Mots-clés
INTEGRATION OF HUMANITIES
MODEL OF ACTION
RATIONALITY OF ACTION
PRACTICAL RATIONALITY
NON-CHRISTIAN MODEL OF MAN
Comment citer
Résumé
In the article, the author outlines the theory of action by Polish philosopher Leszek Nowak, the so-called non-Evangelical model of the human, which may provide basis for the theoretical integration of various disciplines within humanities. The models overcomes the limitations of the concepts of rationality of action, originating from the assumption that the acting subject always maximizes their own preferences. Meanwhile, the discussed theory states that apart from the principle of rationality the principles in force in human life include the principle of counter-rationality and irrationality, which consist in maximisation of someone else’s, not one’s own, preferences and counter-preferences, respectively. The previous applications and expansions of the non-Evangelical described in the article demonstrate that the model has been used in the analysis of political, economic and cultural phenomena. Hence, the model may be a cognitively useful foundation for conducting interdisciplinary research.
Références
Brzechczyn K., O wielości linii rozwojowych w procesie historycznym. Próba interpretacji ewolucji społeczeństwa meksykańskiego, Poznań 2004.
Ciesielski M., Niewolnictwo z rozsądku? Próba krytyki nie-Ewangelicznego modelu człowieka, Preteksty 5, Poznań 2004.
Ciesielski, M., Zagadnienie ograniczeń racjonalnego modelu działań ludzkich. Próba ujęcia działania nawykowo-racjonalnego, Poznań 2012. Summary in English: idem, Problem of Limits of Rational Model of Human Action. An Attempt to Capture Habitual-Rational Action, Studia Europaea Gnesnensia 4, 2011, p. 393–398.
Gombrowicz W., Ferdydurke, Kraków 1997, p. 12.
i konieczności zaniku socjalizmu, Poznań 1991.
Kmita J., Nowak L., O racjonalizującym charakterze badań humanistycznych, Studia filozoficzne 5 (60), Warszawa 1969.
Kmita J., Z metodologicznych problemów interpretacji humanistycznej, Warszawa 1971.
Kmita,J., Nowak,L., Studia nad teoretycznymi podstawami humanistyki, Poznań 1968.
Nowak L., Gombrowicza model świadomości (między)ludzkiej, [in:] Falkiewicz A., Nowak, L., (eds.), Przestrzenie świadomości. Studia z filozofii literatury, Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki 16, 1996, p. 185.
Nowak L., O granicach paradygmatu racjonalistycznego, [in:] Zamiara K., (ed.), Humanistyka jako autorefleksja kultury, Poznań 1993/95; idem, Człowiek i ludzie. Modele z Gombrowicza, Warszawa 2000.
Nowak L., O podwójnej herezji w filozofii społecznej, Twórczość 11, 1987.
Nowak L., Two Inter-Human Limits to the Rationality of Man, [in:] Nowak L., Paprzycki, M., (eds.), Social System, Rationality and Revolution, Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and Humanities 33, Amsterdam–Atlanta 1993.
Nowak L., U podstaw teorii socjalizmu 1: Własność i władza. O konieczności socjalizmu; 2: Droga do socjalizmu. O konieczności socjalizmu w Rosji; 3: Dynamika władzy. O strukturze
Nowak L., U podstaw teorii socjalizmu, 3: Dynamika władzy. O strukturze i konieczności zaniku socjalizmu, Poznań 1991. idem, Człowiek i ludzie, czyli ile utopii społecznej daje się wyprowadzić na obecnym etapie konkretyzacji nie-Marksowskiego materializmu historycznego, Obecność 9, 1985.
Nowak L., Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki, Warszawa 1977.
Popper K.R., Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności, Warszawa 1997; idem, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie 2, Warszawa 1993.
Schelling T.C., Racjonalność i jej alternatywy, Kraków 2006, p. 11.
Szaniawski K., O nauce, rozumowaniu i wartościach, Warszawa 1994.
Watkins J., Wyjaśnianie historii. Indywidualizm metodologiczny i teoria decyzji w naukach społecznych, Wrocław 2001.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, Warszawa 2002, p. 18.