Résumé
The article presents the political profile of the German writer and Nobel prize winner, Günter Grass, and the singular nature of his involvement in German political life. Grass’s views, albeit internally inconsistent, had been comprehensible until the Unification of Germany, while his political activity strove do defend such values as liberty, democracy and moderation. After the unification, of which he had been an adversary, Grass began to speak in ever more controversial tones, and his views seem to clash more and more profoundly with what he had formerly advocated.
Références
Die Alternative oder Brauchen wir eine neue Regierung, hrsg. v. M. Walser, Hamburg 1961.
Dużo uczucia, mało świadomości. Z Günterem Grassem rozmawia dla „Der Spiegel” Willi Winkler, [w:] Niemieckie rozliczenia. Przeciwko tępemu nakazowi jedności, Warszawa 1990, s. 14.
Grass G., Ein Schnäppchen namens DDR. Letzte Reden vorm Glockengeläut, Frankfurt a.M. 1990, s. 58 i n.
Grass G., Myśląc o Niemczech, [w:] Niemcy o sobie. Naród — państwo — „charakter narodowy” w oczach intelektualistów niemieckich, wybrał i wstępem opatrzył Cz. Karolak, Poznań 1993, s. 262.
Grass G., Przy obieraniu cebuli, Gdańsk 2007, s. 114.
Grass G., Schreiben nach Auschwitz, Die Zeit 9, 1990, s. 19.
Grass G., Was gesagt werden muss, Süddeutsche Zeitung, 4 IV 2012.
Grass G., Z dziennika ślimaka, Gdańsk 1991, s. 110.
Günter Grass, [w:] Munzinger-Archiv/Internat. Biograph. Archiv 24/12, s. 1.
Jäger M., Kultur und Politik in der DDR. Ein historischer Abriß, Köln 1982.
Kiesel H., Drei Ansichten des Wiedervereinigungsprozesses: Heinrich Müller, Günter Grass, Volker Braun, [w:] G. Langguth (Hg.), Die Intellektuellen und die nationale Frage, Frankfurt–New York 1997, s. 216.
Kuzmany S., Wirbel um Holocaust Aussagen, Spiegel-online, 3 IX 2011.
Latkowska M., Günter Grass i polityka, Warszawa 2008.
Marcuse H., Es bleibt nur Schweigen, Die Zeit, 1 IX 1961.
Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, wybór i opracowanie H. Orłowski, Poznań 1999.
Raddatz F.J., Günter Grass. Unerbitterliche Freunde. Ein Kritiker. Ein Autor, Zürich–Hamburg 2002.
Stellungnahme, Die Welt, 17 X 1961.
Światłowski Z., Günter Grass, Warszawa 1987.
Tomczak M., Duch i władza. Intelektualiści podzielonych Niemiec wobec państwa i narodu, Poznań 1996, s. 64 i n.
Tomczak M., Rola i miejsce intelektualistów w zjednoczonych Niemczech, [w:] Elity w jednoczących się Niemczech, red. H. Orłowski, M. Tomczak, Poznań 1999, s. 259 i n.