, O książce poznawczej dla dzieci, Literatura Radziecka, 4, s. 169-173.
Nosov N. 1988, Neznajka na lune, Kiev.
Nosow M. 1962, Nieumiałek w Słonecznym Mieście, przekł. J. Lewandowska, Warszawa.
Nosow M. 1984, Przygody Nieumiałka i jego przyjaciół, Moskwa.
O’Mahony M. 2017, Ever onwards, ever upwards? Representing the aviation hero in Soviet art [w:] V. Strukov, H. Goscilo (red.), Russian Aviation, Space Flight, and Visual Culture,
Abingdon–New York, s. 35-52.
Odnopozov I. 2016, Torgovye avtomaty. Kievskie avtomatcziki, Kiev.
Pagaczewski S. 1965, Porwanie Baltazara Gąbki, Warszawa.
z Krainy Deszczowców – rozmowa Katarzyny Szczerbowskiej z Grzegorzem Leszczyńskim, literaturoznawcą, badaczem literatury dla dzieci i młodzieży, 10.07.2016 [online]. Rzeczpospolita, [dostęp: 21.09.2018]. Dostępny w Internecie: <https://www.rp.pl/Plus-Minus/307079929-
Leszczynski-Pisarz-z-Krainy-Deszczowcow.html>.
Radziwinowicz W. 2017, Dzień Zwycięstwa po moskiewsku. Awiację Rosji pokonała pogoda, najgorsza od 1922 roku [online]. Wyborcza.pl [dostęp: 15.01.2018]. Dostępny w Internecie: <http://wyborcza.pl/7,75399,21784496,dzien-zwyciestwa-po-moskiewsku-awiacje-rosji-pokonala-pogoda.html>.
Schier W. 1982, Wielkie pionierskie przeloty lotnicze. Samoloty w historii i miniaturze, Warszawa.
Serbinenko V. 1989, Tri veka skitanij v mire utopii. Čitaâ brat’ev Strugackih, Novyj mir, 5, s. 242-255.
Sudilowskij A. (reż.). 2000, Pisateli naševo detstwa. He tolko o Neznajke. Nikolaj Nosov [online]. Rossiâ K [dostęp: 2018-03-02]. Dostępny w Internecie: <http://tvkultura.ru/video/show/brand_id/32799/episode_id/691738/>.
Tveritina A. 2014, Soviet children’s literature: The struggle between ideology and creativity [online]. Russia Beyond [dostęp: 2018-03-03]. Dostępny w Internecie: <https://www.rbth.com/literature/2014/06/27/soviet_childrens_literature_the_struggle_between_ideology_and_creativity_377>.
Vajl’ P. 2011, Neznajka [online]. Radio Svoboda [dostęp: 2018-03-05]. Dostępny w Inter¬necie: <https://www.svoboda.org/a/24204541.html>.
Vajl’ P., Genis A. 2013, 60-e. Mir sovetskogo čeloveka, Moskva.
Vanderheide D. 1980, Ethnic Significance of the Non-Black Earth Renovation Project, [w:] E. Allworth (red.), Ethnic Russia in the USSR. The Dilemma of Dominance, New York, s. 218-228.
Viola L. 2014, Imperium Stalina. Gułag i policyjna kolonizacja w Związku Sowieckim w latach trzydziestych, [w:] T. Snyder, R. Brandon (red.), Stalin i Europa. 1928-1953, przekł. S. Kędzierski, Poznań, s. 27-47.
Voskobojnikov V. 2012, Detskaâ literatura včera i segodnâ. A zavtra?, Voprosy literatury, 5, s. 76-88.
Zaloga S.J. 2003, Berety z gwiazdami. Radzieckie wojska powietrznodesantowe, przekł. J. Skowroński, Warszawa.